Szumy uszne – przyczyny i leczenie szumów w uszach

Strona główna » Artykuły » Szumy uszne – przyczyny i leczenie szumów w uszach

Przypadłość akustyczna określana jako szumy uszne cechuje się indywidualnym odczuwaniem objawów. Oznacza to, że szum w jednym lub obu uszach słyszalny jest tylko przez daną osobę – dźwięk nie pochodzi więc z otoczenia, ale jest generowany przez zaburzenia w obrębie narządu słuchu. Szumy uszne nie powinny być lekceważone, ponieważ ich przyczyny to m.in. choroby uszu, zmiany nowotworowe, a także schorzenia ogólnoustrojowe, w tym nadciśnienie tętnicze. Wyjaśniamy, skąd biorą się „dzwonienie i trzaski” w uszach oraz na czym polega leczenie tego typu objawów.

 

1. Czym są szumy uszne? Rodzaje szumów usznych
2. Woskowina i ciało obce jako przyczyny szumów usznych
3. Infekcje, które wywołują szumy w uszach
4. Szum i piszczenie w uszach po ekspozycji na hałas
5. Szum w uszach – przyczyny ogólnoustrojowe
6. Szumy w uszach – diagnostyka i leczenie dolegliwoście

Czym są szumy uszne? Rodzaje szumów usznych

Szumy uszne to nieprzyjemne doznania objawiające się odczuwaniem dźwięku mimo braku bodźca akustycznego, który mógłby pobudzić ucho zewnętrzne. Wyróżnia się dwa ich rodzaje: obiektywne i subiektywne. Pierwsze zdarzają się rzadziej i wynikają z faktycznych dźwięków powstających w ciele. Mogą one być słyszane przez inne osoby, np. za pomocą specjalistycznej aparatury. Tego typu szum zwykle ma swoje przyczyny w schorzeniach trąbki słuchowej lub chorobach układu krwionośnego. Słyszalny jest dźwięk powstający np. w wyniku przepływu krwi przez zwężone naczynia krwionośne. Często pojawia się wówczas pulsujący szum w uszach.

Z kolei subiektywne szumy uszne słyszy tylko dana osoba. Dolegliwości subiektywne są związane z pracą mózgu, który w sposób odmienny interpretuje docierające do siebie impulsy nerwowe. W tym przypadku szum trudno jest wyeliminować, ponieważ nie są znane jego dokładne przyczyny. Niemniej problem zwykle ma początek w schorzeniach ucha środkowego i wewnętrznego.

Dolegliwości takie mogą znacząco wpływać na jakość życia, a dla wielu osób są dużym utrudnieniem w codziennym funkcjonowaniu. Niektórzy porównują szumy uszne do dźwięków fantomowych, ponieważ nie pochodzą one z prawdziwego źródła dźwięku, czyli z otoczenia. Szum w obu uszach, w uchu lewym lub prawym wywodzi się zaburzeń, które w wielu przypadkach wciąż pozostają niewyjaśnione. W każdym przypadku stan ten nie jest jednak jednostką chorobową, a objawem innych schorzeń, zarówno narządu słuchu, jak i ogólnoustrojowych.

Objawy szumów usznych wskazywane najczęściej przez pacjentów to:

• dźwięki słyszane stale lub okresowo, np. podczas wykonywania określonych czynności, w tym przy zmianie ciśnienia;
• szum jednocześnie w głowie i uszach;
• dzwonienie lub buczenie w uszach;
• trzaski w głowie, głównie nieregularne.

Uciążliwe dźwięki o różnej głośności mogą być odbierane jako syczenie, piszczenie, gwizdanie, tykanie itp. Jeśli dolegliwości takie nie ustępują po pewnym czasie, należy skonsultować się z lekarzem w celu określenia ich etiologii.

Poniżej przedstawiamy najczęściej wymieniane przyczyny szumów usznych.

Woskowina i ciało obce jako przyczyny szumów usznych

Jako częstą, a zarazem prozaiczną przyczynę szumów usznych należy wymienić obecność nadmiaru woskowiny usznej. Wydzielina może gromadzić się w uchu, tworząc tzw. korek (czop), który zwęża światło przewodu słuchowego. W konsekwencji mogą pojawiać się objawy takie, jak: szumy uszne, swędzenie, uczucie wypełnienia, niekiedy również ból, kłucie i pieczenie w uchu.

Jeśli występuje szum w jednym uchu, należy wziąć pod uwagę także możliwość obecności ciała obcego, zwłaszcza u dzieci. Już niewielki fragment dowolnego przedmiotu, np. waty, może wywoływać tę dolegliwość.

Infekcje, które wywołują szumy w uszach

Szumienie w uszach to jeden z objawów infekcji zapalnych uszu o różnym podłożu – wirusowym, bakteryjnym, grzybiczym lub mieszanym. Choroby uszu, które mogą powodować szum, to m.in. zapalenie ucha zewnętrznego, ostre lub przewlekłe zapalenie ucha środkowego, a także zapalenie ucha wewnętrznego. W takich przypadkach leczenie opiera się na farmakoterapii.

Zwykle jednak szum w uszach występuje w takich przypadkach wspólnie z innymi symptomami. Schorzeniom towarzyszą objawy przeziębienia, silny ból ucha i niedosłuch. Wyjątkiem jest wysiękowe zapalenie uszu, które poza wyciekiem z ucha najczęściej nie powoduje dolegliwości bólowych. Jednak gromadząca się w uchu wydzielina zaburza prawidłowe słyszenie, przez co może pojawiać się szum w głowie i uszach.

Szum i piszczenie w uszach po ekspozycji na hałas

Przejściowy lub trwały szum w uszach często pojawia się bezpośrednio po ekspozycji na hałas lub zmianę ciśnienia. Zdarza się to np. po starcie samolotu, wystrzale lub nawet odpaleniu petardy. Wówczas dolegliwości określane są często jako dzwonienie i buczenie w uszach. Przyczyny to uszkodzenie komórek słuchowych w uchu zewnętrznym. Jeśli szumienie nie ustępuje, warto zgłosić się do lekarza. Być może pod wpływem urazu akustycznego i wysokiego ciśnienia doszło do pęknięcia błony bębenkowej.

Warto pamiętać, że szum w uchu może pojawiać się nie tylko po ekspozycji na dźwięk o wysokiej częstotliwości. Długotrwałe słuchanie głośnej muzyki, zwłaszcza przez słuchawki douszne, a nawet przebywanie w zatłoczonych miejscach, przyczynia się do stopniowego osłabienia słuchu. W konsekwencji brzęczenie i szum mogą występować stale.

Szum w uszach – przyczyny ogólnoustrojowe

Poza urazami akustycznymi i niedostateczną higieną ucha za szumy uszne mogą odpowiadać schorzenia ogólnoustrojowe, m.in.:

• Nadciśnienie tętnicze – wysokie ciśnienie krwi sprawia, że krew krąży zbyt intensywnie przez naczynia krwionośne. Może wówczas pojawiać się pulsujący szum w głowie i uszach. Zwykle jednocześnie występują bóle z tyłu głowy.
• Miażdżyca – w przebiegu tej choroby naczynia krwionośne wypełnione są blaszką miażdżycową składającą się m.in. z lipidów. Żyły i tętnice mają wówczas zwężone światło, przez co krążąca krew napotyka opór. Jest to przyczyna m.in. szumów.
• Nadczynność tarczycy – u osób cierpiących na to schorzenie bez odpowiedniego leczenia występują zaburzenia hormonalne. Z kolei związki przedostające się do krwioobiegu pobudzają układ krwionośny, co przyczynia się do podwyższonego ciśnienia. To z kolei może powodować objawy takie, jak szumienie w uszach, dzwonienie i uczucie pulsowania w okolicy uszu i skroni.
• Zmiany nowotworowe – przyczyną szumu jednostronnego (w uchu lewym lub prawym) może być guz obejmujący struktury mostowo-móżdżkowe lub nerwiak nerwu słuchowego.
• Urazy mechaniczne – szum, brzęczenie oraz trzaski w głowie i uchu mogą wynikać z mechanicznego uszkodzenia ucha lub czaszki, np. po wypadku.
• Przyjmowane leki – niekiedy to nie choroba ogólnoustrojowa wywołuje szumy uszne, a niektóre leki stosowane w leczeniu innych chorób i dolegliwości. Są to m.in. antybiotyki, środki przeciwbólowe, preparaty stosowane przy schorzeniach reumatycznych oraz antydepresanty i diuretyki pętlowe. Mogą one wywoływać skutki uboczne takie jak szumy, dzwonienie i trzeszczenie w uszach. Inne możliwe przyczyny to używki uszkadzające narząd słuchu lub układ nerwowy.

Uporczywe szumienie i dzwonienie w uszach w przypadku chorób układu krążenia zwykle pojawia się po wysiłku fizycznym, kiedy wzrasta ciśnienie krwi. Zdarza się również, że szumy uszne występują wieczorem, gdy po ciężkim dniu pracy kładziemy się do łóżka. Wówczas przyczyny mogą mieć podłoże emocjonalne. Chroniczny stres, depresja i nerwica to stany, które mogą wywoływać męczące szumy uszu. Dolegliwości często utrudniają odpoczynek, są powodem trudności w zasypianiu i częstego przebudzania się w nocy.

Warto też zaznaczyć, że ryzyko szumów usznych wrasta wraz z wiekiem w wyniku naturalnego pogorszenia się funkcjonowania tego narządu. W przypadku gdy szumy współwystępują z niedosłuchem, rozwiązaniem mogą się okazać specjalne aparaty słuchowe, które redukują również szumy.

Szumy w uszach – diagnostyka i leczenie dolegliwości

Zanim zostanie rozpoczęte leczenie szumów usznych, konieczne jest ustalenie przyczyny ich występowania. W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza rodzinnego, który może skierować pacjenta na konsultację laryngologiczną. Lekarz zbiera wywiad, wykonuje badanie otolaryngologiczne i w zależności od przyczyny dolegliwości może wdrożyć odpowiednie leczenie. W przypadku nadmiaru woskowiny lub ciała obcego objawy zwykle ustępują bezpośrednio po oczyszczeniu ucha. Natomiast infekcje wymagają ukierunkowanego leczenia.

Szumy uszne występujące wskutek chorób ogólnoustrojowych zwykle mijają dopiero po poprawie ogólnego stanu zdrowia. Konieczna może okazać się np. zmiana wcześniej stosowanych leków czy włączenie innych, które poprawią stan zdrowia. Podstawą jest więc leczenie przyczyny, a nie samego objawu. Na przykład w przypadku infekcji bakteryjnych, które mogą być przyczyną szumów, leczenie opiera się na farmakoterapii i stosuje się antybiotyki.

Leczenie szumów w uszach wygląda nieco inaczej, jeśli występują one u osób z zaburzeniami słuchu i są spowodowane specyficzną pracą mózgu. Wówczas terapia może wymagać zabiegów operacyjnych w obrębie ucha czy też długotrwałego „przyzwyczajania się” do szumów, aż do momentu, kiedy nie będą one słyszane. Jednym z tego rodzaju sposobów leczenia jest terapia habituacji szumu (inaczej TRT – z ang. Tinnitus Retraining Therapy), opierająca się na modelu neurofizjologicznym. Polega ona na leczeniu dźwiękami, np. przy użyciu generatora szumu szerokopasmowego. Regularne odsłuchiwanie cichego tła dźwiękowego ma na celu zmniejszenie odczuwania własnych szumów przez pacjenta.

Co więcej, chcąc wiedzieć, jak zlikwidować szumy w uszach, warto zwrócić uwagę także na styl życia, zwłaszcza poziom stresu, częstotliwość narażenia na hałas i dietę. Niedobory witamin i minerałów przyczyniają się do występowania szumów usznych. Warto więc zadbać o zrównoważony sposób żywienia. Podstawą jest także opanowanie emocji i nauka radzenia sobie w sytuacjach stresogennych. Pomóc mogą tu np. ćwiczenia relaksacyjne. Każdego dnia warto pamiętać także o profilaktyce wspomagającej ochronę słuchu. Należy unikać wysokich dźwięków i długotrwałego przebywania w hałasie, a także należycie dbać o higienę uszu.

 

Źródła:

1. Kowalska S., Sułkowski W.: Szumy uszne w uszkodzeniach słuchu spowodowanych hałasem. Medycyna Pracy, 2001; 52; 5; 305–313.
2. Raj-Koziak D., Kochanek K., Piłka A., Bartnik G., Fabijańska A., Skarżyński H.: Ocena częstości występowania szumów usznych u dzieci z prawidłowym wynikiem badania przesiewowego słuchu. Otolaryngologia 2011, 10(4).
3. Zagor M., Janoska-Jaździk M., Szumy uszne: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pozbyć się szumu w uszach?, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105636,szumy-uszne (dostęp 31.03.2023).