artykuły

Stan zapalny ucha – przyczyny, objawy i leczenie. Jak złagodzić ból ucha?

Stan zapalny może rozwijać się w obrębie ucha zewnętrznego, środkowego oraz wewnętrznego. Infekcja ta dotyka zarówno dorosłych, jak i dzieci. Za stan zapalny ucha odpowiadają zwykle drobnoustroje, które mogą dostawać się do tkanek ze środowiska zewnętrznego lub przechodzić do ucha z nosa, zatok czy gardła, a także różne zanieczyszczenia, detergenty, alergeny czy nawet urazy. Niekiedy przyczyną problemu jest również niedostateczna higiena ucha. Sprawdź, czym jest stan zapalny w uchu. Dowiedz się, jakie są jego objawy i jak dobrać odpowiednie leczenie!

Czym jest stan zapalny ucha?

Stan zapalny ucha rozwija się jako odpowiedź układu immunologicznego na kontakt z czynnikiem zewnętrznym, który zostaje uznany za zagrożenie dla zdrowia. To element mechanizmów odporności wrodzonej, którego celem jest ochrona organizmu przed niekorzystnymi bodźcami:

  • chemicznymi, np. substancjami żrącymi, detergentami,
  • biologicznymi, np. bakteriami, wirusami, grzybami, pasożytami,
  • fizycznymi, np. urazami mechanicznymi.

Jako objawy stanu zapalnego w uchu wymienia się:

  • obrzęk,
  • zaczerwienienie,
  • podwyższoną temperaturę ciała,
  • zaburzenia funkcji tkanek w miejscu stanu zapalnego,
  • wysięk ropny lub krwisty.

Stan zapalny w uchu może być ostry, trwający od kilku do kilkunastu dni, lub przewlekły, w którego przebiegu objawy utrzymują się przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. W niektórych przypadkach stan zapalny mija samoistnie, po unieszkodliwieniu i wyeliminowaniu zagrożenia, innym razem trwa zbyt długo i jest powodem upośledzenia funkcji tkanek.

Nasilona, nadmierna reakcja zapalna występuje także w przypadku schorzeń autoimmunologicznych i alergii. Wówczas stan zapalny ucha jest spowodowany nieprawidłowym, zbyt nasilonym działaniem układu odpornościowego.

Objawy stanu zapalnego ucha zewnętrznego

Stan zapalny ucha to częsta przypadłość, zwłaszcza u dzieci, ale schorzenie to rozwija się także u osób dorosłych, szczególnie tych z obniżoną odpornością. Jeśli drobnoustroje rozwijają się w obrębie małżowiny usznej lub zewnętrznej części kanału słuchowego, schorzenie określa się jako zapalenie ucha zewnętrznego (ucho pływaka).

Główne przyczyny stanu zapalnego ucha zewnętrznego to bakterie, nieco rzadziej wirusy i grzyby. Jeśli chodzi o objawy zapalenia ucha zewnętrznego, są to m.in.:

  • ból ucha,
  • obrzęk i zaczerwienienie,
  • świąd,
  • niedosłuch,
  • wysuszenie naskórka,
  • wyciek z ucha,
  • podwyższona temperatura ciała,
  • ogólne osłabienie,
  • bóle głowy.

Zapalenie ucha środkowego – objawy infekcji

Infekcje rozwijające się w obrębie ucha środkowego to jedne z najczęstszych chorób wieku dziecięcego. Stan zapalny ucha u dziecka zdarza się statystycznie częściej niż u osób dorosłych, ze względu na budowę trąbki słuchowej, łączącej ucho z górnymi drogami oddechowymi. Wirusy (nieco rzadziej bakterie) przedostają się do ucha z gardła, zatok i nosa, dlatego objawy stanu zapalnego ucha często występują w trakcie przeziębienia lub po nim.

W zależności od przyczyn i czasu trwania stan zapalny ucha środkowego może przyjmować postać ostrą, przewlekłą lub wysiękową. Objawy, jakie występują przy tego typu infekcji (szczególnie w przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego), to między innymi:

  • silny ból ucha (często tętniący),
  • obrzęk tkanek,
  • szumy uszne, zaburzenia słuchu,
  • uczucie rozpierania w uchu,
  • objawy grypopodobne,
  • złe samopoczucie,
  • nudności, wymioty i biegunki (zwłaszcza u małych dzieci),
  • ropny wysięk z ucha przy zapaleniu wysiękowym lub po perforacji (pęknięciu) błony bębenkowej.

Ostre zapalenie ucha środkowego a czynniki ryzyka

Ryzyko rozwoju ostrego zapalenia ucha środkowego (OZUŚ) jest szczególnie wysokie wśród dzieci, które są narażone na częste infekcje górnych dróg oddechowych. Do pozostałych czynników zalicza się m.in.:

  • płeć męską,
  • przerost trzeciego migdałka,
  • niedojrzały układ immunologiczny,
  • uwarunkowania genetyczne,
  • alergie, chorobę refluksową przełyku,
  • ekspozycję na dym tytoniowy.

Stan zapalny ucha wewnętrznego – przyczyny i objawy

Jako poważne powikłanie po infekcji ucha środkowego wymienia się stan zapalny ucha wewnętrznego, czyli zapalenie błędnika. To rzadka choroba, która może być także powikłaniem po zapaleniu opon mózgowych. W przebiegu schorzenia, poza symptomami dotyczącymi narządu słuchu takimi, jak ból ucha, zaburzenia słuchu czy szumy uszne, występują także poważniejsze objawy, w tym:

  • problemy z widzeniem, oczopląs,
  • zaburzenia równowagi, zawroty głowy,
  • dekoncentracja,
  • nudności i wymioty.

Na czym polega leczenie stanu zapalnego w uchu? Antybiotyki, drenaż uszu

Każdy stan zapalny w uchu, zwłaszcza u dziecka, powinien być skonsultowany z lekarzem. Tylko specjalista jest w stanie ocenić zmiany toczące się w obrębie narządu słuchu. W tym celu wykonuje się badanie określane jako otoskopia. Poza otoskopem i mikroskopem usznym często przydaje się też otoskop pneumatyczny – narzędzie to pozwala laryngologowi dokładnie ocenić ruchomość błony bębenkowej. W niektórych przypadkach konieczne jest także pobranie wymazu, na podstawie którego stwierdza się rodzaj patogenu odpowiedzialnego za infekcję. Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego często polega na podaniu antybiotyków w formie kropli. Jednak tego typu środki rekomenduje się nie we wszystkich przypadkach (jedynie przy zakażeniu bakteryjnym). Antybiotyki nie są natomiast skuteczne przy infekcjach o podłożu wirusowym czy grzybiczym.

Z kolei zapalenie ucha środkowego, w części przypadków poza leczeniem farmakologicznym, wymaga przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Po stwierdzeniu uwypuklenia błony bębenkowej lekarz może zalecić drenaż uszu. Zabieg polega na wprowadzeniu do membrany niewielkiego drenu, który umożliwia odprowadzanie gromadzącej się wydzieliny.

Jeśli natomiast doszło do samoistnego pęknięcia błony, niekiedy konieczna jest jej rekonstrukcja. Co ważne, perforacja błony bębenkowej jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do aplikowania jakichkolwiek środków do uszu. Warto pamiętać, że po jej pęknięciu często mijają dolegliwości bólowe, jednak nie jest to równoznaczne z ustąpieniem infekcji. W takich przypadkach nie warto więc podejmować leczenia stanu zapalnego ucha na własną rękę.

Z kolei zapalenie ucha wewnętrznego jest najpoważniejszą postacią infekcji. Często leczenie wymaga pobytu w szpitalu i podawania leków dożylnie.

Kiedy stosować krople na stan zapalny ucha?

Osobom chorującym na zapalenie ucha podaje się krople o działaniu miejscowym, leki doustne lub preparaty dożylne. W zależności od przyczyny schorzenia lekarz przepisuje środki o kierunkowym działaniu – przeciwbakteryjnym lub przeciwgrzybiczym. Infekcje wirusowe mijają samoistnie, jednak odpowiednia dbałość o chore ucho jest niezbędna, jeśli chcemy uniknąć powikłań w postaci między innymi nadkażenia bakteryjnego.

Co więcej, stan zapalny w uchu jest bardzo dokuczliwą przypadłością. Nie wiesz, co na stan zapalny ucha może Ci dać ulgę? Towarzyszący jej ból i obrzęk można redukować, aplikując krople na stan zapalny ucha, na przykład wyrób medyczny LIX. Preparat jest wskazany między innymi przy zapaleniu ucha zewnętrznego, podrażnieniu przewodu słuchowego środkami myjącymi, czopem woskowinowym czy noszeniem słuchawek dousznych.

Możliwe powikłania zapalenia ucha – nie bagatelizuj objawów

Stan zapalny ucha (bez względu na rodzaj zapalenia ucha) nigdy nie powinien być bagatelizowany, gdyż brak podjęcia leczenia może doprowadzić do różnych powikłań zdrowotnych. W skrajnych przypadkach może nastąpić trwała utrata słuchu.

Szczególnie groźnym powikłaniem zapalenia ucha środkowego jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta. U części chorych w wyniku powikłań dochodzi również do uszkodzenia nerwu twarzowego (niedowład, porażenie) lub powstania ropnia mózgu. Warto zaznaczyć, że powikłania występują najczęściej u dzieci, choć zdarza się, że doświadczają ich także dorośli pacjenci.

Zapalenie ucha – profilaktyka

Jak zapobiec rozwojowi zapalenia ucha? By zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy zadbać o odpowiednią profilaktykę. Pamiętaj o starannym czyszczeniu przewodu słuchowego za pomocą preparatów, które rozpuszczają zalegającą w uchu woskowinę. Nigdy nie wkładaj do przewodu słuchowego patyczków kosmetycznych, gdyż możesz uszkodzić skórę wyściełającą kanał, a nawet słuch (przebić błonę bębenkową). W ramach prewencji chroń uszy przed zimnem i wiatrem, noś ciepłą czapkę w sezonie jesienno-zimowym. Jeśli korzystasz z basenu, po wyjściu starannie osuszaj uszy, aby nie zalegała w nich wilgoć. Zamiast leczyć różne dolegliwości – dbaj o swoje zdrowie każdego dnia.

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego

https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego?srsltid=AfmBOopOqFqKkNGLKaSQVVWSEV271OdYCQ2ViRiFVYtti5oKEAokH8PO

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/74787,wyciek-wydzieliny-z-ucha