Błona bębenkowa - jakie pełni funkcje? Objawy perforacji błony bębenkowej
Wyjątkowa, ciekawa, doskonała pod względem pełnionych funkcji i budowy, a jednocześnie delikatna – błona bębenkowa, która stanowi łącznik między uchem zewnętrznym i środkowym. Tak zwany bębenek w uchu to cienka tkanka o średnicy ledwo przekraczającej 0,5 cm i grubości zaledwie 1 mm, co nie zmienia faktu, że podstawowa funkcja błony bębenkowej umożliwia nam słyszenie. Struktura ta odpowiada za odbieranie i przetwarzanie fal dźwiękowych. Perforacja (pęknięcie) błony bębenkowej wywołuje przykre objawy i zagraża zdrowiu. Interesuje Cię błona bębenkowa, jej budowa, funkcje i schorzenia? Tutaj znajdziesz ważne informacje!
Czym jest błona bębenkowa?
W języku łacińskim błona bębenkowa określana jest jako membrana, czyli cienka przegroda oddzielająca dwa elementy. W istocie, jest to delikatna, ale elastyczna (ok. 1 mm grubości) i stosunkowo wąska tkanka zlokalizowana w obu uszach, która oddziela ucho zewnętrzne i środkowe.
Jak zbudowana jest błona bębenkowa?
Budowa zarówno całego ucha, jak i jego poszczególnych części jest inna w zależności od wieku. Błona bębenkowa w trakcie życia płodowego człowieka jest prawie całkowicie pionowa (prosta). W momencie narodzin membrana przyjmuje kąt nachylenia w granicach 43–65° do płaszczyzny poziomej i 50° pod względem płaszczyzny pionowej. Barwa zdrowej błony bębenkowej to odcienie szaro-perłowe, nieco przezroczyste i połyskujące.
Pomimo iż ,,bębenek w uchu” jest bardzo cienki, składa się on z kilku warstw, a każda z nich cechuje się inną sprężystością. Większość błony stanowi napięta część włóknisto-chrząstkowa. Z kolei fragment wiotki (błona Shrapnela), pozbawiony jest tkanki włóknistej. Natomiast elementy ściany błony bębenkowej to blaszka właściwa, warstwa skórna włóknista część środkowa i warstwa śluzowa.
Błona bębenkowa – jakie pełni funkcje?
Budowa ucha zewnętrznego i jego funkcje w dużej mierze zależne są właśnie od błony bębenkowej. Tak zwane „bębenki w uszach”, pomimo niewielkich rozmiarów są bardzo ważnym elementem narządu słuchu.
Funkcje błony bębenkowej to przede wszystkim przetwarzanie fal dźwiękowych, które są wcześniej wychwytywane przez ucho zewnętrzne i kierowane wzdłuż przewodu słuchowego. Część fal odbija się od błony, natomiast pozostałe przenikają przez nią i zostają przetworzone w ruchy mechaniczne. Dźwięk, docierając do ucha środkowego, wprowadza w drgania trzy kosteczki słuchowe, młoteczek, strzemiączko i kowadełko, które pracując synergicznie, wzmacniają przekaz dźwiękowy. Następnie kierują impulsy do okienka owalnego i ślimaka, a wszystko w celu przekazania informacji do mózgu, który odbiera i interpretuje dany sygnał.
Błona bębenkowa, pomimo iż jest niewielka i delikatna, umożliwia słyszenie. Uszkodzona membrana, nawet w minimalnym stopniu, zaburza funkcje ucha. W konsekwencji pojawiają się przykre objawy, do których zalicza się m.in. niedosłuch.
Czym jest jest perforacja błony bębenkowej?
Podrażnienie błony bębenkowej, podobnie jak każdej innej tkanki, to stosunkowo niewielkie otarcie wywołujące m.in. obrzęk i zaczerwienie. Jeśli jednak wystąpi przerwanie ciągłości tkanki, patologię taką określa się jako perforacja błony bębenkowej. Jest to nic innego, jak jej pękniecie.
Uszkodzona, czy też pęknięta lub przebita błona bębenkowa zawsze wywołuje objawy. Jest to element ucha, bez którego nie jest możliwe prawidłowe słyszenie. Czynniki, które wywołują taki stan, to zarówno urazy mechaniczne, jak i schorzenia infekcyjne.
Uszkodzenie błony bębenkowej – możliwe przyczyny
Najczęściej perforacja błony bębenkowej następuje w przebiegu stanu zapalnego ucha. Przyczyny to infekcje, które wywołują obrzęk i gromadzenie się wydzieliny w uchu środkowym, przez co membrana narażona jest na nadmierny opór, w wyniku czego ulega pęknięciu. Choroba, która może wywołać uszkodzenie błony bębenkowej, to głównie zapalenie ucha środkowego.
Poza infekcjami o podłożu bakteryjnym i grzybiczym pęknięcie błony bębenkowej często obserwuje się w wyniku urazu mechanicznego. Bezpośrednią przyczyną takiego stanu może być np. przebicie błony bębenkowej ostrym przedmiotem, który przedostał się do przewodu słuchowego. Ciało obce, które tkwi w uchu, poza przebiciem błony bębenkowej może sprzyjać namnażaniu się drobnoustrojów, co prowadzi do infekcji, a tym samym zwiększa ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej. Także nieprawidłowe czyszczenie uszu z nadmiaru woskowiny może przyczynić się do naruszenia powierzchni. Szczególnie niebezpieczne jest wkładanie patyczków higienicznych do przewodu słuchowego.
Ponadto do perforacji błony bębenkowej może dojść w wyniku zmiany ciśnienia, np. podczas lotu samolotem czy nurkowania.
Jakie objawy wywołuje pęknięta błona bębenkowa?
Zwykle pęknięta błona bębenkowa niemal natychmiast wywołuje charakterystyczne objawy. Należą do nich:
- ostry ból ucha;
- niedosłuch lub utrata słuchu;
- czasem wyciek lub krwawienie z ucha;
- szumy uszne, piszczenie w uszach;
- niekiedy bóle i zawroty głowy.
W przebiegu zapalenia ucha środkowego objawy perforacji błony bębenkowej często są zupełnie inne. Silny ból ucha, który występuje przy infekcji, najczęściej mija, gdy błona bębenkowa pęknie. W takim momencie wydzielina uszna napierająca na błonę znajduje ujście, co redukuje ból.
Błona bębenkowa uszkodzona w niewielkim stopniu może nie dawać żadnych symptomów.
Regeneracja i rekonstrukcja błony bębenkowej
Czy błona bębenkowa się regeneruje? Pęknięcie błony bębenkowej często zarasta samo dzięki stosunkowo dużej zdolności jej tkanek do samoregeneracji. Zależy to m.in. od rozległości uszkodzenia.
Jak długo goi się błona bębenkowa? Pęknięcia i drobne urazy błony zwykle goją się w okresie od kilku tygodni do kilku miesięcy. W tym czasie należy jednak pamiętać o należytej pielęgnacji uszu, która polega przede wszystkim na unikaniu zamoczenia uszkodzonej błony. Leczenie powinno uwzględniać również regularne badania kontrolne u laryngologa.
Przy rozległym pęknięciu błony bębenkowej konieczna może okazać się chirurgiczna rekonstrukcja błony bębenkowej, zwana myringoplastyką. Zabieg taki ma na celu odtworzenie błony, a tym samym przywrócenie prawidłowego słyszenia, co w większości przypadków zostaje osiągnięte. Do odbudowania ubytków błony często wykorzystuje się tkanki własne pobrane od pacjenta.
Źródła:
- Bartoszewicz R. i in., Urazy ucha środkowego, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2012, nr 1 (4), s. 303-308, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S208453081270076X (data dostępu: 20.10.2023).
- Hassmann-Poznańska E., Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku, https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/35939,technika-badania-otoskopowego-i-zasady-interpretacji-wyniku (data dostępu: 20.10.2023).
Wiatr M. i in., Czynniki prognostyczne u chorych leczonych operacyjnie z powodu perforacji błony bębenkowej przy nieuszkodzonym łańcuchu kosteczek słuchowych, „Otolaryngologia Polska” 2011, nr 65 (4), s. 266-271,
