Jak dbać o słuch? Sprawdzone porady profilaktyczne!
Słuch to jeden z najważniejszych zmysłów. Jednocześnie jego narząd, pod względem budowy i funkcjonalności, jest bardzo skomplikowany i narażony na uszkodzenie przez wiele czynników. Chcąc przez długie lata cieszyć się doskonałym słyszeniem, warto do swojego życia wprowadzić podstawowe działania profilaktyczne. Podpowiadamy więc, jak dbać o słuch. Poznaj nasze porady!
Dlaczego warto dbać o słuch i co prowadzi do jego pogorszenia?
Podstawowe zmysły człowieka to węch, smak, dotyk, wzrok i słuch. Ostatni z nich odgrywa szczególne znaczenie, bo umożliwia komunikację, odbieranie bodźców zewnętrznych i bezproblemowe funkcjonowanie w środowisku. Gdy zaczyna się pogarszać, pojawia się sporo problemów: u osób starszych może wystąpić pogorszenie sprawnej wymiany zdań czy nawet dyskomfort fizyczny, a u młodszych – niekiedy spowolniony rozwój mowy i nauki. Na wady wrodzone w obrębie narządu słuchu mamy ograniczony wpływ, ale na czynniki mogące prowadzić do stopniowej lub nagłej głuchoty – już ogromny.
Narząd słuchu składa się z wielu drobnych, ale niezwykle ważnych elementów ucha zewnętrznego (małżowiny i kanału słuchowego), środkowego (m.in. błony bębenkowej i kosteczek słuchowych) oraz wewnętrznego (przedsionka, kanałów półkolistych, ślimaka). Wszystkie te części współgrają ze sobą, umożliwiając odbieranie, przewodzenie i przetwarzanie sygnałów akustycznych. Wszelkie zaburzenia w obrębie któregokolwiek elementu mogą prowadzić do czasowego lub trwałego ubytku słuchu, jak również wielu bolesnych objawów.
Za problemy ze słuchem w większości przypadków odpowiadają czynniki, takie jak:
- hałas;
- podrażnienia tkanek, sprzyjające infekcjom;
- noszenie słuchawek dousznych i aparatów słuchowych;
- długotrwałe narażenie kanału słuchowego na wilgoć;
- nieprawidłowe i nadmierne usuwanie woskowiny usznej;
- nieleczone lub niedoleczone infekcje uszu;
- urazy mechaniczne w obrębie głowy.
Co oznacza kompleksowe dbanie o narząd słuchu?
Chcąc wiedzieć, jak dbać o słuch, należy skupić się nie tylko na samej higienizacji widocznych elementów ucha, ale też ochronie części głębszych, których kondycja może ulegać pogorszeniu pod wpływem nadmiernej ekspozycji na hałas czy działania wirusów, bakterii i grzybów. Profilaktyka słuchu jest więc szerokim pojęciem, które obejmuje cztery podstawowe elementy:
- higienę uszu – fizyczną, czyli prawidłowe sposoby oczyszczania narządu;
- higienę słuchu – ochronę słuchu przed czynnikami zwiększającymi ryzyko jego ubytku;
- badania kontrolne u laryngologa i/lub audiologa – w celu diagnozy i wczesnego wprowadzenia terapii;
- leczenie – wiele schorzeń w obrębie słuchu można wyleczyć za pomocą farmakologii miejscowej lub doustnej, a w razie potrzeby stosuje się rehabilitację słuchu za pomocą aparatu słuchowego lub zabiegu chirurgicznego.
Jeśli chcesz dobrze słyszeć, przede wszystkim unikaj hałasu
Słyszane przez człowieka dźwięki mają różną częstotliwość. Część z nich bywa odbierana jako umożliwiające komunikację czy nawet przyjemne i relaksacyjne (np. niskie szumy). Za bezpieczne i neutralne uznaje się odgłosy mierzone na poziomie 20-30 dB. Niektóre jednak przekraczają wytrzymałość naszego słuchu i są dla niego szkodliwe. Szczególnie groźne są te o wartości powyżej 130 dB, mogące prowadzić do trwałego, mechanicznego uszkodzenia słuchu. Niezwykle wysokie dźwięki powstają m.in. przy wybuchu petardy.
Uciążliwe są jednak nie tylko tonacje bardzo wysokie (te powyżej 120 dB odczuwamy fizycznie jako ból), ale też niższe, które utrzymują się przez dłuższy czas, np. ruch uliczny (ok. 70-85 dB), odkurzacz (ok. 60-70 dB) czy hałas na szkolnym korytarzu (ok. 103 dB). Z kolei słuchawki douszne generują dźwięki na poziomie przekraczającym nawet 113 dB, co sprawia, że ich długotrwałe używanie jest poważnym zagrożeniem dla naszego słuchu.
Pod wpływem tak nagłego, jak i długotrwałego, kontaktu z wysokimi dźwiękami dochodzi do upośledzenia układu nerwowego. Może to powodować m.in. zmęczenie, drażliwość i zaburzenia snu. Długotrwały hałas w granicach 80 dB może prowadzić nawet do trwałego pogorszenia słuchu.
Chcąc zadbać o swój słuch, w miarę możliwości, co oczywiście nie zawsze jest możliwe, warto unikać hałasu. Decydując się np. na słuchanie muzyki przez słuchawki, nie należy ustawiać odbiorników na wysoki poziom. Warto też zadbać o to, aby po ciężkim dniu w hałasie znaleźć czas na odpoczynek w ciszy. Z kolei w przypadku pracy w otoczeniu generującym hałas, konieczne jest zabezpieczenie uszu słuchawkami wysokiej jakości, tłumiącymi dźwięki.
Jak dbać o higienę małżowiny usznej i przewodu słuchowego?
Do czyszczenia uszu i usuwania woskowiny nie można używać patyczków higienicznych. Wkładanie do kanału słuchowego jakichkolwiek przedmiotów powoduje przesuwanie się woszczku do głębszych struktur, co prowadzi do jego gromadzenia się. Naturalnie ucho oczyszcza się samoistnie, na drodze migracji komórek. Ponadto woskowina jest substancją niezbędną – nawilża i chroni tkanki. Oczyszczać należy więc wyłącznie małżowinę i bardzo niewielki fragment przewodu, usuwając delikatnie wyłącznie wosk, który sam wypłynął. Z kolei w przypadku skłonności do nadmiernego gromadzenia się woskowiny można stosować specjalne spraye i krople, które ją rozpuszczają, np. krople do uszu LIX.
Właściwe leczenie infekcji, które mogą prowadzić do ubytku słuchu
Infekcyjne choroby uszu powodują ból i obrzęk, co może objawiać się niedosłuchem przewodzeniowym. Zwykle po ich wyleczeniu symptomy ustępują. Zdarza się jednak, że dochodzi do powikłań i trwałego ubytku słuchu. Ważne jest więc, aby w przypadku zapalenia ucha zewnętrznego, a zwłaszcza środkowego, skonsultować się z laryngologiem lub lekarzem pierwszego kontaktu i prawidłowo leczyć wszelkie schorzenia.
Jak jeszcze chronić słuch? Regularne badania kontrolne słuchu
Wśród ważnych elementów profilaktyki należy wymienić badania słuchu. Na takie warto zgłosić się do laryngologa lub audiologa, który może wizualnie ocenić stan uszu, a za pomocą odpowiednich metod diagnostycznych sprawdzić również jakość słuchu. Do specjalisty należy się udać niezwłocznie w przypadku zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących objawów, takich jak np. bóle ucha, kłucie, szumy uszne, trzaski i piski, zaburzenia równowagi, częste bóle głowy, wysięki z ucha, uczucie rozpierania i wrażenie ciała obcego w uchu, widoczne zmiany skórne w obrębie małżowiny i zewnętrznego kanału słuchowego, swędzenie.
Wskazaniem do możliwie najszybszej wizyty jest też pogorszenie jakości słyszenia. Może być ono postępujące, o czym świadczy np. konieczność ustawiania zwiększonej głośności odbiorników telewizyjnych i radiowych czy proszenie rozmówcy o głośniejsze powtórzenie zdania. Chcąc zachować dobry słuch, warto umawiać się na wizyty kontrolne również pomimo braku jakichkolwiek symptomów. Osoby dorosłe powinny badać słuch co 1-2 lata, a pracujące w hałasie co rok lub nawet częściej. Stosowanie odpowiedniej profilaktyki pozwala zachować dobry słuch na dłużej oraz ustrzec się przed różnymi nieprzyjemnymi schorzeniami tego narządu.
Źródła:
- Kacprzyk A.: Czop woskowinowy – jak prawidłowo dbać o higienę uszu. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/286540,uszy-woskowina-czop
- Podstawy fizjologii i patologii słuchu. https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/roz2.pdf
- Borkowska Z., Cybulski M., Łobaczuk-Sitnik A., Krajewska E.: Podstawowe zasady profilaktyki słuchu wśród uczniów i nauczycieli. -Kułakhttps://www.researchgate.net/profile/Bartosz_Wiszniewski/publication/359310758_Wybrane_Choroby_Cywilizacyjne_XXI_Wieku_-_Wybrane_wymiary_osobowosci_a_strategie_radzenia_ze_stresem_u_osob_zdrowych_i_chorych_na_schizofrenie/links/62341f49548e2b16374a2d9e/Wybrane-Choroby-Cywilizacyjne-XXI-Wieku-Wybrane-wymiary-osobowosci-a-strategie-radzenia-ze-stresem-u-osob-zdrowych-i-chorych-na-schizofrenie.pdf#page=142
