Higiena ucha - jak poprawnie dbać o uszy?
Ucho człowieka to element zmysłu słuchu. Poszczególne części ucha umożliwiają odbieranie, przewodzenie i przetwarzanie dźwięku, dzięki czemu słyszymy. Narząd słuchu pracuje nieustannie, nawet w trakcie snu, dlatego warto dbać o niego szczególnie. Wiedząc, jak dbać o uszy możesz zapewnić sobie dobry słuch przez długie lata i uniknąć m.in. infekcji uszu. Wyjaśniamy, na czym polega prawidłowa higiena ucha i narządu słuchu!
- Dlaczego dbałość o uszy jest ważna?
- Higiena ucha a higiena narządu słuchu
- Do czego potrzebna jest woskowina uszna?
- Ucho człowieka – które części ucha należy myć?
- Korek woskowinowy (zaczopowane ucho) – co zrobić?
- Higiena ucha i słuchu – podsumowanie
Dlaczego dbałość o uszy jest ważna?
Ucho człowieka to najbardziej skomplikowany narząd słuchu wśród organizmów żywych. Jego podstawowe funkcje to odbieranie fal dźwiękowych, przetwarzanie ich w drgania mechaniczne i kolejno w impulsy nerwowe, które trafiają do mózgu, dzięki czemu człowiek słyszy. Co więcej, część ucha o nazwie błędnik warunkuje m.in. zachowanie równowagi.
Słuch jest cennym zmysłem, który znacznie ułatwia funkcjonowanie. Niestety często zastanawiamy się nad prawidłową higieną uszu i słuchu dopiero wówczas, gdy obserwujemy jego ubytki. W skład narządu słuchu wchodzą:
- Ucho zewnętrzne – małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny. W tym miejscu fale dźwiękowe są odbierane ze środowiska. Zewnętrzny kanał słuchowy pokryty jest nabłonkiem, z którego wyrastają włosy. Gruczoły łojowe zlokalizowane w uchu zewnętrznych wytwarzają woskowinę uszną, która umożliwia usuwanie z ucha zanieczyszczeń i fragmentów złuszczonego naskórka.
- Ucho środkowe – tę część ucha rozpoczyna owalna błona bębenkowa, która wprowadza w drgania odbierane dźwięki. Kolejno wprawiają one w ruch młoteczek – jedną z trzech kosteczek słuchowych, pozostałe to kowadełko i strzemiączko. Kosteczki przetwarzają fale akustyczne w ruchy mechaniczne, te są następnie kierowane do ucha wewnętrznego.
- Ucho wewnętrzne – składa się przedsionka, kanałów półkolistych i ślimaka. W ślimaku następuje zmiana ruchów mechanicznych w impulsy elektryczne, które docierają do mózgu, gdzie są interpretowane.
Poszczególne części ucha pracują wspólnie, dlatego dysfunkcja jakiejkolwiek struktury zaburza prawidłowe słyszenie. Aby narząd słuchu mógł należycie pełnić swoje zadania, należy dbać o niego każdego dnia. Co więcej, nieodpowiednia higiena ucha zwiększa ryzyko rozwoju infekcji, które mogą upośledzać słuch, a także bezpośrednio zagrażają zdrowiu.
Higiena ucha a higiena narządu słuchu
Higiena ucha obejmuje zachowanie części ucha zewnętrznego, czyli przewodu słuchowego i małżowiny usznej w czystości. Z kolei higiena narządu słuchu to działania profilaktyczne, które chronią poszczególne części ucha przed uszkodzeniem.
Należyta higiena słuchu to przede wszystkim unikanie ekspozycji na hałas, który jest jednym z głównych czynników upośledzających słuch. Fale akustyczne o wysokiej częstotliwości niszczą słuch na kilka sposobów – mechanicznie, metabolicznie i naczyniowo.
W zależności od częstotliwości dźwięku docierającego do ślimaka dochodzi do mikrourazów, które mogą przejściowo lub trwale uszkodzić słuch. Już dźwięk na poziomie 80 dB słyszalny długotrwale jest groźny dla słuchu. Dla przykładu, hałas o takiej częstotliwości, a nawet wyższy wywiera muzyka słuchana w pomieszczeniu, czy nawet uliczny gwar. 110 dB i więcej emitują natomiast niektóre sprzęty budowlane.
Jeśli chcesz wiedzieć, jak dbać o uszy, pomyśl więc przede wszystkim o zminimalizowaniu ekspozycji na głośne dźwięki. Staraj się ograniczać słuchanie głośnej muzyki. Nigdy nie ustawiaj maksymalnej mocy słuchawek dousznych. Jeśli przez kilka godzin jesteś narażony na hałas, zadbaj o przynajmniej 2 razy tyle odpoczynku w ciszy.
Pracując w hałasie miej świadomość, że Twoim prawem jest korzystanie ze sprzętu, który ograniczy ryzyko uszkodzenia słuchu, o co powinien zadbać pracodawca. Ponadto pamiętaj o regularnym wykonywaniu badań słuchu, dzięki którym można w porę rozpoznać ewentualne zaburzenia.
Do czego potrzebna jest woskowina uszna?
Poza profilaktyką chroniącą słuch nie należy również zapominać, jak ważna jest kosmetyczna higiena uszu. Wosk uszny, który przez wielu uznawany jest za oznakę niedostatecznej higieny, w rzeczywistości pełni bardzo ważne funkcje, takie jak:
- Ochron przewodu słuchowego – woskowina stanowi wydzielinę gruczołów łojowych i woszczynowych. Zawiera liczne związki, w tym o działaniu antybakteryjnym. Zadaniem woskowiny jest m.in. pochłanianie drobnoustrojów i zanieczyszczeń, tak aby nie przedostawały się one do dalszych części ucha.
- Utrzymanie odpowiedniego nawilżenia – wosk uszny zapewnia zachowanie prawidłowego pH i wilgotności w uchu, chroniąc tym samym naskórek przed urazami.
Jeśli woskowiny jest za dużo, może ona stanowić siedlisko dla drobnoustrojów. Nadmiernemu wydzielaniu woskowiny sprzyjają czynniki, takie jak m.in. niewłaściwa higiena ucha, korzystanie ze słuchawek dousznych, czy noszenie aparatu słuchowego i przebywanie w brudnych, zadymionych pomieszczeniach.
Okazuje się więc, że szkodliwy jest nie tylko nadmiar woskowiny, ale także jej niedostatek. Jeśli nagminnie czyścimy uszy, wówczas narażamy przewód słuchowy na wysuszenie, co z kolei zwiększa ryzyko podrażnień i ułatwia wnikanie drobnoustrojów.
Ucho człowieka – które części ucha należy myć?
Za pomocą naturalnej migracji komórek woskowina zapewnia samoistne oczyszczanie uszu. Wraz z nią usuwane są zanieczyszczenia i patogeny chorobotwórcze, które przedostały się do ucha. Przy prawidłowo funkcjonującym narządzie słuchu higiena uszu powinna więc obejmować usuwanie jedynie woskowiny, która już wypłynęła z ucha.
Części ucha, które należy regularnie myć, to małżowina uszna i widoczna część przewodu słuchowego. Nigdy jednak nie wolno samodzielnie usuwać nadmiaru woskowiny z głębszych struktur ucha za pomocą czynności mechanicznych. Grozi to m.in. uszkodzeniem błony bębenkowej, podrażnieniami ułatwiającymi wnikanie bakterii, a także wywołaniem efektu odwrotnego, czyli nadprodukcją wydzieliny usznej.
Uszy należy myć podczas wykonywania codziennej higieny ciała. Do tego celu najlepiej stosować wodę z łagodnym mydłem. Czyszczeniu poddaje się tylko zewnętrzne części ucha, czyli małżowinę i widoczną część przewodu słuchowego. Nie należy wprowadzać wody do uszu, zwłaszcza pod ciśnieniem, i po każdym myciu warto dokładnie osuszyć skórę. Preparaty do czyszczenia uszu zawsze stosuje się zgodnie z instrukcjami umieszczonymi w ulotce lub według zaleceń lekarza.
Korek woskowinowy (zaczopowane ucho) – co zrobić?
Zdarza się, że higiena uszu okazuje się niewystarczająca i pomimo starań tworzy się tzw. czop (korek) woskowinowy. Problem ten może dotyczyć osób w każdym wieku, jednak najczęściej borykają się z nim osoby pracujące w zanieczyszczonych pomieszczeniach, a także starsze, które noszą aparaty słuchowe. Wymieniając główne przyczyny gromadzenia się woskowiny nie należy zapominać również o czyszczeniu przewodu słuchowego za pomocą patyczków higienicznych.
,,Zaczopowane ucho” to nieprzyjemna przypadłość, która zwykle wiąże się z występowaniem objawów, takich jak:
- świąd, pieczenie, a nawet kłucie i ból w uchu;
- ból narastający po zamoczeniu ucha, co powoduje zwiększenie objętości korka woskowego;
- uczucie pełności i rozpierania w uchu;
- szumy uszne, piszczenie w uszach;
- niedosłuch, a w skrajnych przypadkach utrata słuchu w zaczopowanym uchu.
Jeśli w wyniku różnych przyczyn wosk jest wytwarzany w nadmiarze, należy korzystać ze środków przeznaczonych do tego celu. Są to preparaty douszne, najczęściej na bazie glicerolu, które upłynniają wydzielinę i ułatwiają jej wypływanie z uszu. Zwykle całkowite usunięcie korka woskowinowego wymaga przynajmniej kilku dni regularnego rozmiękczania. Jeśli to nie pomoże, pozostaje wizyta u laryngologa, który wykona płukanie uszu lub usunie wosk mechanicznie.
Higiena ucha i słuchu – podsumowanie
Prawidłowa higiena ucha i narządu słuchu to działania pielęgnujące przewód słuchowy, które najlepiej wykonywać regularnie, jak również lista czynności, jakich należy unikać.
Podsumowując odpowiedź na pytanie, jak dbać o uszy, należy wymienić czynności, takie jak:
- regularne mycie zewnętrznej części ucha;
- unikanie kosmetyków drażniących i wysuszających przewód słuchowy;
ochrona uszu przed wpływem zanieczyszczeń; - zabezpieczenie uszu przed nadmierną wilgocią;
- unikanie ekspozycji na hałas;
- używanie patyczków higienicznych tylko do czyszczenia małżowiny usznej;
- regularne badania słuchu.
Źródła:
1. Kotyło P., Śliwińska-Kowalska M.: Emisje otoakustyczne w monitorowaniu uszkodzeń słuchu spowodowanych hałasem. Artykuły poglądowe. Klinika Audiologii i Foniatrii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi.
2. Kucharska D., Śywczyk Ł., Mańkowska-Pliszka H., Wysocki J., Charuta A.: Ucho ssaka jako biologiczny wzmacniacz dźwięków. Medicina Veterinaria 4(2) 2005, 3-10.
