Grzybica ucha - jak radzić sobie z grzybiczym zapaleniem ucha?

Strona główna » Artykuły » Grzybica ucha – przyczyny, objawy, leczenie

Mikroklimat panujący w uszach sprzyja rozwojowi infekcji o różnym podłożu. Za chorobę często odpowiada grzyb, który rozwija się w uchu zewnętrznym. Grzybica ucha zwykle początkowo wywołuje uporczywe swędzenie, ból i zmiany skórne. Schorzenia nie należy lekceważyć ze względu na możliwe powikłania. Sprawdź, co zwiększa ryzyko rozwoju tej choroby i jakie są objawy. Wyjaśniamy również, na czym polega leczenie i dlaczego również domowe metody są ważne.

Co to jest grzybica ucha?

Grzybica (kandydoza), to nic innego, jak infekcja o podłożu grzybiczym (drożdżakowym). Za jej rozwój odpowiadają drobnoustroje, które namnażają się w uchu. Schorzenie najczęściej dotyczy przewodu słuchowego zewnętrznego, małżowiny i jej okolic. Rzadziej diagnozowana jest grzybica ucha środkowego i wewnętrznego. Choroba wywołuje dokuczliwe objawy, może trwać nawet przez kilka miesięcy, a także nawracać.

Przyczyny grzybicy ucha

Zwykle grzybicę wywołują drożdżaki z rodzaju Candida, takie jak np.:

• Candida albicans,
• Candida parapsilosis,
• Candida glabrata,
• Candida tropicalis,

Z kolei za rozwój drobnoustrojów w uchu środkowym częściej odpowiadają też drobnoustroje z rodzaju Aspergillus.

Czynniki zwiększające ryzyko infekcji grzybiczej uszu

Drożdżaki odpowiedzialne za większość przypadków grzybicy ucha zewnętrznego naturalnie bytują na skórze. Znajdują się nie tylko w uszach, ale także fizjologicznie kolonizują jamę ustną, gardło oraz jamy nosowe. Zwykle nie stanowią zagrożenia, a układ immunologiczny zapobiega ich nadmiernemu namnażaniu. Jeśli jednak dojdzie do obniżenia odporności lub naruszenia ciągłości skóry, grzyb obecny w uchu może przedostawać się do tkanek i namnażać, wywołując infekcję.

Na grzybicze zapalenie ucha najbardziej narażone są dzieci, u których układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, a także osoby starsze. Ze względu na budowę anatomiczną i panujący w uszach mikroklimat, cechujący się wilgotnością i ciepłem, jest to schorzenie występujące również u osób, które często pływają lub korzystają z sauny.

Grzybica ucha może rozwinąć się również u pacjentów cierpiących na choroby dermatologiczne. Schorzenia, takie jak np. łuszczyca wywołująca objawy w uchu, naruszają naturalne bariery ochronne naskórka, co sprzyja rozwojowi chorób. Wszelkie pasożyty w uchu, grzyby, bakterie czy wirusy mają wówczas ułatwiony dostęp do tkanek w częściach ucha zewnętrznego.

Zwiększone ryzyko zachorowania na grzybicę uszu dotyczy także osób chorujących na cukrzycę. Schorzenie to przyczynia się do zmian w organizmie, które stanowią pożywkę do rozwoju i namnażania grzybów. Inne choroby, które wiąże się z grzybicą, to np. zaburzenia funkcjonowania tarczycy i niewydolność nadnerczy. Ponadto, grzybica może rozwijać się w towarzystwie czynników takich jak np.:

• niedożywienie, głównie niedobory witamin i pierwiastków takich jak żelazo i witaminy z grupy B;
• choroby wymagające przyjmowania leków immunosupresyjnych;
• przyjmowanie leków sterydowych i antybiotyków;
• choroby nowotworowe.

Do uszkodzenia naskórka i zwiększonego ryzyka zakażenia ucha dochodzi również przy nieprawidłowej pielęgnacji narządu słuchu. Zadrapania, otarcia, czy wysuszenie środkami myjącymi to często wymieniane przyczyny prowadzące do nadkażenia delikatnych tkanek wyściełających małżowinę i przewód słuchowy.

Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego – objawy

Charakterystycznymi objawami grzybiczego zapalenia ucha są świąd, przesuszona skóra, ból ucha, niedosłuch, obecność wydzieliny śluzowo-ropnej w uchu, a niekiedy także wyciek wydzieliny.

Schorzenie może mieć charakter ostry lub przewlekły. W pierwszym przypadku zwykle objawy grzybicy ucha rozwijają się nagle. Z kolei przy postaci przewlekłej mogą nasilać się stopniowo i utrzymywać nawet przez wiele miesięcy.

Choroba zwykle rozwija się jednostronnie. Suche ucho, a dokładniej jego skóra, świąd i ból w większości przypadków dotyczą jednego ucha. Rzadziej w wyniku rozwoju grzybicy obserwuje się łuszczące i suche uszy z obu stron. W takich przypadkach zwykle podejrzewa się inne schorzenia dermatologiczne, choć oczywiście grzyb w uchu może zostać przeniesiony do tkanek równoległych.

Uporczywe swędzenie może dotyczyć płatków usznych, jak również przewodu słuchowego. Często wymusza drapanie, czego nie można robić ze względu na możliwość uszkodzenia delikatnych tkanek. Ponadto w konsekwencji mikrourazów mogą tworzyć się strupy, które stanowią idealny pokarm dla innych drobnoustrojów.

W przebiegu schorzenia uszy mogą być swędzące również w środku. Powodem jest łuszcząca się skóra wewnątrz ucha, która wywołuje podrażnienie, często także pieczenie i uczucie ciepła. Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego może wywoływać również obrzęk i zaczerwienienie tkanek, co jest przyczyną zaburzeń słuchu oraz uczucia rozpierania i zatkania.

Inne objawy grzybiczego zapalenia to obecność płynu w uchu oraz wycieku. Barwa wydzieliny zwykle jest żółto-zielona, żółta lub nawet ropna. Jej zapach określany jest jako nieprzyjemny i cuchnący, co jest spowodowane produktami przemiany materii drobnoustrojów. Pomimo że skóra w uszach może być sucha, chorobie niekiedy towarzyszy uczucie wilgoci i wypełnienia. Zdarza się jednak, że wyciek z ucha nie występuje lub jest niezauważalny.

Możliwe powikłania po zakażeniu grzybiczym

W przebiegu grzybicy łuszczenie skóry w uszach spowodowane jest uszkodzeniem tkanek. To z kolei zwiększa ryzyko nadkażenia bakteryjnego, które jest jednym z możliwych powikłań. Rzadko zdarza się, że drobnoustroje grzybicze migrują do ucha środkowego. Może do tego dojść m.in. przez uszkodzenia błony bębenkowej.

Grzybica ucha jest również jedną z przyczyn tworzenia się perlaka. Do jego rozwoju dochodzi, gdy zarazki gromadzące się w tkankach wywołują niedrożność trąbki słuchowej. W konsekwencji komórki złuszczającego się naskórka gromadzą się w uchu, tworząc guzowatą masę, którą określa się jako perlak ucha.

Grzybica ucha – na czym polega diagnostyka i leczenie?

Przed podjęciem leczenia specjalista wykonuje wziernikowanie ucha, czyli sprawdza wizualnie stan jego struktur za pomocą otoskopu. Zanim zostaną wprowadzone leki przeciwgrzybicze, konieczne jest zdiagnozowanie rodzaju patogenu wywołującego infekcję, a także ewentualnych przyczyn osłabienia odporności. W tym celu niekiedy zaleca się wykonanie wymazu z ucha, badania histopatologicznego pobranego fragmentu tkanki i testów serologicznych.

W przypadku grzybicy ucha lekami pierwszego wyboru zwykle są preparaty przeznaczone do leczenia miejscowego, które niszczą lub hamują nadmierny rozwój danych patogenów grzybiczych (np. flukonazol, nystatyna). Zwykle środek przeciwgrzybiczny podaje się w formie, kropli, płynu, maści lub żelu. W niektórych przypadkach choroby konieczne może być stosowanie doustnych leków na grzybicę. Lekarz może zalecić także stosowanie preparatów o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwobrzękowym, np. wyrobu medycznego LIX w postaci kropli dousznych.

Należy mieć na uwadze, że grzybica to zwykle choroba wymagająca długotrwałego leczenia i nie mija wraz z ustąpieniem objawów. Czas takiej terapii może wynosić od 2 tygodni do nawet kilku miesięcy. Zawsze należy kontynuować przyjmowanie zalecanych leków przynajmniej przez 2 tygodnie po ustąpieniu symptomów.

Domowe sposoby na grzybicę ucha

Grzybica to schorzenie, które nie mija samoistnie bez podjęcia leczenia farmakologicznego. Niemniej domowe sposoby są bardzo pomocne, ponieważ pozwalają na przyspieszenie efektu terapeutycznego i wsparcie środka.

Co więcej, naturalne sposoby leczenia grzybicy ucha uznaje się za najlepszą profilaktykę. Grzyby w uszach znajdują pożywkę w niektórych składnikach pokarmowych. Leczenie tego schorzenia warto więc wspierać, stosując dietę ubogą w węglowodany czy napoje alkoholowe.

Niezwykle ważne jest także prawidłowe czyszczenie uszu, zwłaszcza usuwanie wydzieliny. Uwagę należy zwracać również na stan odporności. Jeśli przyczyną osłabienia odporności były niedobory żywieniowe, konieczne jest ich uzupełnienie.

 

Źródła:

1. K. Nowak, W. Szyfter: Problematyka zakażeń grzybiczych w obrębie ucha. Otolaryngol. Pol. 2008; LXII (3): 254–260.
2. https://otolaryngologypl.com/api/files/view/5229.pdf (data dostępu: 30.11.2023).
3. https://www.termedia.pl/Zakazenia-grzybicze-w-laryngologii-8211-problemy-zwiazane-z-diagnostyka-i-leczeniem,11,11685,1,0.html (data dostępu: 30.11.2023).