Ucho pływaka – czym jest, przyczyny, objawy, leczenie
Długotrwały kontakt ucha z wodą lub wilgocią stwarza warunki do rozwoju infekcji bakteryjnej, rzadziej grzybiczej i wirusowej. Toczący się stan zapalny ucha zewnętrznego określa się wówczas mianem ucha pływaka. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny i objawy tego schorzenia. Sprawdź również, jak leczy się ucho pływaka!
Spis treści:
- Ucho pływaka – czym jest to schorzenie?
- Jakie są przyczyny ucha pływaka?
- Objawy zapalenia ucha zewnętrznego
- Ucho pływaka – leczenie
- Domowe sposoby na ucho pływaka
Ucho pływaka – czym jest to schorzenie?
Schorzenie określane jako ucho pływaka to zapalenie ucha zewnętrznego, najczęściej bakteryjne. Choroba ta dotyczy osób w różnym wieku i niekoniecznie tylko tych, którzy często pływają. Może wystąpić w każdej sytuacji narażenia zewnętrznego przewodu słuchowego na działanie wilgoci, a więc także po niedostatecznym osuszeniu ucha po kąpieli, szczególnie jeśli do kanału słuchowego dostała się woda. Taka sytuacja stwarza idealne warunki dla rozwoju bakterii i zwiększa ryzyko zakażenia.
Niemniej zapalenie przewodu słuchowego obserwuje się kilkakrotnie częściej u pływaków i nurków, dlatego też nazywa się je uchem pływaka.
Jakie są przyczyny ucha pływaka?
Ucho zewnętrzne jest stale narażone na kontakt z drobnoustrojami. Przed infekcją chroni je m.in. nabłonek wyścielający przewód słuchowy i woskowina uszna. Bardzo ważne jest zachowanie ucha w czystości i ochrona przed nadmierną wilgocią. Długotrwała ekspozycja ucha na kontakt z wodą stwarza korzystne warunki dla rozwoju drobnoustrojów. To one, zwłaszcza bakterie (głównie pałeczka ropy błękitnej), są odpowiedzialne za infekcje takie jak ucho pływaka. Inne przyczyny to wirusy i grzyby.
Warto pamiętać, że nadmiar wosku zwiększa wilgotność w uchu, a tym samym może prowadzić do zapalenia przewodu słuchowego. Dlatego tak ważna jest regularna higiena uszu i usuwanie woskowiny, jeśli zalega ona w nadmiarze.
Ryzyko wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego pojawia się również wraz z urazami narządu słuchu. Uszkodzenie nabłonka wyścielającego ucho może nastąpić np. pod wpływem zadrapania lub nadmiernego czyszczenia ucha patyczkiem higienicznym. Wówczas woda w uchu, zwłaszcza brudna, która jest źródłem drobnoustrojów, które łatwiej wnika przez uszkodzoną skórę.
Na ucho pływaka narażeni są nie tylko pływacy i nurkowie mający częsty kontakt z wodą. Rozwojowi stanu zapalnego sprzyja przebywanie w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności, np. w saunie. Noszenie aparatu słuchowego, używanie dousznych słuchawek czy wady anatomiczne ucha również należy wymienić jako przyczyny zwiększające ryzyko ucha pływaka.
Opuchnięcie ucha u dziecka również może być spowodowane uchem pływaka. Jeśli do przewodu słuchowego przedostanie się woda, np. podczas niewłaściwego mycia głowy, także najmłodsi są narażeni na rozwój infekcji, choć zwykle sprzyjają temu również inne czynniki ryzyka.
Objawy zapalenia ucha zewnętrznego
Osoby uskarżające się na ucho pływaka dotkliwie odczuwają objawy w przewodzie słuchowym. Należy do nich m.in. ból ucha zewnętrznego, ale schorzenie to zwykle rozwija się stopniowo. Ból ucha po basenie może świadczyć o infekcji, jednak dopiero przy zaawansowanej chorobie. Uczucie pełności wewnątrz ucha i ból częściej są wynikiem spęcznienia wydzieliny usznej.
Do typowych objawów ucha pływaka, które pojawiają się w pierwszej kolejności, należą:
- świąd,
- zaczerwienienie przewodu słuchowego,
- dyskomfort i tkliwość ucha przy dotyku małżowiny usznej.
W miarę narastania infekcji ucho staje się spuchnięte w środku, co może zaburzać słuch i wywoływać uczucie zatkania. Następnie ucho pływaka powoduje zwykle silniejsze objawy, w tym:
- ból ucha zewnętrznego,
- ból promieniujący w okolice ucha, nawet na szyję i twarz,
- bóle głowy,
- wysięk z ucha, niekiedy ropny,
- zablokowanie przewodu słuchowego,
- gorączka lub stan podgorączkowy,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Ucho pływaka – leczenie
Ucho pływaka może doprowadzić do poważnych powikłań, np. złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego, które obejmuje także tkanki podskórne, chrząstki, elementy kostne ucha. Z uwagi na ryzyko powikłań leczenie warto więc rozpocząć już po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Odpowiednie postępowanie zwykle pozwala na całkowity powrót do zdrowia.
W zależności od rodzaju drobnoustrojów i zaawansowania choroby lekarz może zalecić stosowanie miejscowo działających preparatów, np. kropli z antybiotykiem. W razie potrzeby przyjmuje się także antybiotyki doustnie.
By zredukować ból, lekarz może również zalecić leki przeciwbólowe. Jeśli diagnoza wskazuje na ucho pływaka, pomocne okazują się specjalne krople, np. preparat LIX, które działają osmotycznie i przeciwbólowo. Podwójne działanie okazuje się szczególnie korzystne w przypadku wilgoci w uchu, ponieważ właściwości osmotyczne składnika kropli wspomagają usuwanie nadmiaru wilgoci z tkanek. Działanie takie wspomaga leczenie obrzęku, dzięki czemu ból i uczucie rozpierania ulegają redukcji. Krople te, stosowane m.in. przy uchu pływaka, działają również znieczulająco, co bezpośrednio i bardzo szybko przynosi ulgę w bólu.
Domowe sposoby na ucho pływaka
Leczenie stanu zapalnego warto także wesprzeć, stosując domowe sposoby na ucho pływaka. Należy jednak pamiętać, aby nie aplikować do ucha kropli roślinnych czy specyfików takich jak olejki rozgrzewające. Jeśli nie mamy pewności, czym spowodowany jest ból, mogłoby to zaszkodzić zdrowiu, a nawet trwale uszkodzić słuch. W wielu przypadkach za dolegliwości odpowiada uraz błony bębenkowej, dlatego tak ważna jest wcześniejsza diagnoza.
Ucho pływaka należy przede wszystkim zabezpieczać przed wilgocią. Nie wolno natomiast stale zatykać uszu wacikami lub zatyczkami, ponieważ utrudnia to osuszenie ucha, a także zwiększa ryzyko rozwoju bakterii beztlenowych i grzybów. Ucho należy więc zabezpieczać tylko podczas kąpieli. W trakcie leczenia konieczna jest natomiast rezygnacja z pływania, by chronić ucho przed działaniem wody. Dopiero po zakończeniu terapii antybiotykiem można wrócić do normalnych czynności. Nie należy jednak przerywać stosowania leków pomimo ustąpienia objawów! Leczenie trzeba dokończyć, ponieważ bakterie mogłyby rozwinąć się ponownie.
Ponadto osoby narażone na ucho pływaka powinny zwrócić szczególną uwagę na profilaktykę. Jak zapobiegać schorzeniu? Przede wszystkim stosuj zatyczki do uszu dla pływaków, dokładnie oczyszczaj uszy z wody i zwróć uwagę na prawidłowe czyszczenie uszu. Unikaj również kąpieli w zbiornikach wodnych o wątpliwej czystości.
Źródła:
1. Bartoszewicz R., Zarębska P., Bruzgielewicz A., Niemczyk K.: Zapalenie ucha zewnętrznego. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2012, 110–116. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530812700199 (data odczytu: 31.03.2023).
2. Hossmann-Poznańska E., Dzierżanowska D., Poznańska M.: Ostre rozlane zapalenie ucha, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530814000495 (data odczytu: 31.03.2023).
