Co może powodować ból ucha po spaniu na boku w nocy? Poznaj odpowiedź!
Ułożenie ciała na boku należy do ulubionych pozycji do spania wielu Polaków. Generalnie uznaje się ją za stosunkowo zdrową. Jednostronny ucisk głowy może jednak powodować dyskomfort po przebudzeniu i w minimalnym stopniu zwiększać ryzyko podrażnień, stanów zapalnych czy infekcji ucha. Nasilający się ból ucha po spaniu na boku może być też objawem wielu schorzeń. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze przyczyny tej dolegliwości.
Otalgia – zapalenie ucha, ucisk małżowiny usznej czy inny powód?
Ból ucha (otalgia) często objawia się nagłym i intensywnym kłuciem, pieczeniem czy uczuciem dyskomfortu [1]. Dolegliwości mogą się nasilać w pozycji leżącej, co wynika z naturalnych zmian ciśnienia w uchu środkowym i mechanicznego ucisku na tkanki zewnętrzne [2].
W większości przypadków ból ucha po spaniu na boku spowodowany jest uciskiem małżowiny usznej. Niekiedy zmiana ciśnienia w uchu jest naturalna i nie oznacza poważniejszych powikłań. Ponadto w czasie odpoczynku stajemy się bardziej wyczuleni na bodźce bólowe. Zdarza się jednak, że ból ucha nasilający się po spaniu jest wynikiem innych zaburzeń w obrębie narządu słuchu, często wymagających konsultacji z lekarzem.
Wrażenie zatkanego ucha przez zaleganie wody w przewodzie słuchowym
Woda, która przedostała się do przewodu słuchowego podczas kąpieli, nurkowania czy korzystania z sauny niekiedy powoduje pęcznienie woskowiny. W takich przypadkach spanie na boku może, z uwagi na grawitację, nasilić wrażenie rozpierania i ból po jednej stronie. Wilgoć w przewodzie słuchowym zewnętrznym to poważny stan, który predysponuje do rozwoju “ucha pływaka„.
Ból przy zapaleniu ucha zewnętrznego (Otitis Externa)
Ucisk głowy o poduszkę może nasilać objawy zapalenia ucha zewnętrznego – wspomnianego problemu zwanego “uchem pływaka”. Choroba może mieć podłoże grzybicze lub bakteryjne. W zaawansowanych przypadkach pojawia się zaczerwienienie i obrzęk tkanek skóry przewodu słuchowego i małżowiny usznej, silny ból, a nawet czasowe pogorszenie słuchu.
Spanie na boku a ból ucha środkowego (Otitis Media)
W przebiegu zapalenia ucha środkowego za błoną bębenkową zwykle gromadzi się wydzielina. Nie znajdując ujścia, powoduje napięcie membrany. Objawy, takie jak wrażenie zatkania, ciepła oraz intensywny, kłujący ból ucha, mogą nasilać się po spaniu na boku. Ostremu zapaleniu ucha środkowego często towarzyszy gorączka. Jednak przy postaci wysiękowej, kiedy dochodzi do perforacji błony bębenkowej, objawy bywają znikome i niekiedy nasilają się sporadycznie.
Problemy z trąbką słuchową (Eustachiusza)
Trąbka Eustachiusza (słuchowa) odpowiada za wyrównanie ciśnienia między uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym. Jeśli nie działa prawidłowo, mogą wystąpić szumy uszne, wrażenie zatkania i ból. Objawy takie są szczególnie odczuwane po nocy, ponieważ w trakcie spoczynku naturalny drenaż ucha – występujący podczas przełykania, mówienia czy ziewania – jest ograniczony. Z kolei powodem bólu ucha u dziecka często jest przerost migdałka, skutkujący właśnie obrzękiem trąbki słuchowej.
Inne możliwe przyczyny bólu ucha po spaniu na boku
Nocą mogą nasilać się również dolegliwości promieniujące, np. rzutowany ból ucha od zęba, zatok czy dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Bóle tego rodzaju wynikają z zaburzeń pracy lub uszkodzenia nerwów. Ucho może więc boleć po spaniu na boku, nawet jeśli przyczyna leży gdzie indziej.
Warto się też zastanowić, czy w niedalekiej przeszłości nie doszło do urazu. Z kolei jeśli ból ucha występuje często, trzeba wykluczyć również neuralgię potyliczną i uszkodzenia innych pobliskich nerwów. Zaburzenia takie mogą odpowiadać zwłaszcza za dolegliwości w obrębie okolicy ucha i karku. Ucho jest narządem silnie ukrwionym i unerwionym, co potwierdzają autorzy publikacji “Ból ucha — objaw chorób głowy, szyi i klatki piersiowej”:
„Ucho jest unerwione czuciowo przez sześć nerwów: cztery nerwy czaszkowe (nerw trójdzielny, twarzowy, językowo-gardłowy oraz błędny) oraz dwie gałęzie splotu szyjnego pochodzące z drugiego i trzeciego korzenia szyjnego (C2–C3). Wiele narządów czaszki, szyi i klatki piersiowej otrzymuje połączenia trzewne z tych nerwów.” [3]
Co robić, gdy boli ucho po spaniu na boku?
Jeśli problemem jest ból małżowiny usznej, prawdopodobnie spowodowany uciskiem i tarciem skóry, zwykle wystarcza zmiana pozycji snu. Za najzdrowszą dla większości uznaje się spanie na plecach. Z kolei przy infekcjach ucha zwykle korzystne okazuje się przyjęcie pozycji bardziej pionowej, z lekko uniesioną głową. Może to naturalnie ułatwić drenaż ucha i pomóc w uniknięciu podrażnień.
W przypadku bólu spowodowanego zalegającą wodą można spróbować delikatnie oczyścić ucho. Wykorzystaj do tego krople o właściwościach wiązania cząsteczek wody, takie jak wyrób medyczny LIX zawierający w składzie glicerol i lidokainę. Staraj się też przebywać w suchych, czystych pomieszczeniach. Pod żadnym pozorem nie wkładaj czegokolwiek do ucha, np. waty czy patyczków higienicznych.
Kiedy konieczna jest konsultacja lekarska?
Sporadyczny ból ucha po spaniu na boku zwykle nie powinien budzić niepokoju, zwłaszcza jeśli szybko ustępuje. Jeśli jednak ból jest ostry, nasila się lub nie mija po zastosowaniu środków zapobiegawczych w postaci zmiany pozycji snu, najlepiej skonsultować się z lekarzem. Wskazaniami do wizyty są też objawy, takie jak:
- gorączka,
- ogólnie złe samopoczucie,
- zauważenie wydzieliny z ucha – wyciek ropny, surowiczy,
- krwawienie z błony bębenkowej,
- zaczerwienienie i obrzęk zewnętrznego przewodu słuchowego,
- problemy ze słuchem (szumy, piski, trzaski) lub utrata słuchu,
- krwiak małżowiny usznej,
- zawroty głowy, nudności, wymioty.
Wymienione powyżej objawy mogą świadczyć o infekcjach ucha wewnętrznego, środkowego lub zewnętrznego. Poważne przypadki bólu ucha stanowią zagrożenie dla zdrowia i mogą wymagać pomocy medycznej, dlatego nie warto zwlekać z wizytą u lekarza.
Na czym polega leczenie bólu ucha zewnętrznego i ucha środkowego?
Ból ucha zewnętrznego lub środkowego, nasilający się po spaniu na boku, zwykle wskazuje na infekcję. W takich przypadkach lekarz może przepisać krople do uszu, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Istotne są też preparaty osuszające przewód słuchowy. Z kolei w przypadku infekcji bakteryjnych konieczne może być zastosowanie antybiotyków miejscowych, niekiedy ogólnoustrojowych, a przy zapaleniu grzybiczym – środków przeciwgrzybiczych.
FAQ
Dlaczego boli mnie ucho w nocy?
Nocą, podczas snu, przyjmuje się pozycję leżącą. Powoduje ona zmianę krążenia krwi, co może skutkować zwiększonym ciśnieniem w uchu oraz nasilać objawy towarzyszące różnym schorzeniom.
Czemu boli mnie ucho po spaniu?
Ból ucha może być objawem infekcji, zalegającej wody w przewodzie słuchowym czy obrzęku trąbki słuchowej przy infekcji górnych dróg oddechowych. Najczęściej jednak powodem jest ucisk małżowiny usznej o poduszkę.
W jakiej pozycji spać przy bólu ucha?
Wybierz pozycję na plecach, z lekko uniesioną głową. Ewentualnie połóż się na drugim boku, tak aby odciążyć bolące ucho.
Cytaty i parafrazy:
- https://www.merckmanuals.com/home/ear-nose-and-throat-disorders/symptoms-of-ear-disorders/earache
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549830/
- Jerzy Kuczkowski, Wojciech Sierszeń, Jarosław Czaczkowski, „Ból ucha — objaw chorób głowy, szyi i klatki piersiowej.” Forum Medycyny Rodzinnej 2011, vol. 5, no. 2, s. 164–170, https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/18004, tłumaczenie własne, data odczytu: 20.10.2025.
Źródła:
- https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/18004
- https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/299980,leczenie-ostrego-zapalenia-ucha-zewnetrznego-w-swietle-aktualnych-wytycznych
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.5.
- https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/127532,czop-woskowinowy-rozpoznawanie-i-postepowanie
- https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego?srsltid=AfmBOopjVDjGgpkwsZMqvcVdxUObitN8YqQzI95bdHKUJTgqNDBbuIPD
