Na czym polega otoskopia, czyli wziernikowanie ucha?
Badanie otoskopowe (otoskopia) polega na fizykalnej ocenie stanu przewodu słuchowego oraz błony bębenkowej. W trakcie badania lekarz wprowadza wziernik do ucha, po czym dokonuje wizualnej oceny jego wnętrza, niewidocznego gołym okiem. Otoskopia ma szczególne znaczenie w diagnostyce chorób ucha. Wyjaśniamy, kiedy wykonuje się wziernikowanie ucha oraz jakie schorzenia pozwala zdiagnozować. Dowiedz się, na czym polega otoskopia i jak się do niej przygotować!
Co to jest otoskopia ucha?
Otoskopia, inaczej wziernikowanie ucha, to najczęściej wykonywane badanie laryngologiczne. Za pomocą otoskopii lekarz laryngolog, a także lekarz pierwszego kontaktu lub pediatra może obejrzeć przewód słuchowy zewnętrzny oraz ocenić stan błony bębenkowej. Wykorzystywany w tym celu otoskop laryngologiczny pozwala na ocenę wymienionych struktur ucha w powiększeniu.
Badanie ucha najczęściej wykonuje się otoskopem wyposażonym w części, takie jak rękojeść, wymienna końcówka, źródło światła i soczewki. W niektórych przypadkach przeprowadzana jest także otoskopia pneumatyczna. Jest to badanie, w którego przebiegu lekarz wykorzystuje specjalistyczny otoskop laryngologiczny, który uszczelnia zewnętrzny przewód słuchowy, dzięki czemu zwiększeniu ulega ciśnienie w uchu. W efekcie błona bębenkowa ulega czasowemu odkształceniu, co pozwala m.in. na ocenę jej ruchomości.
Kiedy wykonuje się badanie wziernikowe? Wskazania
Schorzenia narządu słuchu to długa lista różnych chorób, które wywołują rozmaite dolegliwości. Otoskopia przeprowadzana jest głównie, gdy pacjent zgłasza objawy, takie jak:
- ból ucha,
- swędzenie,
- wyciek z ucha,
- niedosłuch,
- szumy uszne i piszczenie w uszach.
Otoskopia pozwala lekarzowi dokładnie obejrzeć ucho pacjenta i zauważyć wszelkie niepokojące zmiany w wyglądzie błony bębenkowej i przewodu słuchowego, takie jak obrzęk, zaczerwienienie, przekrwienie czy wysięk. Za pomocą otoskopu lekarz może zdiagnozować choroby ucha środkowego i zewnętrznego, wśród których najczęściej wymienia się:
- ostre zapalenie ucha środkowego,
- przewlekłe zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie ucha zewnętrznego,
- wysiękowe zapalenie ucha środkowego,
- perlakowe zapalenie ucha,
- zmiany nowotworowe,
- urazy ucha.
Wziernikowanie ucha wykonuje się także przy podejrzeniu obecności ciała obcego w uchu lub nagromadzenia wydzieliny usznej. Badanie otoskopowe pozwala wówczas na wykluczenie przeciwwskazań do płukania uszu czy też sprawdzenie obecności ewentualnych uszkodzeń wywołanych przez ciało obce.
Przygotowanie do badania otoskopowego
Wziernikowanie ucha to stosunkowo proste badanie laryngologiczne, dlatego zwykle nie ma potrzeby specjalnego przygotowywania się do niego. Wziernik wprowadza się do ucha po przyjęciu przez pacjenta pozycji siedzącej, a w przypadku niemowląt w pozycji leżącej. Problematyczne może jednak okazać się badanie otoskopowe uszu u dzieci, dlatego najmłodszych należy wcześniej przygotować.
Każda wizyta dziecka u lekarza jest bez wątpienia stresująca dla niego. Dlatego warto wytłumaczyć maluchowi, że badanie będzie bezbolesne i nie ma powodów do niepokoju. Dobrym pomysłem przed wizytą u lekarza jest zabawa z dzieckiem, która polega na pokazaniu mu, czego może się spodziewać w gabinecie laryngologicznym. Podczas wizyty warto również posadzić dziecko na kolanach, by mniej odczuwało stres, a lekarz mógł dokładnie obejrzeć ucho małego pacjenta. Dzięki temu badanie przebiegnie sprawnie.
Jak wygląda otoskopia – przebieg wziernikowania ucha
Zastanawiasz się, na czym polega badanie otoskopowe ucha? Jego przebieg jest bezbolesny i krótki. Najpierw lekarz wyposaża otoskop laryngologiczny w końcówkę o właściwym rozmiarze, dobranym do pacjenta. Kolejno wprowadza ją do ucha mniej więcej do 2/3 długości przewodu słuchowego, tak by móc odpowiednio zbadać przewód i błonę bębenkową. Lekarz często rozpoczyna badanie od oceny zdrowego ucha, by mieć odpowiedni punkt odniesienia. W trakcie badania konieczna może okazać się kilkukrotna zmiana kąta obserwacji. U małych dzieci, które mają krótszy, węższy i wygięty pod innym kątem niż u osoby dorosłej kanał słuchowy, lekarz może delikatnie pociągnąć małżowinę uszną w celu wyprostowania przewodu słuchowego i uwidocznienia błony bębenkowej.
Wykonując badanie otoskopowe ucha, lekarz ustala punkty orientacyjne, czyli w tym przypadku poszczególne charakterystyczne elementy struktury ucha zewnętrznego. W trakcie otoskopii pneumatycznej ucho zostaje uszczelnione za pomocą specjalnego balonika wbudowanego w urządzenie. W każdym przypadku otoskopia ucha trwa zaledwie kilka minut, a wyniki badania uzyskuje się bezpośrednio po wziernikowaniu.
Źródła:
- Yellon R.F., Chi D.H.: Otolaryngologia. W: Zitelli B.J., McIntire S.C., Norwalk A.J., eds. Atlas Pediatrycznej Diagnozy Fizycznej Zitelliego i Davisa. 7 ed. Filadelfia, PA: Elsevier; 2018.
- Kuczkowski J., Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, „Via Medica” 2011, s. 287–294.
