Przewód słuchowy zewnętrzny – jakie pełni funkcje i jak o niego dbać?
Ważnym elementem narządu słuchu jest przewód słuchowy zewnętrzny. Aby fale dźwiękowe były prawidłowo odbierane i przetwarzane, przewód słuchowy musi być odpowiednio pielęgnowany. Sprawdź, jak dbać o tę część ucha i co zrobić, gdy przewód słuchowy jest spuchnięty lub zatkany nadmiarem woskowiny!
Budowa ucha zewnętrznego – małżowina i przewód słuchowy zewnętrzny
Ucho człowieka dzieli się na zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Do części zewnętrznej zalicza się małżowinę uszną i przewód słuchowy zewnętrzny (kanał słuchowy) o długości ok. 3 cm.
Widoczna część kanału to otwór słuchowy zewnętrzny zbudowany z tkanki chrzęstnej. W tym miejscu występują włosy, które powstrzymują część zanieczyszczeń przed przedostaniem się do ucha, a także gruczoły woskowinowe.
W dalszej części przewód słuchowy zbudowany jest z tkanki kostnej pozbawionej włosów. Kończy go pierścień włóknisty błony bębenkowej. Zewnętrzny przewód słuchowy jest zagięty, co dodatkowo zabezpiecza delikatną membranę przed bezpośrednim urazem.
Niewidoczna część kanału to wciąż przewód słuchowy zewnętrzny. Z kolei przewód słuchowy wewnętrzny to część znajdująca się wewnątrz kości skroniowej. W tej części o długości ok. 1 cm znajdują się nerwy przechodzące z jamy czaszki do ucha.
Dlaczego należy dbać o narząd słuchu? Podstawowe funkcje przewodu słuchowego
Przewód słuchowy stanowi zabezpieczenie dla ucha środkowego przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Ponadto jego ważną funkcją jest odbieranie fal akustycznych wychwytywanych przez małżowinę i ich dalsza transmisja. Dźwięk prowadzony przez kanał słuchowy trafia do błony bębenkowej i wprowadza ją w drgania, co pozwala przekazać fale akustyczne dalej. Kolejno trafiają one do ucha środkowego, gdzie kosteczki słuchowe wzmacniają fale i kierują je dalej, do ucha wewnętrznego. Tam komórki słuchowe ślimaka przetwarzają fale dźwiękowe w impulsy elektryczne.
Jak można się przekonać, przetwarzanie dźwięku to skomplikowany proces, a kanał słuchowy zewnętrzny odgrywa w tym procesie istotną rolę. Jeśli przewód słuchowy jest patologicznie bardzo mały, zmieniony chorobowo, spuchnięty, zatkany lub uszkodzony, fale dźwiękowe nie mogą prawidłowo przechodzić do dalszych części ucha. W konsekwencji pojawia się niedosłuch przewodzeniowy. Zachowanie zdrowego i czystego przewodu słuchowego jest więc niezbędne do prawidłowego słyszenia.
Które części ucha należy czyścić?
Czyszczona powinna być tylko widoczna część narządu słuchu, czyli małżowina uszna i początek przewodu słuchowego. Nigdy nie należy wprowadzać patyczków higienicznych i innych przedmiotów do kanału słuchowego! Oczyszcza się on samoistnie, dzięki naturalnej migracji komórek woskowiny usznej. Nieprawidłowe korzystanie z patyczków higienicznych może natomiast doprowadzić do przesunięcia woskowiny w głąb kanału i zatkania światła przewodu. W skrajnych przypadkach może też doprowadzić do perforacji błony bębenkowej.
Prawidłowa pielęgnacja przewodu słuchowego
Czyszczenie przewodu słuchowego powinno ograniczać się do usuwania wydzieliny wypływającej do małżowiny usznej. Woskowina znajdująca się w kanale słuchowym zabezpiecza tkanki przed wysuszeniem, pochłania drobnoustroje i zanieczyszczenia, a także zawiera związki o działaniu antybakteryjnym. Nieprawidłowe usuwanie jej za pomocą patyczków higienicznych nie tylko grozi przebiciem błony bębenkowej, ale także zmniejsza naturalne bariery ochronne.
Małżowinę uszną i widoczny przewód słuchowy należy myć codziennie, najlepiej za pomocą wody i łagodnego mydła. Do ucha nie należy wlewać wody pod ciśnieniem. Oczywiście uszy można zanurzać w wodzie, ale po umyciu należy je dokładnie osuszać. Nadmiar wilgoci w połączeniu z ciepłem to idealne warunki do rozwoju drobnoustrojów. Osoby, które często korzystają z basenów i sauny są więc bardziej narażone na infekcje bakteryjne.
Zatkany przewód słuchowy – jak usunąć woskowinę?
Zdarza się, że woskowina uszna gromadzi się w nadmiarze. Sprzyjają temu m.in. noszenie słuchawek dousznych i aparatów słuchowych, wady anatomiczne ucha czy nieprawidłowe, zbyt częste i intensywne czyszczenie uszu i wkładanie do kanału słuchowego patyczków higienicznych. W takich przypadkach przewód słuchowy może być zatkany twardym czopem woskowinowym, co wywołuje objawy takie jak:
- ból ucha, zwłaszcza po kąpieli, kiedy czop pęcznieje;
- świąd, pieczenie, kłucie, drapanie;
- uczucie pełności;
- szumy i piski uszne;
- zaburzenia słuchu, niedosłuch, a nawet utrata słuchu.
Jeśli przewód słuchowy jest zatkany w niewielkim stopniu i nie pojawiają się bardzo dokuczliwe objawy, można spróbować usunąć go samodzielnie. Pod żadnym pozorem nie należy jednak wyciągać woskowiny mechanicznie, przy użyciu jakichkolwiek przedmiotów. Wydzielinę należy zmiękczyć, stosując przeznaczone do tego celu krople lub spraye. W celu osuszenia tkanek i redukcji obrzęku można stosować np. wyrób medyczny LIX na bazie glicerolu i lidokainy. Jeśli po 3 dniach stosowania nie dojdzie do poprawy, należy zgłosić do lekarza, który oceni stan ucha pacjenta i zaleci odpowiednie postępowanie.
Spuchnięty przewód słuchowy – co zrobić?
Spuchnięty przewód słuchowy jest charakterystycznym objawem tzw. ucha pływaka. To zapalenie ucha zewnętrznego będące następstwem długotrwałego przebywania w wilgotnym środowisku, np. w zbiorniku wodnym. W wyniku niedostatecznego osuszenia kanału słuchowego dochodzi do namnażania drobnoustrojów i pojawienia się stanu zapalnego.
Narząd słuchu narażony jest na infekcje, podrażnienia i urazy, co często objawia się obrzękiem. Jeśli przewód słuchowy jest spuchnięty, przyczyną może być również:
- otarcie, zadrapanie, drobne rany skóry przewodu, spowodowane np. patyczkiem higienicznym, a w przypadku małych dzieci także próbą włożenia ciała obcego do ucha;
- alergia;
- choroby skóry, w tym łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry lub egzema;
- stan zapalny spowodowany infekcją wirusową, bakteryjną lub grzybiczą.
Pomocny przy spuchniętym przewodzie jest wyrób medyczny LIX – krople o działaniu osmotycznym. Obrzęk to nic innego jak nadmiar płynu gromadzącego się w tkankach. Z kolei glicerol zawarty w wymienionych kroplach jest substancją, która pochłania nadmiar wilgoci, a tym samym redukuje opuchliznę przewodu słuchowego. Jeśli jednak nieznana jest przyczyna obrzęku, warto poradzić się lekarza. Schorzenia uszu o podłożu bakteryjnym lub grzybiczym mogą wymagać stosowania leków o działaniu ukierunkowanym na dany patogen.
Źródła:
- Bartoszewicz R., Zarębska P., Bruzgielewicz A., Niemczyk K.: Zapalenie ucha zewnętrznego. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2012, 110–116. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530812700199 (data odczytu: 25.11.2023).
- Cieślar K., Zmysł słuchu, „Neutrino” 2014, nr 14, s. 1-4, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/247720/cieslar_zmysl_sluchu_2014.pdf (data odczytu: 25.11.2023).
LIX/14621/12/23
