Strona główna » Artykuły » Czop woskowinowy w uchu – przyczyny powstawania i zapobieganie. Jak usunąć zalegającą woskowinę?

Przewód słuchowy zewnętrzny jest chroniony przez woskowinę uszną, która stanowi barierę dla drobnoustrojów, wspomaga oczyszczanie ucha z zanieczyszczeń i nawilża tkanki. Jednak z różnych przyczyn jej nadmiar może się gromadzić, co jest niekorzystne. Tak zwany czop woskowinowy bywa przyczyną przykrych dolegliwości, zwiększa też ryzyko infekcji i uszkodzenia słuchu. Podpowiadamy, jak usunąć czop woskowinowy, czego unikać i jak prawidłowo dbać o higienę uszu, aby zapobiegać nadprodukcji wydzieliny.

Czym jest woskowina uszna?

Przewód słuchowy zewnętrzny (kanał słuchowy) ma długość ok. 3 cm i jest zagięty. Częściowo składa się z tkanki chrzęstnej, pokrytej skórą z włosami, które pełnią funkcję ochronną przed wnikaniem zanieczyszczeń. Na zewnętrznej części przewodu obecne są też gruczoły woskowinowe i potowe. Pierwsze z nich odpowiadają za wytwarzanie wydzieliny, tak zwanej woskowiny usznej czy też woszczku.

Woskowina to naturalna mieszanina wydzielin gruczołów łojowych, potowych i martwych komórek złuszczonego naskórka. Przewód słuchowy zewnętrzny jest stale pokryty niewielką ilością woszczku. Ucho ma zdolność do samooczyszczania się na drodze naturalnej migracji komórek w kierunku ujścia kanału słuchowego do zagłębienia małżowin usznych.

Jakie funkcje pełni woskowina w uchu?

Woskowina odgrywa niezwykle istotną rolę. Ma lepką konsystencję, dzięki czemu wychwytuje brud i patogeny. Chroni przewód słuchowy i głębsze elementy znajdujące się w uchu przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń, bakterii, grzybów i wirusów.

Dzięki odpowiedniej ilości woskowiny w uchu delikatne tkanki są stale nawilżone, a to zmniejsza ryzyko wysuszenia, pękania i otarć. Ponadto woskowina pełni funkcję regulatora prawidłowego pH na powierzchni tkanek wyściełających przewód słuchowy, a tym samym zapobiega nadmiernemu namnażaniu się patogenów, utrzymując optymalne proporcje mikrobiomu.

Czym jest i jak powstaje czop woskowinowy?

Optymalna ilość woskowiny jest niezbędna do zachowania zdrowia narządu słuchu. Jednak nadmiar wosku może doprowadzić do wytworzenia się tak zwanego czopu woskowinowego. Powstaje on w wyniku nagromadzenia się wydzieliny, w której potem zbierają się zanieczyszczenia. Z czasem wydzielina gęstnieje i powoduje częściowe lub całkowite zwężenie światła przewodu słuchowego. Twardy korek z zalegającej woskowiny trzeba wówczas bezpiecznie usunąć.

Czynniki zwiększające wytwarzanie nadmiaru wydzieliny

Zwykle przewodu słuchowego nie trzeba regularnie czyścić. Ważne jest natomiast unikanie czynników, które mogą doprowadzić do powstania czopu woskowinowego. Na gromadzenie się woszczku mogą wpływać wady anatomiczne przewodu słuchowego i jego zniekształcenia, które mogą utrudniać naturalne oczyszczanie. Gdy jest on nadmiernie zagięty lub wąski, wydzielina ma utrudnione ujście.

Do produkcji nadmiernej ilości woskowiny przyczyniają się także czynniki zewnętrzne, np. noszenie aparatu słuchowego i częste korzystanie ze słuchawek dousznych. Urządzenia umieszczane w kanale słuchowym mogą drażnić tkanki, które w ramach reakcji obronnej zwiększają produkcję woszczku. Ponadto same w sobie uniemożliwiają prawidłowe, naturalne oczyszczanie uszu, ponieważ blokują przewód słuchowy, a to skutkuje gromadzeniem się woskowiny wewnątrz ucha.

Czynnikiem zwiększającym produkcję woskowiny są również zanieczyszczenia. Ten problem częściej dotyczy osób, które ze względu na rodzaj pracy są zmuszone przebywać w zakurzonych pomieszczeniach.

Czop woskowinowy powstaje także jako konsekwencja niewłaściwej higieny ucha. Mowa nie o nieefektywnym oczyszczaniu ucha zewnętrznego, a o zbyt intensywnej ingerencji w przewód słuchowy. Wkładanie patyczków higienicznych do przewodu słuchowego może doprowadzić nie tylko do perforacji błony bębenkowej i uszkodzenia ucha środkowego, lecz także do przesuwania się woskowiny głęboko do ucha, a tym samym jej zalegania.

Uczucie zatkanego ucha, szumy uszne, ból ucha – objawy korka woskowinowego

Początkowo drobna grudka woskowiny może z czasem narastać. W zależności od jej objętości mogą pojawić się nieprzyjemne dolegliwości, takie jak.:

• uczucie wilgoci w uchu;
• uczucie rozpierania ucha, pełności;
• uczucie zatkanego ucha;
• wrażenie obecności ciała obcego;
• problemy ze słuchem;
• ból ucha;
• szumy uszne, piski;
• kaszel, który może wynikać z drażnienia gałęzi nerwu błędnego, który częściowo unerwia także ucho zewnętrzne;
• zawroty głowy, spowodowane uciskiem na tę samą gałąź uszną nerwu błędnego.

W przypadku czopu woskowinowego charakterystyczne jest nagłe nasilanie się dolegliwości bólowych po zamoczeniu ucha. Pod wpływem wody korek pęcznieje, napierając na tkanki.

Czym grozi czop woskowinowy w przewodzie słuchowym?

Zatkane woskowiną ucho staje się bardziej narażone na zakażenie. Drobnoustroje zalegające w ciepłym i wilgotnym środowisku znacznie szybciej się namnażają. W wyniku dużej ilości woskowiny proces samooczyszczania staje się nieefektywny i problem narasta. Czop woskowinowy jest więc jednym z czynników, który zwiększa ryzyko zapalenia ucha zewnętrznego. Ponadto przesuwanie się twardej woskowiny w głąb przewodu słuchowego grozi także uszkodzeniem błony bębenkowej, co zwiększa ryzyko zapalenia ucha środkowego, a nawet utraty słuchu.

Czego nie stosować do usuwania nadmiaru woskowiny?

Pod żadnym pozorem nie należy podejmować samodzielnych prób mechanicznego usuwania czopu woskowinowego. Do kanału słuchowego nie powinno się wkładać żadnych przedmiotów. W najlepszym przypadku grozi to podrażnieniem delikatnych tkanek, co zwiększa ryzyko stanu zapalnego, a w najgorszym – do głębszego zaczopowania ucha i przebicia delikatnej membrany.

Nie zaleca się także stosowania groźnych dla zdrowia domowych sposobów, takich jak świecowanie uszu czy samodzielne płukanie ucha pod ciśnieniem. Nie zaleca się również aplikacji do ucha oliwy z oliwek czy innych olejków, które nie gwarantują sterylności i nie są przeznaczone do tego celu. Takie praktyki niosą ryzyko szeregu powikłań.

Jak prawidłowo czyścić ucho z woskowiny i jakie preparaty wybierać?

Jeśli czop woskowinowy nie wywołuje jeszcze bardzo uporczywych dolegliwości, można spróbować usunąć go samodzielnie. Jak odetkać ucho bezpiecznie w domowym zaciszu? W pierwszej kolejności korek należy zmiękczyć i rozpuścić. Do tego służą specjalne krople lub spraye dostępne w aptece. Preparaty do czyszczenia uszu, zawierające np. glicerol, działają poprzez nawilżenie, zmiękczenie czopu woskowinowego i złagodzenie podrażnień, co ma ułatwić jego usunięcie.

W celu usunięcia woskowiny z uszu środki takie aplikuje się zwykle kilka razy dziennie, kierując się instrukcją dołączoną do opakowania. Systematyczne rozpuszczanie woskowiny powinno przynieść efekty po maksymalnie kilku dniach. Wydzielina zwykle wypływa samoistnie. Aby oczyścić małżowinę, najlepiej przetrzeć ją delikatnie zwilżonym wacikiem kosmetycznym.

Kiedy zgłosić się do laryngologa, aby odetkać zatkane ucho?

Jeśli próby samodzielnego usunięcia nadmiaru woskowiny nie przyniosły efektów, należy zgłosić się do laryngologa. Specjalista przed czyszczeniem uszu jest w stanie obejrzeć wnętrze kanału słuchowego. Również po bezbolesnym zabiegu sprawdzi, czy nie doszło do jakichkolwiek uszkodzeń, dzięki czemu usuwanie woskowiny z przewodu słuchowego jest bezpieczniejsze, niż próby domowe.

Istnieją różne sposoby usuwania czopu, a o ich wyborze decyduje lekarz. Specjaliści w celu usuwania woskowiny z uszu praktykują następujące sposoby::

• płukanie ucha wodą o odpowiedniej temperaturze;
• mechaniczne usuwanie czopu za pomocą narzędzi, takich jak haczyk uszny czy kleszczyki;
• aspiracja (odsysanie) woskowiny, często z użyciem mikroskopu operacyjnego dla większej precyzji.

Do laryngologa warto się udać również, jeśli wystąpią niepokojące objawy towarzyszące, takie jak silny ból, zawroty głowy, krwisty wyciek z ucha, silne uczucie rozpierania w uchu.

Jak zapobiegać powstawaniu czopu woskowinowego? Prawidłowa higiena uszu

Aby zapobiegać ponownemu zaczopowaniu ucha, trzeba pamiętać o prawidłowej higienie i kilku podstawowych zasadach:

• jeśli ucho ma skłonność do nadprodukcji woskowiny i nie możesz wykluczyć czynników, które się do tego przyczyniają, stosuj regularnie spraye i krople do czyszczenia uszu– nie używaj ich jednak zbyt często bez potrzeby;
• patyczki do uszu stosuj tylko do oczyszczania małżowiny usznej;
• myj tylko niewielki fragment przewodu słuchowego, najlepiej za pomocą czystego palca lub zwilżonego wacika;
• unikaj zanieczyszczeń i dymu tytoniowego;
• po kąpieli dokładnie osuszaj uszy, unikaj długotrwałego utrzymywania się wilgoci w uchu.

FAQ

Jak usunąć czop woskowinowy z ucha?

Czop woskowinowy można usunąć za pomocą specjalnych preparatów dostępnych w aptece. Jeśli nie przynosi to efektu, należy skorzystać z pomocy specjalisty. Pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie usuwać czopu woskowinowego przy użyciu metod mechanicznych.

Jak sprawdzić, czy mam czop woskowinowy w uchu?

Typowym objawem powstania czopu woskowinowego jest pogorszenie słuchu. Do innych możliwych dolegliwości należą: uczucie rozpierania i wilgoci w uchu, zatkanie ucha, szumy uszne, kaszel. Objawy często nasilają się po kontakcie ucha z wodą. Aby się upewnić, najlepiej udać się do lekarza.

Od czego robi się czop woskowinowy?

Czop woskowinowy powstaje w wyniku nagromadzenia się woskowiny. Przyczyną może być nieprawidłowa budowa anatomiczna ucha, noszenie aparatu słuchowego, a także nieodpowiednia higiena uszu.

Jakie są objawy czopu woskowinowego?

Najczęstszymi objawami czopu woskowinowego są pogorszenie słuchu, wrażenie pełności i zatkania ucha oraz szumy uszne. Może pojawiać się też ból, a nawet kaszel i zawroty głowy w wyniku ucisku na gałęzie nerwu błędnego, przebiegające przez ucho zewnętrzne.

Czy korek woskowinowy boli?

Korek woskowinowy odpowiada za uczucie pełności, rozpierania i ucisku. Jeśli jest duży i twardy, może powodować również ból. Dolegliwości zwykle nasilają się po kontakcie z wodą, kiedy pod wpływem wilgoci czop pęcznieje i bardziej napiera na tkanki.

Źródła:

1. Kacprzyk, Czop woskowinowy – jak prawidłowo dbać o higienę uszu, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/286540,uszy-woskowina-czop
2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/225025,woskowina-w-przewodzie-sluchowym-zewnetrznym
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/121432,czop-woskowinowy
4. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/145577,oczyszczanie-przewodu-sluchowego-zewnetrznego