Ból ucha przy anginie – czy to normalny objaw?
Choroby zakaźne, takie jak angina, atakują górne drogi oddechowe i mogą dawać wiele niespecyficznych objawów, a niekiedy prowadzić do powikłań. Jednym z możliwych symptomów, towarzyszących zapaleniu gardła lub występujących w niedługim okresie po nim, jest ból ucha o różnym stopniu nasilenia. Przybliżamy, co może odpowiadać za ból ucha przy anginie i jak łagodzić ten stosunkowo częsty objaw!
Czym jest angina i co za nią odpowiada?
Angina to stan zapalny migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła. Wśród głównych symptomów tej choroby wymienia się obrzęk, zaczerwienienie i silny ból gardła (nasilający się przy przełykaniu), a niekiedy również charakterystyczny, białawy lub żółtawy nalot na tkankach. Zmiany takie są spowodowane odczynem zapalnym i przekrwieniem. Chociaż objawami anginy są głównie zaburzenia w obrębie gardła, w rzeczywistości jest to choroba ogólnoustrojowa. W jej przebiegu mogą występować m.in.:
- bóle gardła o różnym nasileniu,
- pieczenie, swędzenie i drapanie w gardle,
- wysoka gorączka lub stan podgorączkowy,
- zmęczenie,
- bóle głowy,
- bóle mięśni i stawów,
- ból ucha,
- niekiedy kaszel, bóle w klatce piersiowej, nieżyt nosa (katar) czy nudności i wymioty.
Angina jest zaraźliwa, ponieważ przyczyną jej rozwoju są głównie patogeny przenoszone drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Najczęściej za zapalenie gardła odpowiadają wirusy (rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy). Natomiast zapalenie bakteryjne zwykle następuje po infekcji wirusowej, rzadziej jest przyczyną pierwotną, chociaż i takie przypadki się zdarzają. Za bakteryjne zapalenie gardła najczęściej odpowiadają szczepy bakterii z rodzaju Streptococcus pyogenes, powodujące anginę paciorkowcową. Najmniej przypadków dotyczą zapalenia o podłożu grzybiczym. Grzyby z rodzaju Candida albicans naturalnie bytują w jamie ustnej i gardle, a do ich namnażania przyczyniają się m.in. osłabienie układu odpornościowego, choroby współistniejące, podrażnienia i długotrwała antybiotykoterapia.
Angina – czy ból ucha może być objawem choroby?
Bez względu na podłoże anginy chorobie tej może towarzyszyć jednoczesny ból gardła i ucha. Powodem zwykle jest intensywny stan zapalny gardła, który skutkuje obrzękiem ujścia trąbki słuchowej (trąbki Eustachiusza). Anatomicznie część ta jest kanałem, który łączy przestrzeń ucha środkowego z gardłem. Jej zadaniem jest wyrównywanie ciśnienia w uchu środkowym. Jeśli więc w następstwie podrażnienia i obrzęku dochodzi do opuchnięcia, przekrwienia i zwężenia kanału, w uchu występuje ciśnienie ujemne. To z kolei skutkuje “wciąganiem” do wewnątrz elastycznej błony bębenkowej i wieloma innymi dolegliwościami. Mogą pojawiać się m.in.:
- umiarkowany lub ostry ból, zwykle nasilający się podczas przełykania śliny oraz jedzenia i picia;
- promieniujący do okolicznych struktur, kłujący ból;
- wrażenie zatkania ucha;
- szumy uszne;
- zaburzenia słuchu;
- gromadzenie się wydzieliny we wnętrzu ucha.
Zakażenie ucha środkowego jako powikłanie po anginie
W większości przypadków zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ustępuje po kilku-kilkunastu dniach prawidłowego leczenia. Zdarzają się jednak powikłania anginy, wśród których wymienia się m.in. zapalenie zatok, zapalenie płuc, kłębuszkowe zapalenie nerek, gorączkę reumatyczną, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, powiększenie węzłów chłonnych czy miejscowy ropień okołomigdałkowy. Ostatnia z możliwych konsekwencji choroby może odpowiadać za ból promieniujący do ucha. Ponadto, ponieważ układ nosogardła jest bezpośrednio połączony z uchem, możliwym powikłaniem anginy jest również zapalenie ucha środkowego, rzadziej wyrostka sutkowatego.
W przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego pojawia się intensywny ból, najczęściej jednostronny. Najłatwiej drobnoustroje z gardła przedostają się do ucha środkowego u małych dzieci. Wynika to ze specyficznej budowy trąbki Eustachiusza, która u najmłodszych jest jeszcze niedostatecznie rozwinięta. Z tego powodu równoczesny ból uszu i gardła najczęściej dokucza małym pacjentom.
Jak leczyć ból ucha przy anginie i objawy jej powikłań?
W odróżnieniu od zwykłego bólu gardła angina to ostre zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych. Konieczne jest więc odpowiednie leczenie, którego celem jest nie tylko łagodzenie uporczywych dolegliwości, ale też zminimalizowanie ryzyka powikłań. W przypadku silnego bólu ucha przy anginie podstawą jest leczenie choroby pierwotnej. Łagodzenie stanu zapalnego i obrzęku zwykle skutkuje udrożnieniem trąbki słuchowej i redukcją dolegliwości ze strony narządu słuchu.
Angina wirusowa ma charakter samoograniczający – zwykle ustępuje po kilku dniach. Postępowanie obejmuje łagodzenie objawów poprzez nawilżanie gardła, stosowanie środków przeciwbólowych i miejscowo znieczulających oraz dbałość o odpowiednią dozę odpoczynku i wzmocnienie układu odpornościowego. Z kolei anginę bakteryjną, za którą odpowiadają paciorkowce, leczy się antybiotykoterapią ogólną. Jeśli występuje ostry ból gardła przy przełykaniu, osobom dorosłym zaleca się tabletki do rozpuszczania. Dzieci natomiast najczęściej otrzymują leki w formie zawiesiny do przygotowania. W najrzadziej spotykanych przypadkach konieczne jest stosowanie środków przeciwgrzybiczych. W takcie leczenia anginy konieczne może okazać się również przyjmowanie środków przeciwgorączkowych, a niekiedy zawiesin do pędzlowania gardła, przygotowywanych z przepisu lekarza.
Ból ucha przy anginie można łagodzić, dbając również o odpowiednie nawilżenie tkanek. Warto pić zwłaszcza wodę mineralną o temperaturze pokojowej. Pomocne będzie także przebywanie w czystych i przewietrzonych pomieszczeniach, o wysokiej wilgotności.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/lista/120798,leczenie-anginy
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3.
- https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/lista/98890,ostra-niedroznosc-trabki-sluchowej
