Ból ucha u dziecka bez gorączki - co stosować, jak mu pomóc?
Ból ucha u dziecka może być spowodowany wieloma czynnikami – katarem, ciałem obcym w uchu czy też infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi. Gdy dziecko boli ucho, należy jak najszybciej podjąć leczenie, ponieważ każda patologia w obrębie narządu słuchu może wiązać się z poważnymi komplikacjami. Jakie mogą być przyczyny bólu ucha u dziecka i jak leczyć tego typu dolegliwości?
Spis treści:
- Dlaczego bolące ucho u dziecka to częsty problem?
- Jak rozpoznać ból ucha u niemowlaka?
- Ból ucha u dziecka bez gorączki – czop woskowinowy
- Bolące ucho… ciało obce w kanale słuchowym
- Ból ucha w środku – czy to stan zapalny ucha środkowego?
- Zapalenie wyrostka sutkowatego – ból ucha przy dotyku
- Ból ucha u dziecka – jak leczyć, co podawać?
- Pomocne sposoby na ból ucha u dziecka ze stwierdzonym stanem zapalnym
Dlaczego bolące ucho u dziecka to częsty problem?
Dolegliwości narządu słuchu dotykają statystycznie częściej dzieci do 5.–8. roku życia (w porównaniu do osób dorosłych). Ból ucha u dziecka pojawia się ze zwiększoną częstotliwością ze względu na czynniki, takie jak:
- Specyficzna budowa anatomiczna – za wyrównanie ciśnienia w uchu odpowiada trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza), która łączy gardło z uchem środkowym. U dzieci jest ona bardziej pozioma (szeroka) i krótsza niż u osób dorosłych. Specyficzna budowa tej części ucha tworzy łatwe „przejście” do ucha dla wydzieliny z nosa i gardła. Z tego powodu drobnoustroje wirusowe i bakteryjne, będące przyczyną infekcji górnych dróg oddechowych, mogą przedostawać się do ucha, wywołując zapalenie ucha środkowego. Co więcej, podczas wymiotów i naturalnego odbijania po posiłkach również treść pokarmowa może sięgać ucha.
- Obniżona odporność organizmu – w przypadku dzieci układ immunologiczny jest nie w pełni rozwinięty, przez co może niedostatecznie zwalczać infekcje. Te z kolei stanowią źródło schorzeń górnych dróg oddechowych, a także tych dotyczących uszu. Za osłabienie odporności u dzieci może odpowiadać także nieodpowiednia dieta lub narażenie dziecka na kontakt z zanieczyszczeniami.
Jak rozpoznać ból ucha u niemowlaka?
Gdy kilkuletnie dziecko boli ucho, najczęściej jest ono w stanie zgłosić swoje dolegliwości. Dużym problemem może jednak okazać się diagnoza bólu ucha u niemowlaka. Kilkumiesięczne dziecko nie potrafi za pomocą mowy wyrazić swoich odczuć. Ból ucha u niemowląt i małych dzieci możemy jednak rozpoznać na podstawie symptomów takich, jak:
- płaczliwość i niepokój, rozdrażnienie;
- problemy ze snem, częste przebudzanie się;
- pocieranie główką o poduszkę lub inne przedmioty;
- niechęć do spania na boku – często wydaje się, że ból ucha u dziecka pojawia się w nocy, tymczasem związane jest to z uciskiem podczas pozycji leżącej;
- sięganie rączką w stronę ucha;
- tkliwość i ból ucha przy dotyku – dziecko może reagować płaczem lub rozdrażnieniem podczas dotyku, jednak jest to objaw niecharakterystyczny, ponieważ również u dzieci zdrowych zbyt mocny dotyk ucha może wywołać taką reakcję;
- niedosłuch – dziecko nie reaguje prawidłowo na nasz głos;
- biegunki i wymioty – często ból ucha w połączeniu z tymi objawami wskazuje na zapalenie ucha środkowego;
- wyciek z ucha – wydzielina o różnej barwie, często o nieprzyjemnym zapachu może być widoczna w kanale słuchowym, niekiedy spływa na poduszkę podczas snu dziecka.
Ból ucha u dziecka bez gorączki – czop woskowinowy
Jednym z najczęściej zgłaszanych objawów chorób wieku dziecięcego jest ból ucha dziecka. Przyczyny kłucia w uchu, świądu, ucisku i wrażenia wypełnienia ucha mogą być rozmaite.
Pomijając jednak infekcje i zmiany patologiczne, za ból może odpowiadać nadmiar wosku usznego. Wydzielina ta pełni w uchu wiele ważnych funkcji, takich jak nawilżenie tkanek wyściełających przewód słuchowy i ochrona przed zanieczyszczeniami oraz drobnoustrojami.
Niejednokrotnie nagminne usuwanie woskowiny wywołuje efekt przeciwny do zamierzonego – zamiast zapewniać drożność ucha, sprzyja nadprodukcji woskowiny. Ta z kolei może gromadzić się, wywołując kłujący ból ucha u dziecka, swędzenie, niedosłuch i uczucie rozpierania, zwłaszcza po namoczeniu wodą. Do powstania czopu woskowinowego przyczynia się także nieodpowiednie używanie patyczków higienicznych i zbyt częste stosowanie środków do rozmiękczania wosku usznego.
Bolące ucho… ciało obce w kanale słuchowym
Często, zwłaszcza w przypadku najmłodszych dzieci, za ból ucha może odpowiadać obecność ciała obcego w kanale słuchowym. Dzieci są wyjątkowo ciekawskie, niestety często skutkuje to próbą umieszczenia w uchu przedmiotu niewielkiej wielkości, np. fragmentu zabawki, kamyczka a nawet posiłku.
Podejrzewając, że ból ucha u dziecka może wynikać właśnie z takiego powodu, dokładnie przyjrzyj się przewodom słuchowym. Możesz usunąć ciało obce z ucha tylko wówczas, jeśli masz pewność, że znajduje się ono w przewodzie słuchowym zewnętrznym! Pamiętaj, aby nigdy nie usuwać przedmiotu, używając patyczków higienicznych, ponieważ możesz w ten sposób pogorszyć sytuację, a nawet trwale uszkodzić słuch dziecka.
Jeśli maluch włożył do ucha przedmiot o ostrych krawędziach lub gdy utkwił on głęboko, koniecznie zgłoś się do lekarza, który udzieli fachowej pomocy. W skrajnych przypadkach poczynania najmłodszych mogą wymagać usunięcia ciała obcego z ucha po wcześniejszym podaniu znieczulenia ogólnego.
Ból ucha w środku – czy to stan zapalny ucha środkowego?
Zarówno ciało obce, jak i nadmiar woskowiny usznej mogą wywoływać ból ucha u dziecka, odczuwany w zewnętrznej, a także wewnętrznej części narządu słuchu. Wydaje ci się, że za bolące ucho nie odpowiada ciało obce ani korek woskowinowy? Ból może mieć inne przyczyny, głównie choroby zapalne, których nie należy bagatelizować.
Zarówno ból ucha przy dotyku, jak i zgłaszany przez dziecko ból ucha w środku oraz tkliwość małżowiny usznej, kłucie i wysięk należą do objawów schorzeń o podłożu zapalnym. Bakteryjne i wirusowe infekcje uszu bywają kojarzone z wysoką gorączką. Zdarza się jednak, że w ich przebiegu występuje silny ból ucha bez gorączki. Wszelkie objawy zapalenia ucha środkowego, zewnętrznego lub wysiękowego nie zawsze występują jednocześnie, dlatego też ciężko jest postawić diagnozę jedynie na podstawie wywiadu.
Choroby ucha, które wywołują ból u dziecka, to najczęściej:
- ostre zapalenie ucha środkowego;
- przewlekłe zapalenie ucha środkowego;
- wysiękowe zapalenie ucha środkowego;
- zapalenie ucha zewnętrznego;
- zapalenie wyrostka sutkowatego.
W przypadku zapalenia ucha środkowego u dzieci należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Odpowiednie działania pomogą złagodzić ból i pozwolą uniknąć poważnych konsekwencji.
Ból ucha u dziecka – jak leczyć, co podawać?
Gdy naszemu dziecku dokucza ból ucha, w pierwszej kolejności szukamy sposobów, które pomogą w złagodzeniu dolegliwości. Co pomoże na ból ucha u dziecka? Jak pomóc maluchowi i złagodzić dolegliwości?
Przede wszystkim zachowaj spokój. Ból ucha u dziecka nie zawsze związany jest z poważnymi schorzeniami, dlatego nie warto panikować i potęgować niepokój dziecka. Być może dolegliwości wynikają z jednocześnie występującego kataru lub np. zapalenia migdałków. Często odpowiednie leczenie infekcji górnych dróg oddechowych okazuje się wystarczające. Redukcja obrzęku błony śluzowej gardła i nosa bywa równoznaczna z udrożnieniem trąbki słuchowej, a ból mija tak szybko, jak się pojawił.
Powtarzamy, oszczędzaj nerwy – przemyśl dokładnie, jakie objawy zgłaszało lub sygnalizowało twoje dziecko. Zastanów się, od kiedy występuje ból ucha u dziecka, z jaką częstotliwością, czy dolegliwości się nasilają i czy wystąpiły inne objawy, np. pojawienie się wycieku z ucha. Czy twoje dziecko miało dostęp do drobnych przedmiotów, a może dolegliwości poprzedzała infekcja górnych dróg oddechowych?
Na bolące ucho możesz podać dziecku środek doustny o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym na bazie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku braku poprawy umów wizytę u lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli lekarz nie może zbadać dziecka w ciągu najbliższych dwóch dni, a dolegliwości są poważne, udaj się do szpitala.
Pamiętaj, aby przy objawach zapalenia ucha środkowego nigdy nie stosować kropli dousznych na bazie olejków eterycznych czy podejmować próby leczenia antybiotykami o działaniu miejscowym bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. W przypadku perforacji błony bębenkowej stosowanie takich środków może trwale uszkodzić słuch.
Nie ma również potwierdzenia skuteczności preparatów roślinnych w przypadku bolącego ucha. Leczenie zapalenia ucha środkowego powinno przebiegać według ścisłych zaleceń lekarza. Niektóre preparaty o potwierdzonym działaniu klinicznym mogą skutecznie złagodzić ból ucha u dziecka.
Pomocne sposoby na ból ucha u dziecka ze stwierdzonym stanem zapalnym
Możesz znaleźć różne domowe sposoby na ból ucha u dziecka, jednak ich skuteczność często jest co najmniej wątpliwa. Pamiętaj, że nieodpowiednio leczone zapalenie ucha u dziecka niesie ze sobą ryzyko groźnych powikłań, wśród których wymienia się nie tylko upośledzenie słuchu i mowy, ale także zmiany wewnątrzczaszkowe i zagrożenie życia.
Jeśli lekarz nie stwierdzi pęknięcia błony bębenkowej, zapytaj o krople LIX – wyrób medyczny, który działa miejscowo znieczulająco, dzięki czemu pozwala szybko (już po kilku minutach) zmniejszyć ból. Preparat zawiera chlorowodorek lidokainy, który zgodnie z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi postępowania przy ostrym zapaleniu ucha zewnętrznego stanowi uzupełnienie leczenia.
Postępowanie w trakcie bólu ucha u dziecka uzależnione jest od jego przyczyny. Zawsze więc kieruj się wskazaniami lekarza. Poza stosowaniem leków zaleconych przez specjalistę możesz pomóc dziecku przy bólu ucha, dbając m.in. o:
- Zachowanie optymalnej wilgotności ucha – dokładnie osuszaj uszy po każdej kąpieli, uważaj, aby woda nie przedostała się do kanału słuchowego. W razie potrzeby stosuj specjalne zatyczki douszne.
- Unikaj zmiany ciśnienia – zadbaj o to, aby dziecko nie nurkowało, nie skakało do wody czy też nie korzystało ze zjeżdżalni basenowej.
- Stosuj patyczki higieniczne tylko do oczyszczania małżowiny usznej.
- Aplikuj do ucha tylko krople o działaniu zmniejszającym ból, zalecane przez lekarza.
- Nie podawaj do ucha środków o niepotwierdzonym działaniu.
- Nie usuwaj nagminnie woskowiny usznej.
- Unikaj wychłodzenia głowy, zakładaj dziecku opaskę lub czapkę.
Źródła:
- Hassmann-Poznańska E.: Ostre zapalenie ucha środkowego (OMA). „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny”, tom 1, wyd. 3, 2012 , s. 210–214. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530812700035 (data odczytu: 04.01.2023).
- Wierzbicka M.: Patologia ucha środkowego. „Przewodnik Lekarza” 2002, 5, 10, 82–93. https://www.termedia.pl/Patologia-ucha-srodkowego,8,1000,0,1.html (data odczytu: 04.01.2023).
