Rak ucha – przyczyny, objawy i leczenie. Rodzaje złośliwych nowotworów ucha
Jednym ze stosunkowo rzadko diagnozowanych schorzeń narządu słuchu jest rak ucha. Złośliwa zmiana nowotworowa może dotyczyć zarówno ucha zewnętrznego, jak i środkowego. Objawy nowotworów są różne, w zależności od ich rodzaju, zajętych elementów ucha i stopnia zaawansowania choroby. Przybliżamy informacje dotyczące raka ucha!
Nowotwór a rak – czy to to samo?
Wiele osób naprzemiennie stosuje pojęcia „nowotwór” i „rak”. Z medycznego punktu widzenia jest to błąd. Otóż nie każdy nowotwór jest rakiem. Zanim wyjaśnimy, czym jest rak ucha i jakie są jego rodzaje, warto więc nieco bliżej przyjrzeć się klasyfikacji chorób nowotworowych.
Mianem nowotworu określa się każdą zmianę, która wynika z nadmiernego i nieprawidłowego rozrostu komórek. Pod wpływem mutacji genetycznych może dochodzić do zmian biologicznych w komórkach. Zmiany w ich zachowaniu, takie jak zdolność do niekontrolowanego rozrostu, naciekanie tkanek czy tworzenie przerzutów, to cechy nowotworowe.
Nowotwory dzieli się na łagodne i złośliwe. Pierwsze z nich nie dają przerzutów i nie naciekają na okoliczne tkanki. Zmiany złośliwe mogą naciekać na tkanki, niszczyć narządy i dawać przerzuty odległe. Często również mają tendencję do nawracania, nawet pomimo wcześniejszego wyleczenia.
Istnieje wiele rodzajów nowotworów złośliwych. Wśród nich są raki. Warto więc pamiętać, że rak jest rodzajem nowotworu złośliwego. Takie określenie nie znajduje zastosowania przy zmianach łagodnych. Jednak nie każdy nowotwór złośliwy jest rakiem. Takim mianem poprawnie określa się tylko nowotwory pochodzenia nabłonkowego, czyli wywodzące się z tkanki nabłonkowej.
Do rozsiewu komórek nowotworowych może dochodzić na wiele sposobów, drogami takimi jak układ krwionośny i limfatyczny, płyn mózgowo-rdzeniowy czy jamy ciała.
Jakie są przyczyny raka ucha?
Nowotwory ucha występują rzadko. Szacunkowo stanowią zaledwie 0,05% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Takie zmiany zwykle dotyczą osób starszych, między 60. a 80. rokiem życia. Szczyt zachorowań obserwuje się w 8. dekadzie życia. Przyczyny tej choroby nie są dokładnie poznane. Na występowanie nowotworów wpływają predyspozycje genetyczne, ale także czynniki zewnętrzne, takie jak częsta ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, niewłaściwa dieta czy zanieczyszczenia. Czynnikiem ryzyka są również częste stany zapalne w obrębie ucha.
Rodzaje złośliwych nowotworów ucha oraz ich lokalizacja
Większość raków narządu słuchu dotyczy takich części ucha, jak:
- małżowina uszna,
- zewnętrzny przewód słuchowy,
- rzadziej elementy ucha środkowego.
Najczęściej diagnozuje się nowotwory pochodzenia nabłonkowego takie jak rak podstawnokomórkowy. Rak płaskonabłonkowy pod względem częstotliwości występowania zajmują drugie miejsce. W rzadszych przypadkach zmian umiejscowionych w uchu stwierdza się czerniaka złośliwego, szpiczaka mnogiego, mięsaka, złośliwe guzy naczyniowe czy kłębczaka szyjno-bębenkowego.
Ucho mogą zajmować także nowotwory łagodne. Na narządach głowy i szyi występują m.in. przyzwojaki, kostniaki, narośle kostne czy zmiany wywodzące się z gruczołów woskowinowych i łojowych. Zdarzają się częściej niż zmiany złośliwe, ale nie są to raki.
Jak objawia się nowotwór ucha środkowego i zewnętrznego?
Niestety objawy raka ucha są zróżnicowane i często niecharakterystyczne. Z tego powodu wiele przypadków nowotworów ucha środkowego jest diagnozowanych zbyt późno. Nasilenie objawów oraz ich rodzaj zależą od wielkości zmiany, jej typu oraz lokalizacji.
Jako objawy raka ucha środkowego wymienia się m.in.:
- ból ucha, niekiedy kłujący;
- wyciek wydzieliny z ucha – bezbarwnej, ropnej, także krwistej;
- niedosłuch przewodzeniowy;
- porażenie nerwu twarzowego objawiające się m.in. opadaniem kącika ust, utratą zdolności mrugania, zamykaniem oka;
- zawroty głowy;
- szumy uszne;
- uczucie pełności w uchu przypominające obecność ciała obcego;
- obrzęk.
Nasilone dolegliwości bólowe i niedowład nerwu twarzowego to najczęstsze objawy wskazujące na zaawansowanie choroby. Rak ucha zwykle daje przerzuty do węzłów chłonnych, rzadziej odległe.
Do miejscowych objawów nowotworu ucha środkowego mogą dołączyć także symptomy ogólnoustrojowe, takie jak:
- napadowe poty;
- bladość skóry;
- kołatanie serca;
- zmęczenie;
- powiększenie węzłów chłonnych.
Rak ucha – na czym polega diagnostyka?
Objawy raka ucha zewnętrznego zwykle są charakterystyczne, ponieważ nowotwór w tym miejscu jest dobrze widoczny. Trudno zauważyć jedynie zmiany zlokalizowane w głębszych częściach przewodu słuchowego, ale zwykle wystarcza otoskopia, aby je zlokalizować.
Nieco większy problem sprawia rozpoznanie raka ucha środkowego. Zmiany o takiej lokalizacji mogą dawać objawy przypominające zapalenie ucha, dlatego choroba często jest diagnozowana dopiero w późnych stadiach zaawansowania, przez co maleje szansa skutecznej, radykalnej terapii, a tym samym pomyślne rokowanie.
W diagnostyce stosowane są różne metody, takie jak badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) czy histopatologiczne badanie wycinka pobranego w trakcie operacji.
Na czym polega leczenie raka ucha?
Sposób leczenia raka ucha zależy od wielu czynników, m.in. od nowotworu, jego lokalizacji, ogólnego stanu zdrowia pacjenta czy stopnia zaawansowania klinicznego choroby. W leczeniu nowotworów złośliwych ważną rolę odgrywa zabieg chirurgiczny. Zmiana powinna być usunięta wraz z fragmentem okolicznej tkanki. W zależności od rodzaju i zaawansowania zmiany niekiedy leczenie wymaga bocznej resekcji kości skroniowej. Jednak ze względu na charakter zmiany stosowana jest także chemio- i radioterapia.
Źródła:
- Spławski B., Co to jest nowotwór ucha?, Onkologia po Dyplomie 2018, nr 04, https://podyplomie.pl/onkologia/31119,co-to-jest-nowotwor-ucha (data dostępu: 14.12.2023).
- Zagor M., Nowotwory ucha środkowego, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177689,nowotwory-ucha-srodkowego (data dostępu: 14.12.2023).
