Paracenteza ucha (myringotomia) – po co robić nacięcie błony bębenkowej?
Współczesne metody leczenia otolaryngologicznego obejmują m.in. procedury z zakresu chirurgii. Do takich należy paracenteza ucha, polegająca na niewielkim nacięciu błony bębenkowej. Operacja taka przeprowadzana jest zarówno w przypadku wielu stanów chorobowych oraz ich powikłań, jak i w celach diagnostycznych. Dowiedz się więcej o przebiegu i wskazaniach do wykonania paracentezy!
Czym jest zabieg paracentezy ucha i jak jest wykonywany?
Paracenteza ucha, znana też jako myringotomia, jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów otolaryngologicznych. Procedura polega na drobnym przecięciu błony bębenkowej, czyli elementu oddzielającego ucho środkowe od zewnętrznego. Metoda ta ma szerokie zastosowanie lecznicze, ponieważ umożliwia odprowadzenie patologicznego płynu z jamy bębenkowej. Jest także zabiegiem diagnostycznym, pozwalającym na pobranie próbki do badania i ocenę wizualną.
Operację wykonuje się w znieczuleniu ogólnym – pacjent zasypia i jest nieświadomy. Lekarz wprowadza specjalny nóż przez przewód słuchowy zewnętrzny i wykonuje precyzyjne nacięcie w ściśle określonym miejscu – tylno- lub przednio-dolnym kwadrancie. Niekiedy stosuje się techniki laserowe, czyli cięcie energią świetlną. Procedura może przebiegać z jednoczesnym odprowadzeniem wydzieliny z ucha poprzez jej delikatne odessanie. Kolejno aplikuje się środki przeciwzapalne i zakłada opatrunek.
Cały zabieg zwykle trwa ok. 10 minut. Jest to procedura z zakresu ”chirurgii jednego dnia”, czyli niewymagająca dłuższego pobytu w klinice czy szpitalu. Jednak w zależności od wskazań i przebiegu procedury pacjent niekiedy przez długi czas musi stawiać się na regularnych wizytach kontrolnych, zwłaszcza jeśli ma założony dren.
Jakie są wskazania do przeprowadzenia paracentezy?
Błona bębenkowa jest elementem cienkim i elastycznym. Drgając pod wpływem bodźców akustycznych, wprowadza w ruch kosteczki słuchowe w uchu środkowym, skąd kolejno sygnały przechodzą do ucha wewnętrznego. Jeśli pod wpływem rozmaitych patologii dochodzi do gromadzenia się płynu po jej wewnętrznej stronie, mogą pojawić się nieprzyjemne dolegliwości – napięta błona bębenkowa zwykle generuje silny ból. Stan taki często występuje w przebiegu ostrego zapalenia ucha środkowego, któremu mogą towarzyszyć również gorączka i zaburzenia słuchu. Wówczas celem nacięcia błony jest złagodzenie objawów, a także uniknięcie samoistnej perforacji (pęknięcia). Paracentezę ucha często wykonuje się więc w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego z silnym bólem ucha, a także gdy wcześniej stosowane leczenie zachowawcze nie przyniosło pożądanych efektów.
Wykonanie paracentezy w ostrym zapaleniu ucha środkowego powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych. Metodę też stosuje się również przy wysiękowym zapaleniu ucha środkowego, ale wówczas celem zwykle jest ułatwienie odprowadzania wydzieliny z jamy bębenkowej i osuszenie tkanek. W takich przypadkach najczęściej należy założyć drenaż.
Jako wskazania do paracentezy wymienia się również powikłania zapalenia uszu, takie jak np. porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie błędnika czy ostre zapalenie wyrostka sutkowatego. Wówczas zabieg jest procedurą nagłą. Do nakłucia błony bębenkowej może skłaniać również krwawienie z ucha, np. po urazie głowy.
Ponadto paracenteza może być zabiegiem diagnostycznym. Na pobranie próbki do badania bakteriologicznego pozwala drobne nakłucie specjalną igłą. Wówczas jest to tympanopunkcja. Na podstawie pozyskanego materiału można opracować leczenie celowane – właściwą antybiotykoterapię, skuteczną przy określonym typie drobnoustrojów. Metoda ta ma zastosowanie zwłaszcza przy infekcjach opornych na leczenie antybiotykami pierwszego wyboru.
Myringotomia w połączeniu z założeniem drenu wentylacyjnego
Paracenteza ucha nie powinna być mylona z tympanostomią, czyli drenażem. W ostatnim przypadku po nacięciu błony zakłada się specjalny dren. Zapobiega on zrastaniu się tkanki i tym samym ułatwia osuszanie ucha i odprowadzanie wydzieliny. Otwór pozostaje w uchu przez określony czas – od kilku miesięcy do nawet dwóch lat. Stosuje się dreny o różnych wielkościach, przypominające rurkę. Dostępne są takie, które po pewnym czasie wypadają samoistnie, jak i takie, które wymagają usunięcia przez specjalistę.
Drenaż wentylacyjny wykonuje się często w przypadku wysiękowego zapalenia ucha środkowego, nawracających infekcji innego typu czy niewydolności trąbki słuchowej. Metoda ta bywa stosowana również u dzieci z wadami anatomicznymi, powodującymi zaleganie płynu w jamie bębenkowej.
Wskazania do założenia drenów są szerokie, ale ostatecznie to zawsze lekarz podejmuje decyzję. Metoda ta ma szczególne znaczenie u najmłodszych pacjentów, którzy w wyniku przewlekłych schorzeń uszu i towarzyszącego im pogorszenia słuchu mogą mieć problemy z rozwojem mowy i nauką – tympanostomia stwarza możliwość znacznej poprawy słuchu i tym samym rozwoju mowy.
Czy mogą wystąpić powikłania paracentezy?
Paracenteza polega na nacięciu błony bębenkowej, czyli wymaga ingerencji w ciągłość delikatnych tkanek. Jak w przypadku każdej procedury chirurgicznej istnieje więc ryzyko pewnych powikłań. Są to m.in. kilkudniowe bóle ucha, uszkodzenie kosteczek słuchowych i nerwu twarzowego czy blizny na membranie. Trzeba jednak zaznaczyć, że powikłania zdarzają się bardzo rzadko – szacunkowo dotyczą zaledwie 1% pacjentów. Natomiast korzyści tego zabiegu są ogromne, ponieważ dają szansę na wyeliminowanie bólu i skuteczne leczenie wielu przypadłości.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.1.9.
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.1.29.
- https://www.mp.pl/otolaryngologia/medyczna-prasowka/217455,myringotomia-laserowa-a-myringotomia-wykonana-mikronozem-w-leczeniu-wysiekowego-zapalenia-ucha-u-dzieci
- https://otorhinolaryngologypl.com/article/100740/pl
