Strona główna » Artykuły » Z czego wynikają zaburzenia słuchu? Poznaj przyczyny problemów ze słuchem!

Każdy z nas wie, jak ważny jest zmysł słuchu – pozwala czerpać radość z rozmów, muzyki i dźwięków natury, a także odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu, umożliwiając nam komunikację, orientację w przestrzeni czy odbiór bodźców ostrzegawczych. Niestety u coraz większej liczby osób, w tym młodych, rozwijają się zaburzenia słuchu. Czym właściwie są, co za nie odpowiada, jak je diagnozować i leczyć? Dowiedz się po przeczytaniu tego artykułu!

Problemy ze słuchem – czym są zaburzenia słuchu?

Słyszymy dzięki skomplikowanemu pod względem budowy i funkcji układowi słuchowemu, który składa się z ucha, drogi słuchowej i pól słuchowych kory mózgowej. Jeśli z różnych przyczyn dochodzi do problemów z percepcją dźwięków, czyli ich odbieraniem, przetwarzaniem lub interpretacją, tracimy możliwość niezakłóconego słyszenia i zdolność rozumienia mowy. Tym właśnie są zaburzenia słuchu. Mogą one wynikać zarówno z wad wrodzonych, jak i uszkodzeń mechanicznych, chorób narządu słuchu i ogólnoustrojowych oraz problemów neurologicznych.

Rodzaje niedosłuchu – odbiorczy, przewodzeniowy, mieszany

Zaburzenia słuchu mogą przybierać rozmaite formy – od przejściowych szumów usznych, przez lekkie pogorszenie słyszenia, aż do znacznych ubytków słuchu lub nawet całkowitej jego utraty. Do najczęstszych należą niedosłuchy (ubytki słuchu), które dzieli się trzy podstawowe rodzaje:

• Odbiorczy (zmysłowo-nerwowy) – jest to najczęstszy typ, zazwyczaj wynikający z uszkodzenia komórek rzęsatych w ślimaku (w uchu wewnętrznym).
• Przewodzeniowy – odpowiadają za niego zaburzenia w przewodzeniu fal dźwiękowych przez ucho zewnętrzne lub środkowe.
• Mieszany – łączy cechy niedosłuchu odbiorczego i przewodzeniowego.

Inne problemy – zaburzenia przetwarzania słuchowego i psychogenne

Zaburzenia słuchu mogą wynikać również z innych mechanizmów, takich jak:

• Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD) – dotyczą nieprawidłowości w obrębie części mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie i interpretację dźwięków. W konsekwencji dźwięki są słyszane prawidłowo pod względem fizycznym, ale pojawiają się trudności w ich przetwarzaniu, przez co występują np. trudności w rozumieniu mowy.
• Psychogenne zaburzenia słuchu – to rozbieżność między faktycznym progiem słuchu a tym deklarowanym przez pacjenta, czyli sytuacja, w której pogorszenie słyszenia nie ma odzwierciedlenia w badaniach audiologicznych. Powodem są czynniki psychiczne lub emocjonalne.

Ubytek słuchu w decybelach

Stopnie niedosłuchu klasyfikuje się na podstawie progu słyszenia wyrażonego w decybelach (dB), przy czym różne organizacje podają nieco inne zakresy. W Polsce często można się spotkać z 4 podstawowymi stopniami wg Międzynarodowego Biura Audiofonologii (BIAP):

• niedosłuch lekkiego stopnia (mały): 20–40 dB – występują trudności ze słyszeniem cichszych dźwięków i mowy w hałaśliwym otoczeniu;
• niedosłuch umiarkowany (średni): 41–70 dB – utrudnione rozumienie mowy w ciszy;
• niedosłuch znaczny (duży): 71–90 dB – przy takim ubytku występują trudności w komunikacji (konieczność podniesienia głosu), a rozumienie mowy w grupie może być niemożliwe;
• niedosłuch głęboki: powyżej 90 dB – usłyszenie nawet bardzo głośnych dźwięków jest trudne lub niemożliwe.

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjmuje niedosłuch:

• lekki: 26–40 dB HL;
• umiarkowany: 41–60 dB
• znaczny: 61–80 dB:
• głęboki: powyżej 81 dB.

Najczęstsze przyczyny niedosłuchu i innych zaburzeń słyszenia

Zaburzenia słuchu mogą dotyczyć ludzi w każdym wieku, ale najczęściej mają związek z postępującym procesem starzenia się organizmu. Wraz z wiekiem dochodzi do naturalnego zużywania się komórek słuchowych w ślimaku. Jako inne przyczyny wymienia się czynniki, takie jak np.:

• Długotrwała ekspozycja na hałas – co powoduje nieodwracalne uszkodzenie komórek rzęsatych.
• Choroby ucha – np. zapalenie ucha środkowego lub wewnętrznego, choroba Meniere’a, otoskleroza, perforacja błony bębenkowej, urazy, nadmiar woskowiny usznej.
• Infekcje – zarówno przebyte zapalenia uszu i ich powikłania, jak i ogólnoustrojowe, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
• Guzy, zwłaszcza nerwu słuchowego i mózgu.
• Mechaniczne uszkodzenia narządu słuchu i czaszki, np. złamania, pęknięcia, przebicia błony bębenkowej.
• Leki ototoksyczne – niektóre antybiotyki, diuretyki czy leki chemioterapeutyczne, które mogą prowadzić do uszkodzeń słuchu.
• Choroby neurologiczne i o podłożu autoimmunologicznym, np. stwardnienie rozsiane, toczeń trzewny układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy zespół Sjögrena – mogą one odpowiadać za uszkodzenie nerwów słuchowych lub ośrodków mózgowych.
• Inne choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, miażdżyca i nadciśnienie, które powodują zaburzenia krążenia i osłabiają ukrwienie ślimaka.
• Czynniki genetyczne – mutacje genów odpowiedzialne za wrodzone wady słuchu.
• Infekcje wirusowe lub bakteryjne u ciężarnej, np. różyczka, opryszczka, toksoplazmoza.
• Niedotlenienie okołoporodowe.

Objawy, które mogą świadczyć o pogorszeniu słuchu

Nagłą utratę słuchu zauważymy bez problemu. Nieco inaczej jest, gdy zdolność do słyszenia maleje stopniowo. Uwagę powinny zwrócić zwłaszcza objawy, takie jak:

• trudności w śledzeniu rozmów, zwłaszcza w głośnym otoczeniu;
• częste prośby o powtórzenie zdania przez rozmówcę;
• wrażenie, jakby inni mamrotali, a ich mowa jest stłumiona i zniekształcona;
• problemy z lokalizacją źródła dźwięku;
• wszelkie szumy uszne, piski, trzaski czy pukanie w uchu;
• konieczność zwiększania głośności telewizora czy radia;
• w przypadku dzieci brak reakcji na polecenia;
• uczucie pełności w uchu, obecności ciała obcego;
• zawroty głowy.

Jak sprawdzić, czy dobrze słyszę? Badania słuchu

Przy podejrzeniu zaburzenia słuchu u siebie lub dziecka należy skonsultować się z lekarzem laryngologiem lub audiologiem. Specjalista może zbadać słuch dzięki testom, takim jak:

• audiometria,
• tympanometria,
• otoemisja,
• badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu (BERA) [1].

Jeśli poza pogarszającym się słuchem występują inne niepokojące objawy, np. zawroty głowy, drętwienie kończyn, kłopoty z pamięcią, osłabienie siły mięśniowej czy zaburzenia równowagi – konieczna może być wizyta u neurologa.

Metody leczenia i rehabilitacji przy objawach niedosłuchu

Leczenie zaburzeń słuchu zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Lekarz może zdecydować o:

• leczeniu przyczynowym – np. usunięciu korka woskowinowego zaburzającego przepływ fal dźwiękowych, farmakologicznym leczeniu infekcji, operacji rekonstrukcyjnej;
• zastosowaniu aparatu słuchowego – jest to podstawowa pomoc, mogąca znacznie poprawić jakość życia osób z niedosłuchem;
• rehabilitacja słuchowa – polega na trenowaniu rozumienia mowy m.in. u osób, które mają trudności z przetwarzaniem dźwięków;
• wszczepieniu implantu ślimakowego – zaawansowana metoda z zakresu protetyki słuchu, odpowiednia dla osób z głębokim ubytkiem słuchu.

Konsekwencje nieleczonych zaburzeń słuchu

Wczesna diagnoza zaburzeń słuchu i odpowiednie leczenie dają największe szanse na utrzymanie prawidłowego słuchu lub znaczącą poprawę. Problemu nie warto ignorować, ponieważ może prowadzić do izolacji społecznej i obniżenia jakości życia. Może też opóźniać rozwój dziecka, a w przypadku osób starszych przyspieszać procesy otępienne.

Profilaktyka – jak dbać o układ słuchowy?

Zaburzenia słuchu bardzo często mają związek ze stylem życia i przebytymi chorobami. Jednocześnie istnieją sposoby, które pozwalają ich uniknąć lub znacznie opóźnić ich rozwój. Przede wszystkim:

• unikaj hałasu, w razie potrzeby, np. z uwagi na pracę, noś specjalne ochronniki tłumiące dźwięki;
• ogranicz słuchanie muzyki w słuchawkach dousznych;
• dbaj o higienę uszu i profilaktykę infekcji;
• nie lekceważ bólu ucha, szumów czy jakichkolwiek objawów;
• chroń uszy przed zimnem, wiatrem i wilgocią;
• unikaj zanieczyszczeń, zwłaszcza dymu tytoniowego;
• pamiętaj o zdrowej diecie i aktywności fizycznej, co pomaga m.in. utrzymać właściwe ciśnienie krwi;
• regularnie kontroluj słuch, nawet jeśli nie zauważasz niepokojących objawów.

FAQ

Jakie są zaburzenia słuchu?

Problemy ze słuchem dzieli się na niedosłuchy przewodzeniowy, odbiorczy i mieszany. Wymienia się też psychogenne zaburzenia słuchu (o podłożu psychicznym lub emocjonalnym) i centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD, dotyczące ośrodków korowych i pnia mózgu).

Jakie są najczęstsze zaburzenia słuchu?

Najczęstszym rodzajem zaburzenia słuchu jest niedosłuch odbiorczy (zmysłowo-nerwowy), który zwykle wynika z uszkodzenia komórek włoskowatych (rzęsatych) w ślimaku, co może być skutkiem starzenia organizmu, długotrwałej ekspozycji na hałas, urazu, chorób, leków ototoksycznych lub predyspozycji genetycznych.

Jaka jest klasyfikacja zaburzeń słuchu?

Zaburzenia słuchu klasyfikuje się na podstawie progu słyszenia w decybelach (dB), uwzględniając normy ustalone przez Międzynarodowe Biuro Audiofonologii (BIAP) lub Światową Organizację Zdrowia (WHO – World Health Organization). Wyróżnia się niedosłuch lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki.

Cytaty:

1. https://laryngologia.pl/wady-sluchu/rodzaje-badan-sluchu/

Źródła:

1. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/529/original/47-53.pdf?1477057311
2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/show.html?id=225010
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/120016,niedosluch-u-osob-starszych
4. https://podyplomie.pl/pediatria/29323,zaburzenia-sluchu-u-dzieci
5. https://podyplomie.pl/medycyna/36814,niedosluch-u-osob-w-podeszlym-wieku
6. https://laryngologia.pl/wady-sluchu/rodzaje-badan-sluchu/