Co zrobić, żeby ucho przestało boleć? Domowe sposoby na ból ucha
Ból ucha wskazuje na stan zapalny, który najczęściej obejmuje ucho zewnętrzne lub środkowe. Objawy niekiedy pojawiają się po zmianie temperatury, co określa się potocznie jako przewianie. Co jeszcze może odpowiadać za dolegliwości i co zrobić, żeby ucho przestało boleć? Wyjaśniamy, jak wspierać leczenie, wykorzystując domowe sposoby i środki dostępne bez recepty.
Ból a przewianie ucha – co jest przyczyną dolegliwości?
Wyjście na zewnątrz w chłodny dzień, ekspozycja na silny wiatr, przeciąg czy jazda samochodem przy otwartym oknie lub nawet przebywanie w klimatyzowanym pomieszczeniu często kończą się dolegliwościami ze strony narządu słuchu. Ból ucha, który pojawia się po nagłej zmianie temperatury, określa się potocznie jako „przewianie”.
Nie tylko wiatr, lecz także wychłodzenie głowy, np. po wyjściu z basenu, przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego w obrębie ucha zewnętrznego lub środkowego. Wahania temperatury sprawiają, że w tkankach dochodzi m.in. do obkurczenia naczyń krwionośnych, a tym samym słabszego ukrwienia. To natomiast sprzyja wnikaniu patogenów chorobotwórczych, najczęściej bakterii, rzadziej wirusów i grzybów.
Inne przyczyny bólu ucha – zapalenie ucha środkowego, uraz, zmiana ciśnienia
Musimy pamiętać, że drobnoustroje nie zawsze przedostają się do ucha ze środowiska zewnętrznego, jak to ma miejsce w zapaleniu przewodu słuchowego zewnętrznego. Do zapalenia ucha środkowego dochodzi, gdy zarazki wnikają z górnych dróg oddechowych (gardła lub nosa). Ucho bowiem jest połączone z nosogardzielą poprzez trąbkę Eustachiusza, co sprzyja przedostawaniu się drobnoustrojów w obie strony.
Praktycznie nieustannie mamy kontakt z różnego rodzaju wirusami, ale nie zawsze dochodzi do rozwoju infekcji, przed czym w większości przypadków chroni układ odpornościowy. Wiek, ogólny zły stan zdrowia, podrażnienia przewodu słuchowego czy omawiane przewianie wymienia się jako czynniki zwiększające ryzyko infekcji, a nie same przyczyny. Przewiane ucho nie jest więc chorobą, ale predysponuje do jej rozwoju.
Ból ucha może być spowodowany również przez uraz akustyczny lub mechaniczny. Niekiedy powodem jest też zmiana ciśnienia, powodująca napięcie błony bębenkowej. Nie można wykluczyć również obecności ciała obcego we wnętrzu ucha lub nagromadzenia się czopu woskowinowego.
Kiedy przy bólu ucha należy udać się do lekarza?
Zastanawiając się, co zrobić, żeby ucho przestało boleć, w pierwszej kolejności musimy poznać przyczynę dolegliwości, ponieważ to od podłoża stanu zapalnego zależy dalsze postępowanie.
Do najczęstszych przyczyn bólu ucha należą infekcje bakteryjne i wirusowe. Wówczas podstawą jest leczenie objawowe, o które przez pierwsze dni choroby można zadbać samodzielnie. Przy odpowiednim postępowaniu objawy zwykle mijają samoistnie po kilku dniach.
Jeśli natomiast ból ucha nie mija w ciągu 2–3 dni, nasila się lub towarzyszą mu inne objawy, należy skontaktować się z lekarzem. Zdarza się, że podczas infekcji ucha dochodzi do pęknięcia błony bębenkowej, a w takich sytuacjach nie należy aplikować do kanału słuchowego żadnych środków. Tylko specjalista może fachowo ocenić stan struktur wewnętrznych ucha.
Objawy, które powinny skłonić do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu lub laryngologa, to m.in.:
- bóle i zawroty głowy,
- pogorszenie słuchu,
- utrata słuchu,
- wyciek z ucha,
- nudności i wymioty,
- wysoka gorączka,
- nagłe ustąpienie bólu, co może świadczyć o pęknięciu membrany,
- ból ucha u małego dziecka.
Co zrobić, żeby ucho przestało boleć? Środki dostępne bez recepty
Każdy, kto przynajmniej raz doświadczył bólu ucha, wie, jak uciążliwy jest ten objaw. Co zrobić, żeby ucho jak najszybciej przestało boleć? Przy pierwszych objawach bólu związanych z przewodem słuchowym zewnętrznym można zaaplikować do ucha krople, np. wyrób medyczny LIX, o ile mamy pewność, że nie doszło do perforacji błony bębenkowej.
Krople do uszu LIX zawierają glicerol, który wspomaga osuszanie tkanek oraz chlorowodorek lidokainy o właściwościach miejscowo znieczulających, dzięki czemu szybko łagodzą ból. LIX może być stosowany również przy bólu ucha spowodowanym podrażnieniem tkanek, np. przez zalegającą woskowinę, detergenty, noszenie słuchawek dousznych czy wilgoć i wodę zalegającą w przewodzie słuchowym po kąpieli w basenie.
Co jeszcze pomoże na ból ucha? Leczenie warto wspierać środkami przeciwbólowymi, nawet jeśli konieczne jest stosowanie antybiotyków lub preparatów przeciwgrzybiczych, ponieważ takie leki nie redukują bólu bezpośrednio po zastosowaniu. Poprawę obserwuje się dopiero po upływie wielu godzin lub dni, gdy leki stopniowo hamują patogeny. Dlatego jako wsparcie warto zastosować wyrób medyczny LIX – krople do uszu, które pozwalają złagodzić ból już po kilku minutach.
Jeśli natomiast przyczyną bólu ucha jest ogólnoustrojowe przeziębienie, zwykle stosuje się także środki doustne, działające objawowo, np. leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe z zawartością paracetamolu lub ibuprofenu, który działa również przeciwzapalnie.
Domowe sposoby na ból ucha – kiedy mogą złagodzić dyskomfort, a kiedy po prostu zaszkodzić?
Ssanie cukierków i żucie gumy to sposoby, które pomogą w przypadku wystąpienia bólu ucha wynikającego ze zmiany ciśnienia. Przy infekcji ważne jest wdrożenie profilaktyki – ochrona uszu przed wilgocią i zanieczyszczeniami. Do innych domowych sposobów na ból ucha warto podchodzić z ostrożnością.
Pomocniczo przy ,,przewianiu” niekiedy naciera się okolicę uszu olejkami rozgrzewającymi (olejek eukaliptusowy, kamforowy, ciepła oliwa z oliwek). Działa to rozgrzewająco i przeciwświądowo, ale ciepło może też sprzyjać namnażaniu się drobnoustrojów. Z tego powodu ważne jest, aby poznać przyczyny dolegliwości bólowych.
Niektórzy zalecają aplikację olejku kamforowego do ucha, ziół (np. geranium czy też pelargonii pachnącej, potocznie zwanej anginką do ucha) czy zatkanie kanału słuchowego watą. Niestety, takie metody nie redukują bólu ucha, a wręcz mogą zaszkodzić, prowadząc do uszkodzenia błony bębenkowej, podrażnienia tkanek lub rozmnażania się drobnoustrojów.
Nawet z pozoru proste roztwory mogą przynieść więcej szkód niż korzyści. Przykładem jest woda utleniona do ucha, która chociaż stosowana na skórę i błony śluzowe wykazuje właściwości antybakteryjne, to podana samodzielnie do kanału słuchowego może prowadzić do poważnych powikłań.
Wśród naturalnych sposobów, do których należy podchodzić z dużą ostrożnością, jest też podawanie parafiny do ucha. Może to sprawdzić się w przypadku nagromadzenia czopu woskowinowego, w celu jego upłynnienia. Nie pomoże natomiast, a nawet może zaszkodzić, jeśli chcemy złagodzić ból ucha przy infekcji.
Prawidłowe, domowe postępowanie w przypadku bólu ucha
Sprawdzone, domowe sposoby leczenia bólu ucha obejmują przede wszystkim prawidłową dbałość o narząd słuchu. Chore ucho powinno być zabezpieczone przed wilgocią i zanieczyszczeniami, głównie przed dymem papierosowym. Ucha nie można jednak zatykać – należy jedynie dbać o czystość w pomieszczeniu, w którym przebywamy.
Jeśli małżowina uszna jest tkliwa, a ból nasila się przy dotyku, pomocny może okazać się ciepły okład, który poprawia krążenie w tkankach. Warto jednak pamiętać, aby nie zatykać kanału słuchowego. Okład można przykładać jedynie na małżowinę i okolice za uchem. Co więcej, powinien być to okład suchy, ponieważ chore ucho należy zabezpieczać przed wilgocią. Trzeba też zachować ostrożność, ponieważ jak było wspomniane, ciepło sprzyja rozmnażaniu się bakterii.
Istotna jest też właściwa higiena uszu. Nie należy wkładać patyczków higienicznych do kanału słuchowego. Woskowina powinna wypływać samoistnie. Jeśli tak się nie dzieje, stosujemy specjalne preparaty, np. wyrób medyczny LIX z glicerolem. Gdy i one nie pomagają przy nadmiarze woszczku, trzeba skonsultować się z lekarzem, który może przeprowadzić płukanie ucha strzykawką, z roztworem soli fizjologicznej.
FAQ
Co zrobić, gdy ucho bardzo boli?
W przypadku silnego bólu ucha można zażyć doustne leki o działaniu przeciwbólowym. Kolejno należy skonsultować się z lekarzem. Przy silnym bólu nie aplikujemy do ucha żadnych środków bez zalecenia specjalisty.
Co zrobić z silnym bólem ucha?
Przy silnym bólu ucha mogą pomóc leki przeciwbólowe o działaniu miejscowym i ogólnoustrojowym. W pierwszej kolejności warto jednak udać się do gabinetu lekarskiego, gdzie specjalista wykluczy uszkodzenia błony bębenkowej, zdiagnozuje przyczynę dolegliwości i zaleci odpowiednie postępowanie.
Co jest dobre na ból ucha w domu?
W przypadku łagodnego i umiarkowanego bólu ucha można stosować ciepłe i koniecznie suche kompresy, nakładane za okolicę ucha. Trzeba jednak zachować ostrożność i zrezygnować z kompresów, jeśli objawy nie ustępują, ponieważ ciepło może sprzyjać namnażaniu się drobnoustrojów. Pomocne są także środki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Ulgę może przynieść również ssanie cukierków i żucie gum, jeśli powodem dolegliwości jest zmiana ciśnienia.
Czy bolące ucho można wygrzewać?
Odpowiednie wygrzanie ucha, za pomocą suchego okładu, może złagodzić ból i wrażenie zatkania. Niekiedy jednak ciepło sprzyja namnażaniu się patogenów chorobotwórczych, dlatego do kompresów należy podchodzić z ostrożnością i najlepiej stosować je dopiero po konsultacji z lekarzem.
Źródła:
- Hossmann-Poznańska E., Dzierżanowska D., Ostre ucha zewnętrznego http://www.otolaryngologia.org.pl/orl2/pdf/zalecenia/zalecenia_zapalenie_ucha_zewnetrznego_tekst.pdf (dostęp: 03.06.2025).
- Jurkiewicz D., Zielnik-Jurkiewicz B., Lidokaina w zapaleniach uszu – działanie, bezpieczeństwo, zastosowanie, Terapia, nr specjalny, sierpień 2019.
- Olszewski J., P. Pietkiewicz P., Otorynolaryngologia dla lekarzy POZ, Warszawa 2016, wyd. 1.
- Wiercińska M., Ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego (dostęp: 03.06.2025).
