Niedosłuch – co to jest, przyczyny, rodzaje, stopnie niedosłuchu
Pogorszenie słuchu zwykle następuje stopniowo, wraz z wiekiem. Zdarza się jednak, że niedosłuch pojawia się również u dzieci. Za ubytki słuchu może odpowiadać nadmierna ekspozycja na hałas i zmiany w strukturze ucha, ale także przebyte infekcje i urazy mechaniczne. Niekiedy przyczyny są prozaiczne, a niedosłuch można cofnąć. Sprawdź rodzaje i stopnie niedosłuchu!
Spis treści:
- Co to jest niedosłuch?
- Ubytek słuchu w decybelach – stopnie niedosłuchu
- Typy i rodzaje niedosłuchu
- Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny
- Przyczyny niedosłuchu odbiorczego
- Czy niedosłuch można cofnąć?
Co to jest niedosłuch?
Zaburzenia funkcji narządu słuchu określa się jako niedosłuch, czy też ubytek słuchu. Pogorszenie słuchu może dotyczyć jednego lub obu uszu. W większości przypadków za niedosłuch odpowiadają zmiany związane z procesem starzenia.
Wraz z upływem lat zanikają komórki słuchowe w ślimaku, co jest główną przyczyną niedosłuchu odbiorczego. Jednak na stopień upośledzonego odbierania dźwięków u osób starszych wpływa również m.in. narażenie na hałas w ciągu całego życia, dlatego też niedosłuch tego typu może dotyczyć osób młodych.
Narząd słuchu rozwija się już w życiu płodowym. Jeśli na tym etapie dojdzie do nieprawidłowości w budowie ucha, pojawiają się nie ubytki w słuchu uwarunkowane genetycznie. Niedosłuch u dzieci może być również następstwem komplikacji okołoporodowych, chorób matki w trakcie ciąży, czy przyjmowania niektórych leków.
Ubytek słuchu w decybelach – stopnie niedosłuchu
Stopień niedosłuchu określa się na podstawie badania audiometrycznego. Pozwala ono na określenie, jak duży jest ubytek słuchu w decybelach. Przyjmując taki podział wyróżnia się 4 stopnie niedosłuchu:
- niedosłuch lekki (mały) – 20-40 dB,
- niedosłuch umiarkowany (średni) – 41-70 dB,
- niedosłuch znaczny (duży) – 71-90 dB,
- niedosłuch głęboki – powyżej 90 dB.
Typy i rodzaje niedosłuchu
Narząd słuchu składa się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Upośledzenie któregokolwiek z poszczególnych elementów zaburza funkcje ucha i pojawia się niedosłuch. W zależności od tego, której części ucha dotyczy nieprawidłowość, wyróżnia się następujące rodzaje niedosłuchu:
- niedosłuch przewodzeniowy – jest to pogorszenie słuchu w wyniku zaburzeń w przewodzie ucha zewnętrznego lub w uchu środkowym;
- niedosłuch odbiorczy – w tym przypadku dźwięki są nieprawidłowo odbierane, co wiąże się z uszkodzeniem nerwu ślimakowego (niedosłuch pozaślimakowy), narządu Cortiego (niedosłuch ślimakowy) lub zwoju spiralnego (niedosłuch ośrodkowy);
- niedosłuch mieszany – jednocześnie występujące ubytki słuchu typu przewodzeniowego i odbiorczego.
Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny
Niedosłuch przewodzeniowy wynika z zaburzeń w uchu zewnętrznym lub środkowym. Przyczyny tego rodzaju niedosłuchu najczęściej są związane z chorobami uszu, ale także ze schorzeniami ogólnoustrojowymi. Zwykle utrata słuchu następuje w jednym uchu, rzadziej ten rodzaj niedosłuchu pojawia się obustronnie.
Choroby, które przyczyniają się do niedosłuchu przewodzeniowego, to m.in.:
- mechaniczne uszkodzenie kosteczek słuchowych;
- otoskleroza (zwyrodnienie kosteczek);
- choroby zapalne uszu, głównie zapalenie ucha środkowego (ostre, przewlekłe lub wysiękowe), a także zapalenie ucha zewnętrznego;
- perforacja błony bębenkowej – w następstwie infekcji lub po urazie;
- nowotwory.
Ubytki słuchu typu przewodzeniowego nie zawsze są konsekwencją schorzeń. Jeśli pojawiają się szumy uszne i niedosłuch, stukanie, uczucie rozpierania lub świąd, przyczyną może być nadmiar woskowiny usznej. Natomiast gdy niedosłuch pojawia się nagle, zwłaszcza u dzieci, być może spowodowany jest obecnością ciała obcego w uchu.
Przyczyny niedosłuchu odbiorczego
Niedosłuch odbiorczy polega na zaburzeniu przetwarzania dźwięków. Oznacza to, że fale dźwiękowe prawidłowo przechodzą do ucha wewnętrznego, jednak nie są należycie przetwarzane i kierowane do mózgu. W konsekwencji dźwięk jest słabo słyszalny, nie dociera do mózgu w ogóle lub jest zniekształcony, co określa się jako niedosłuch centralny.
Najczęściej wymieniane przyczyny niedosłuchu odbiorczego to proces starzenia i częste narażenie na hałas, ale także:
- wady wrodzone;
- uraz akustyczny;
- powikłania po infekcjach;
- przyjmowanie leków uszkadzających słuch;
- neuropatia słuchowa;
- choroby autoimmunologiczne;
- choroby metaboliczne, np. cukrzyca, niewydolność nerek;
- nowotwory, w tym mózgu i kości skroniowej;
- złamania czaszki i kości skroniowej;
- udar mózgu.
Czy niedosłuch może się cofnąć?
Ubytek słuchu, niezależnie od stopnia, jest sporym dyskomfortem dla osoby dotkniętej tym problemem. Na niedosłuch wrodzony, czy też wynikający z uszkodzenia ślimaka usznego nie mamy wpływu. Niemniej jednak istnieje wiele metod, które mogą poprawić jakość słuchu. Nowoczesne aparaty słuchowe okazują się w takich przypadkach najlepszym rozwiązaniem. Jeśli natomiast pogorszenie słuchu wynika z chorób ogólnoustrojowych, podstawą jest ich opanowanie za pomocą odpowiedniego leczenia, często z zastosowaniem farmakologii.
Niektóre rodzaje niedosłuchu mają charakter trwały, niemniej jednak w wielu przypadkach odpowiednie postępowanie pozwala na zachowanie prawidłowego słyszenia. Często niedosłuch może się cofnąć, zwłaszcza jeśli dysfunkcja ma rodzaj przewodzeniowy. Zaburzenie słuchu przez niedrożność trąbki Eustachiusza w trakcie infekcji uszu, przy odpowiednim leczeniu ma charakter czasowy.
Aktualnie istnieje wiele metod chirurgicznych, dzięki którym możliwe jest odtworzenie struktur ucha, co w wielu przypadkach pozwala na przywrócenie słuchu. Odpowiednie leczenie infekcji i profilaktyka chorób uszu, m.in. poprzez należytą dbałość o higienę, może jednak zapobiec powikłaniom, a tym samym uchronić przed niedosłuchem.
Lek. Michał Dąbrowski
