Skąd się bierze zatykanie uszu przy wysiłku podczas treningu?
Zatkane uszy to jeden z częściej występujących problemów dotyczących funkcjonowania narządu słuchu. Często związane jest to ze stanami chorobowymi organizmu, np. infekcją uszu lub górnych dróg oddechowych, zapaleniem ucha środkowego czy też przewlekłym zapaleniem zatok. Czasem jednak problem może pojawić się nagle – przykładowo po dużym wysiłku fizycznym. Z czego wynika zatykanie uszu podczas treningu? Oto kilka możliwych przyczyn tej sytuacji.
Zatykanie uszu przy wysiłku a trąbka słuchowa
Przyczyną zatkanego ucha podczas treningu może być czasowe i wzmożone wypełnienie łożyska naczyniowego błony śluzowej w rejonie trąbki słuchowej. Trąbka Eustachiusza to niewielkich rozmiarów struktura (ok. 3-4cm), która wyglądem przypomina właśnie trąbkę i odpowiada za wyrównywanie ciśnienia wewnątrz ucha środkowego, a także umożliwia odpływ wydzielin z ucha środkowego do nosogardła. Nagła zmiana ciśnienia podczas wysiłku fizycznego może spowodować zatkanie uszu związane z tymczasową lub przewlekłą dysfunkcją przewodu słuchowego. Zdarza się, że po wyciszeniu organizmu po wysiłku stan ten mija samoistnie – warto wtedy zastanowić się nad optymalizacją swojego planu treningowego, by taka sytuacja się nie powtórzyła. Jeśli jednak uczucie zatkania uszu utrzymuje się przez dłuższy czas, najlepiej wspomóc się działaniem kropli do uszu, żuciem gumy i przełykaniem śliny, a także manewrem Valsalvy, by wyrównać ciśnienie. Przy częstym nawracaniu tego problemu należy natomiast skonsultować się z laryngologiem, ponieważ w przeciwnym razie może rozwinąć się stan zapalny.
Zatykanie uszu podczas treningu – wpływ stresu fizycznego i psychicznego
Aktywność fizyczna jest w dzisiejszych czasach postrzegana jako element niezbędny dla utrzymania zdrowia całego ciała. Nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę z tego, że wzmożony wysiłek fizyczny może nie tylko nie przynieść oczekiwanego rezultatu, czyli odprężenia, lecz także spowodować nadmierne obciążenie różnych narządów ciała, w tym naszych uszu. Ogromne znaczenie ma tutaj zachowanie odpowiedniej równowagi energetycznej – jeżeli mamy za sobą dzień pełen wrażeń lub stresu psychicznego, trening powinien być krótki lub powinniśmy całkowicie zrezygnować z wykonywania ćwiczeń tego dnia. W innym przypadku istnieje ryzyko przekroczenia rezerw energetycznych, czego konsekwencją może być m.in. zatkanie uszu, ubytek słuchu, zawroty głowy czy szumy uszne. Podczas nadmiernej aktywności fizycznej może uruchomić się mechanizm niedokrwienia ucha wewnętrznego, co wiąże się z możliwością wystąpienia nagłych zaburzeń ze strony narządu słuchu.
Zatykanie się uszu a wysoki poziom kortyzolu
Uszy nie stanowią narządu odizolowanego od innych części ciała. Ich prawidłowe funkcjonowanie uzależnione jest od wielu procesów zachodzących na co dzień w całym organizmie. W przypadku aktywności fizycznej bardzo duże znaczenie ma utrzymanie prawidłowego poziomu kortyzolu – zbyt długie uwalnianie kortyzolu wykazuje działanie ototoksyczne, to znaczy prowadzące do przejściowego lub trwałego uszkodzenia komórek słuchowych. Dlatego bardzo ważne jest, aby podczas ustalania planu treningowego wziąć pod uwagę utrzymanie poziomu kortyzolu na jak najniższym poziomie. To pomoże zmniejszyć ryzyko niedokrwienia i utraty słuchu.
Jak uchronić się przed zatykaniem uszu podczas wysiłku fizycznego?
Przed podjęciem aktywności fizycznej warto zweryfikować poziom swojego stresu psychicznego. Jeżeli mamy za sobą intensywny dzień, ćwiczenia nie powinny trwać dłużej niż kilka bądź kilkanaście minut. W takiej sytuacji należy też w większy sposób zaangażować dolne partie ciała – dzięki temu ograniczymy zbędną produkcję kortyzolu w górnej połowie ciała, gdzie mamy do czynienia ze zwiększonym unerwieniem narządów, np. słuchu. W przypadku, gdy poziom stresu jest na niskim poziomie, zaplanowana aktywność sportowa może dotyczyć również górnych partii ciała i trwać nieco dłużej.
Duże znaczenie ma w tym przypadku także rodzaj zastosowanego treningu. Treningi aerobowe, do których należy m.in. bieganie czy jazda na rowerze, prowadzą czasem do zaburzeń hormonalnych, co z kolei może wywołać niedokrwienie i tzw. mikrozawał ucha wewnętrznego. Za ukrwienie ucha wewnętrznego odpowiada u mężczyzn testosteron, zaś u kobiet estrogen, a obniżenie poziomu tych hormonów podczas intensywnych treningów aerobowych sprzyja zaburzeniom narządu słuchu. W przypadku skłonności do zatkanego ucha podczas wysiłku nie zaleca się także wykonywania interwałów (treningów o zmiennej intensywności) oraz łączenia treningów górnych i dolnych mięśni ciała.
Uczucie zatkanego ucha a sporty wodne
Zupełnie inny przypadek stanowi zatkanie uszu podczas wysiłku fizycznego związanego z uprawianiem sportów wodnych np. pływania czy nurkowania. Tutaj większe znaczenie ma kontakt uszu z wodą niż sam wysiłek. Długotrwałe przebywanie w wodzie może wywołać efekt tzw. ucha pływaka, czyli zapalenia ucha zewnętrznego. Jest to schorzenie o charakterze infekcyjnym – wilgoć stwarza najlepsze warunki do rozwoju bakterii i grzybów w każdym obszarze naszego ciała, w tym także w rejonie uszu. W efekcie może pojawić się nie tylko problem zatkania uszu, ale też ból ucha, wysięk, pogorszenie słuchu czy gorączka. Ogromnym zagrożeniem dla uszu jest jednak aktywność związana z nurkowaniem, która naraża nas na uraz ciśnieniowy ucha. Im głębiej zanurzamy się w wodzie, tym bardziej wzrasta ciśnienie i wypycha błonę bębenkową do środka ucha. Najpierw odczuwalny jest lekki dyskomfort, a następnie ból ucha. Aby uniknąć pęknięcia błony bębenkowej, należy wyrównać ciśnienie w uszach, jeszcze przebywając pod wodą.
Domowe sposoby na zatkane uszy
Zatkane uszy, nawet wtedy, gdy stanowią tylko przejściowy problem, są bardzo niekomfortową i problematyczną dolegliwością. Uczucie przytkania i pełności w uchu, które powoduje też częściowy niedosłuch, może znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. W jaki sposób możemy odetkać uszy i zapobiec nawrotom tego problemu?
- Odpowiednia higiena uszu – pomaga uchronić się nie tylko przed rozwojem infekcji, ale też gromadzeniem się woskowiny i różnorodnymi uszkodzeniami. Czyszczenie uszu powinno oczywiście być wykonywane za pomocą specjalnych preparatów, np. w kropli lub sprayu, nie zaś patyczków kosmetycznych, które mogą spowodować pęknięcie błony bębenkowej i pogorszenie słuchu.
- Ziewanie, żucie gumy lub przełykanie śliny – te prozaiczne czynności pozwalają naturalnie wyrównać ciśnienie w uchu środkowym poprzez otwarcie trąbki słuchowej.
- Krople lub spray do nosa – jeśli dolegliwościom przytkanych uszu towarzyszy obrzęk, przydatne mogą okazać się preparaty o działaniu obkurczającym naczynia krwionośne.
- Krople lub spray do uszu – wyrównanie ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej może przynieść także preparat w formie kropli lub sprayu, aplikowany bezpośrednio do ucha.
Jeśli zatykają się nam uszy, warto wypróbować także dobrze znaną próbę Valsalvy, polegającą na nabraniu powietrza do płuc i wypuszczeniu go przy zamkniętych ustach oraz zatkanym nosie. Dzięki temu powietrze z płuc może wydostać się tylko w jeden sposób – do ucha środkowego – i tym samym wyrównać ciśnienie.
Pamiętajmy jednak, że trwające niepokojąco długo uczucie przytkanego ucha, bez względu na swoją przyczynę, powinno skłonić nas do wizyty u laryngologa. Warto skontaktować się z lekarzem zwłaszcza wtedy, gdy temu zaburzeniu towarzyszą też inne objawy, które należy niezwłocznie zdiagnozować. Lekarz zaproponuje nam najskuteczniejszy sposób leczenia, a w razie potrzeby zleci dodatkową diagnostykę np. badanie słuchu.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/lista/122681,czy-nagle-zatykanie-sie-jednego-ucha-jest-czyms-niepokojacym
- Iwankiewicz S.: Otolaryngologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1991
- Bull P.: Wykłady z otolaryngologii. Via Medica Gdańsk 1999
- Pruszewicz A., Szyfter W.: Szumy uszne. [W:] Pruszewicz A.: Zarys audiologii klinicznej, Wyd. AM w Poznaniu 1994
