Swędzenie uszu – w środku i na zewnątrz. Dlaczego uszy swędzą?
Dyskomfort wywoływany przez sporadyczne lub stałe swędzenie uszu wbrew pozorom nie jest problemem błahym. Świąd często trwa przewlekle, utrudniając normalne funkcjonowanie. Co więcej, objawy takie, odczuwane zarówno na zewnątrz, jak i w środku ucha, mogą mieć różne przyczyny i wskazywać na poważne choroby. Sprawdź, co może oznaczać swędzenie uszu!
Co oznacza swędzenie uszu? Co to za objaw?
Swędzenie może być objawem infekcji ucha zewnętrznego, potocznie określanej jako ,,ucho pływaka”. Do jej rozwoju przyczynia się długotrwała obecność wody w uchu, sprzyjająca podrażnieniu tkanek i namnażaniu się drobnoustrojów. Jako potencjalne przyczyny swędzenia wymienia się też infekcję ucha środkowego, nadmierne gromadzenie się woskowiny w uchu czy choroby dermatologiczne. Rzadziej powodem są schorzenia ucha wewnętrznego.
Świąd należy do wyjątkowo nieprzyjemnych doznań, często określanych jako rodzaj uporczywego bólu, chociaż w jego rozwoju biorą udział inne receptory nerwowe. Może dotyczyć obu uszu jednocześnie lub pojawiać się jednostronnie. W przypadku infekcji zwykle towarzyszą mu inne symptomy.
Możliwe przyczyny swędzenia uszu – nieprawidłowe czyszczenie uszu
Ucho pokryte jest nabłonkiem, który podobnie jak skóra na każdej innej części ciała może ulegać podrażnieniom. Nadmierna ekspozycja małżowiny usznej na niekorzystne warunki zewnętrzne (słońce, wiatr, mróz, zanieczyszczenia) może powodować uszkodzenie nabłonka wyściełającego ucho zewnętrzne. Związane z tym łuszczenie się skóry może wówczas wywoływać swędzenie.
Zdrowe ucho oczyszcza się samoistnie, dzięki migracji woskowiny w przewodzie słuchowym. Warto wiedzieć, że nieodpowiednie, zwłaszcza zbyt intensywne czyszczenie uszu może doprowadzić do nadprodukcji wosku. Dzieje się tak również w przypadku nieodpowiedniego stosowania patyczków higienicznych, które powinny służyć wyłącznie do oczyszczania małżowiny usznej.
Wkładanie jakichkolwiek przedmiotów do przewodu słuchowego zewnętrznego (patyczków, słuchawek dousznych, aparatów słuchowych) powoduje przesuwanie woskowiny w głąb kanału i tym samym jego zatykanie. Nadmiar woskowiny wywołuje swędzenie uszu odczuwane w środku i na zewnątrz. Często towarzyszy temu uczucie pełności w uchu, ból i pieczenie. Dokuczliwe objawy mogą się nasilać zwłaszcza po zgromadzeniu się wody w przewodzie słuchowym, która odpowiada za pęcznienie woszczku.
Swędzenie i zaczerwienienie uszu – podrażnienie przy alergii
Do kolejnych przyczyn swędzenia uszu zalicza się alergie, zarówno kontaktowe, jak i wziewne. W przypadku alergii swędzenie i objawy uczuleniowe mogą pojawiać się np. po kontakcie skóry z biżuterią wykonaną z niklu. Najczęstszym jednak powodem swędzenia w uszach jest alergiczny nieżyt nosa. Przyczyna dolegliwości to obrzęk błon śluzowych, który powstaje w wyniku wzmożonej produkcji przeciwciał po przedostaniu się alergenu do górnych dróg oddechowych.
Alergiczne zapalenie ucha zwykle występuje jednocześnie z objawami takimi jak:
- katar, częste kichanie;
- kaszel, trudności w oddychaniu;
- swędzenie innych części ciała, głównie nosa i oczu;
- wrażliwość na światło, przekrwienie spojówek.
Nieco rzadziej za świąd ucha odpowiadają alergie pokarmowe, ale i to jest możliwe. Uczulenie na składniki pożywienia może objawiać się wieloma symptomami skórnymi, w tym swędzeniem w obszarach nietypowych, takich jak uszy.
Choroby skóry małżowiny i przewodu słuchowego – grzybica ucha
Skóra człowieka naturalnie pokryta jest drobnoustrojami, które m.in. zabezpieczają naskórek i wspomagają utrzymanie prawidłowego pH. Jeśli jednak w wyniku różnych przyczyn dojdzie do osłabienia odporności lub podrażnienia skóry, może rozwinąć się grzybica, również w obrębie małżowiny usznej i kanału słuchowego. Czerwone i piekące ucho, a także świąd to często pierwsze objawy grzybicy ucha.
Początkowo dolegliwości mogą przypominać niegroźne łaskotanie w uchu. Z czasem zakażenie grzybicze zwykle powoduje swędzenie uszu w środku, a także na zewnątrz (świąd małżowiny usznej). Ucho staje się coraz bardziej czerwone i piekące. Przyczyny takich symptomów to namnażanie się grzybów chorobotwórczych. Grzybiczemu zapaleniu ucha zwykle towarzyszy łuszczenie się skóry, biały wyciek z ucha, niekiedy również gorączka.
Świąd a zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego (,,ucho pływaka”)
Zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego, określane potocznie jako ,,ucho pływaka”, wywołuje różne objawy, w zależności od przyczyny infekcji – patogenu wirusowego, bakteryjnego lub grzybiczego. Najczęściej jednak w pierwszym etapie choroby pojawia się swędzenie i pieczenie prawego lub lewego ucha. Infekcja rzadko występuje obustronnie.
Do rozwoju stanu zapalnego dochodzi w wyniku namnażania się drobnoustrojów w skórze ucha zewnętrznego, najczęściej przewodu słuchowego, ale także małżowiny usznej. Na zachorowanie najbardziej narażone są osoby z osłabioną odpornością lub dzieci, których układ immunologiczny jest niedojrzały. Ponadto namnażaniu bakterii sprzyja wysoka temperatura, wilgotność oraz drobne zadrapania i podrażnienia uszu, które ułatwiają wnikanie patogenów chorobotwórczych.
W przebiegu zapalenia ucho może być czerwone i wrażliwe na dotyk. Mogą tworzyć się pęcherze wypełnione wodnistą lub krwistą wydzieliną albo drobna wysypka. Do pozostałych objawów zapalenia ucha zewnętrznego zalicza się m.in.:
- ból ucha;
- obrzęk przewodu słuchowego;
- uczucie wypełnienia w środku ucha;
- podwyższona temperatura ciała.
W takim wypadku należy skonsultować się z lekarzem, który wprowadzi odpowiednie leczenie. Specjalista może przepisać antybiotyk, może również wspomagająco zalecić stosowanie kropli do uszu, które łagodzą dolegliwości bólowe, np. wyrób medyczny LIX.
FAQ
O czym świadczy swędzenie uszu?
Swędzenie uszu może świadczyć o infekcji ucha zewnętrznego lub środkowego. Bywa też spowodowane nagromadzeniem się woszczku usznego, alergii i chorób dermatologicznych.
Co zrobić na swędzenie uszu?
W przypadku łagodnego łaskotania i swędzenia uszu można spróbować domowych sposobów, opierających się na zasadach prawidłowej higieny. Pomocne bywają też krople lub maści osuszające przewód słuchowy. Jeśli dolegliwości nie ustępują, nasilają się lub towarzyszą im inne objawy chorób uszu, należy ustalić wizytę u lekarza laryngologa.
Jakie są przyczyny swędzenia skóry w środku ucha?
Za swędzenie skóry przewodu słuchowego zewnętrznego może odpowiadać infekcja, alergia lub nadmiar woskowiny. Przypadłość ta często dokucza również osobom zmagającym się z egzemą, łuszczycą czy AZS.
Źródła:
- Hossmann-Poznańska E., Dzierżanowska D.: http://www.otolaryngologia.org.pl/orl2/pdf/zalecenia/zalecenia_zapalenie_ucha_zewnetrznego_tekst.pdf (data odczytu: 03.06.2025).
- Jurkiewicz D., Zielnik-Jurkiewicz B.: https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego (data odczytu: 03.06.2025).
