Płukanie ucha strzykawką – czy to bezpieczne?
Przewód słuchowy zewnętrzny ochrania naturalna wydzielina, która w optymalnej ilości jest niezbędna dla narządu słuchu. Niestety pod wpływem różnych czynników może dochodzić do jej gromadzenia się w kanale słuchowym. Gdy powstanie korek woskowinowy w uchu, trzeba go usunąć. Jednym ze sposobów jest płukanie za pomocą strzykawki, ale w tym celu najbezpieczniej udać się do lekarza. Wyjaśniamy, dlaczego nie warto usuwać wosku samodzielnie i jak bezpiecznie czyścić uszy.
Jakie funkcje pełni woskowina uszna?
Woszczyna uszna (cerumen) to fizjologiczna substancja wydzielana w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Stanowi mieszaninę wydzielin gruczołów łojowych i potowych, a także komórek złuszczonego naskórka. Ze względu na pH w granicach 5,0-–5,7 i lepką konsystencję, chroni części ucha przed wnikaniem drobnoustrojów (bakterii, wirusów, grzybów) i zanieczyszczeń. Wydzielina wychwytuje obce cząsteczki, które są następnie usuwane z kanału słuchowego dzięki naturalnej migracji komórek w kierunku małżowiny. Odpowiednia ilość wosku usznego chroni więc zarówno przewód słuchowy zewnętrzny, jak i delikatną błonę bębenkową. Obecność woskowiny w uchu zapewnia również nawilżenie tkanek ucha zewnętrznego.
Przyczyny zalegającej woskowiny w przewodzie słuchowym
Optymalna ilość wosku wraz z zanieczyszczeniami jest usuwana na drodze naturalnych procesów samooczyszczenia ucha. Niestety z różnych przyczyn woskowina może być wydzielana w nadmiarze, przez co zaczyna zalegać w uchu. Jej gromadzeniu się w przewodzie słuchowym sprzyjają głównie:
- nieprawidłowe czyszczenie uszu patyczkami higienicznymi – wkładanie czegokolwiek do kanału słuchowego przesuwa wosk głębiej, a także działa drażniąco na tkanki, co wzmaga produkcję wydzieliny;
- zbyt częste usuwanie wydzieliny z ucha – przy niedostatecznej ilości woskowiny organizm stara się zwiększyć ochronę, a tym samym rozpoczyna jej nadprodukcję, dlatego zbyt intensywne czyszczenie uszu za pomocą sprayów upłynniających woskowinę daje efekt odwrotny do zamierzonego;
- noszenie aparatu słuchowego i słuchawek dousznych – utrudniają one samooczyszczanie się ucha, blokując ujście dla wydzieliny;
- czynniki genetyczne – w niektórych przypadkach nadprodukcja wydzieliny usznej ma związek z wrodzoną anatomiczną budową ucha;
- zanieczyszczenia – przebywanie w brudnych, zakurzonych i zadymionych pomieszczeniach, np. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy, może prowadzić do zwiększenia ilości woskowiny usznej; w ten sposób organizm stara się usunąć zanieczyszczenia z ucha.
Czop woskowinowy – objawy zatkanego ucha
Gdy wosk długo zalega w przewodzie słuchowym, staje się gęsty i twardy. Z czasem tworzy się tzw. czop woskowinowy, który częściowo lub całkowicie zatyka światło przewodu słuchowego. W konsekwencji mogą wystąpić nieprzyjemne objawy takie, jak:
- uczucie pełności, niekiedy wilgoci w uchu;
- swędzenie, drapanie;
- pieczenie, a nawet kłucie;
- zaburzenia słuchu;
- szumy uszne, piski;
- ból, nasilający się zwłaszcza po zamoczeniu ucha, kiedy czop pęcznieje;
- zawroty głowy (rzadziej);
- kaszel i pochrząkiwanie spowodowane drażnieniem tkanek.
Niestety ucho zatkane woskowiną nie tylko wywołuje dyskomfort, lecz także zwiększa ryzyko rozwoju stanu zapalnego ucha środkowego i zewnętrznego. W ciepłym, wilgotnym środowisku bakterie i grzyby mogą się z łatwością rozwijać, dlatego należy oczyścić uszy.
Usuwanie woskowiny z uszu – bezpieczne domowe sposoby
Jeśli czop w uchu nie jest duży i nie wywołuje dokuczliwych objawów, można spróbować usunąć go samodzielnie w domu. Przy nasilonych symptomach, takich jak ból czy szumy uszne, nie warto podejmować żadnych kroków bez konsultacji z lekarzem. Do usunięcia woskowiny nie należy też stosować żadnych przedmiotów, w tym patyczków higienicznych, które mogłyby doprowadzić do powstania jeszcze większego zatoru, a nawet uszkodzenia lub utraty słuchu.
Aby usunąć czop prawidłowo i bezpiecznie, najlepiej zastosować specjalne spraye lub krople, które zmiękczają wydzielinę. Preparaty trzeba stosować zgodnie z zaleceniami producenta, zwykle 2–3 razy dziennie przez okres do 3 dni. W tym czasie woskowina powinna wypłynąć z ucha. Jeśli tak się nie stanie, należy zgłosić się do laryngologa.
Jak wygląda zabieg płukania uszu strzykawką?
Jeśli próby rozmiękczenia czopu woskowinowego nie przyniosą pożądanych rezultatów, najprawdopodobniej konieczne będzie przeprowadzenie płukania uszu. Zwykle jednak przed wizytą u lekarza i tak zaleca się stosowanie odpowiednich środków zmiękczających, które ułatwią późniejsze oczyszczanie uszu.
Zabieg przeprowadza się podczas wizyty u laryngologa. Polega na wprowadzeniu do kanału słuchowego wody za pomocą strzykawki lub specjalnego irygatora. Przy odpowiednio wykonanej procedurze zabieg jest bezbolesny i w większości przypadków pozwala na całkowite oczyszczenie uszu z woskowiny.
Dlaczego samodzielne płukanie uszu w domu to zły pomysł?
Lekarz może usunąć nadmiar woskowiny na kilka sposobów i to on po ocenie stanu ucha powinien zdecydować, która z nich będzie najbezpieczniejsza. Samodzielnie nie jesteśmy w stanie określić, czy nie doszło do uszkodzenia delikatnych struktur ucha. Trzeba pamiętać, że przy podejrzeniu perforacji błony bębenkowej nie jest wskazane płukanie uszu ani wprowadzanie do kanału jakichkolwiek substancji. Bez kontroli wzrokowej nie można też mieć pewności, że to właśnie woskowina odpowiada za objawy. Zawsze należy mieć na uwadze, że uczucie zatkania może być spowodowane obecnością ciała obcego w uchu, np. kawałka waty lub nawet owada.
Ponadto woda musi być wprowadzana do ucha po jego tylnej ścianie i pod odpowiednim ciśnieniem – zbyt duże niesie ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej i poważnych powikłań. Płyn powinien mieć temperaturę zbliżoną do temperatury ciała, czyli ok. 37 stopni Celsjusza. W trakcie płukania wraz z wodą z małżowiny usznej powinny wypłynąć również wosk i zanieczyszczenia. Po zabiegu czyszczenia uszu u laryngologa specjalista ocenia efekty i stan ucha. Z kolei pacjent nie może tego zrobić w warunkach domowych.
Jak czyścić uszy? Zasady prawidłowej higieny uszu
Trzeba pamiętać, że nawet po profesjonalnym płukaniu uszu problem z nadmiarem woskowiny może nawrócić. Warto więc stosować zasady regularnego czyszczenia i higieny narządu słuchu, dlatego przede wszystkim:
- usuwaj tylko woskowinę, która wypłynęła z ucha – wystarczy zwilżonym wacikiem przetrzeć małżowinę;
- patyczki higieniczne służą jedynie do oczyszczania małżowiny usznej;
- aby nie doprowadzić do perforacji błony bębenkowej, unikaj wkładania czegokolwiek do przewodu słuchowego;
- w razie potrzeby stosuj spraye lub krople wspomagające oczyszczanie uszu – używaj ich zgodnie z instrukcją;
- ogranicz używanie słuchawek dousznych;
- dokładnie osuszaj uszy po każdej kąpieli, tak aby uniknąć gromadzenia się wilgoci;
- staraj się unikać zanieczyszczeń, a w razie potrzeby stosuj specjalne zatyczki.
