Co może oznaczać kłujący ból ucha – przyczyny i sposoby leczenia
Dolegliwości ze strony narządu słuchu występują bardzo powszechnie, mogą mieć różne podłoże i nasilenie. Do tych szczególnie irytujących należy kłujący ból ucha, który osoba chora może odczuwać w różnych miejscach, ale najczęściej w przewodzie słuchowym i uchu środkowym. Sprawdź, czym mogą być spowodowane objawy o takim charakterze.
Co oznacza kłucie w uchu i jak rozróżnić ten rodzaj bólu ucha?
Ból ma różny charakter. Bywa określany jako silny, ostry, umiarkowany, tępy, napadowy czy właśnie kłujący. Osoba chora czuje wówczas, jakby coś nagle wbijało się w tkanki. Ucisk może być łagodny, zlokalizowany punktowo na określonym obszarze ucha, lub przeszywający, promieniujący do głowy czy szyi.
W części przypadków za ból zlokalizowany w środku ucha odpowiadają nieprawidłowości w obrębie tego narządu. Zdarza się też, że dolegliwości bólowe nie mają związku z uchem, a kłucie jedynie promieniuje do niego z innych obszarów poprzez połączenia nerwów.
Możliwy jest również ból ucha bez wyraźnej przyczyny, niezwiązany z żadnym schorzeniem (otalgia). W takim przypadku kłucie mija samoistnie po kilku dniach lub wcześniej. Jeśli tak się nie dzieje lub objawy się nasilają, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu albo laryngologa, który wykluczy bądź potwierdzi inne możliwe powody dolegliwości.
Kłucie przy zatkaniu kanału słuchowego czopem woskowinowym
Istnieją różne przyczyny bólu ucha o charakterze kłującym, jednak najczęstszy powód to nadmierne wydzielanie woszczyny w kanale słuchowym. Woskowina w optymalnej ilości chroni struktury ucha środkowego przed zanieczyszczeniami i drobnoustrojami, działa też nawilżająco i natłuszczająco, ale w nadmiarze może powodować ból ucha.
Prawidłowo ucho oczyszcza się samoistnie, na drodze naturalnej migracji komórek na zewnątrz, do małżowiny usznej. Jednak wiele czynników wzmaga nadmierną produkcję tej wydzieliny. Są to głównie:
- nieprawidłowa higiena, zwłaszcza wkładanie do kanału słuchowego patyczków higienicznych;
- nadmierne czyszczenie uszu;
- noszenie aparatów słuchowych;
- korzystanie ze słuchawek dousznych.
Do gromadzenia się tzw. korka woskowinowego przyczyniają się także wady anatomiczne ucha i niektóre choroby dermatologiczne. Silny ból ucha lub kłucie może pojawiać się nagle, zwłaszcza po kąpieli. Wówczas pod wpływem wilgoci czop pęcznieje i napiera na tkanki.
Kłujący ból ucha u dziecka a ciało obce w kanale słuchowym
Również ciało obce w uchu może powodować dyskomfort, rozpierający i kłujący ból ucha. Taka sytuacja dotyczy zwłaszcza małych dzieci, które mogą włożyć do przewodu słuchowego niewielki przedmiot.
Zdarza się też, że do zatkania ucha doprowadza kawałek waty lub owad. Tak drobne elementy raczej nie są bezpośrednią przyczyną bólu, jednak powodują gromadzenie się woszczku i zwiększają ryzyko zakażenia.
Na obecność zanieczyszczeń często wskazuje wydzielina z ucha o nieprzyjemnym zapachu. W przypadku obecności ciała obcego w uchu lub podejrzenia takiego stanu najbezpieczniej jest udać się do lekarza. Samodzielne próby oczyszczenia przewodu słuchowego mogą doprowadzić do przesunięcia obcego elementu głębiej, a nawet przebicia błony bębenkowej.
Kłujący ból w uchu jako objaw zapalenia ucha środkowego, wewnętrznego i zewnętrznego
Kłujący ból ucha może mieć różne przyczyny, ale często związany jest z zapaleniem ucha. Jeśli jest ostry, zwykle dotyczy infekcji ucha zewnętrznego lub wewnętrznego. Z kolei tępy i pulsujący może wskazywać na zapalenie ucha środkowego. Kłuciu towarzyszą inne objawy, które mogą się nasilać wraz z rozwojem choroby. Co warto wiedzieć o tych schorzeniach?
Kłucie jako objaw zapalenia ucha środkowego
Kłujący ból ucha jest jednym z objawów zapalenia ucha środkowego. Choroba dotyczy głównie dzieci, ponieważ mają one niedostatecznie rozwiniętą trąbkę słuchową (trąbkę Eustachiusza). Ten kanał łączy ucho środkowe z nosem i gardłem. U najmłodszych jest on szerszy i mniej zagięty, przez co drobnoustroje z gardła z łatwością przedostają się do ucha.
Wirusowe lub bakteryjne zapalenie ucha często jest poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych, m.in. nieżytem nosa, zapaleniem gardła i krtani, zapaleniem oskrzeli, zatok, gardła i migdałków. Tak zwane kataralne zapalenie ucha częściej rozwija się także u osób z osłabioną odpornością.
Przewlekłe lub ostre zapalenia ucha środkowego, poza kłuciem, powoduje również inne objawy, m.in. podwyższoną temperaturę ciała lub gorączkę, wyciek z ucha, objawy grypopodobne, powiększenie węzłów chłonnych, bóle i zawroty głowy.
Ból może być również jednym z objawów choroby obejmującej konkretne elementy ucha środkowego, np. perlaka, zapalenia błony bębenkowej czy zapalenia wyrostka sutkowatego.
Ból i kłucie w okolicy ucha przy infekcji ucha zewnętrznego
Do często diagnozowanych chorób ucha, które mogą powodować kłucie, należy także zapalenie ucha zewnętrznego, potocznie określane jako ucho pływaka. To schorzenie infekcyjne, dotykające tkanki małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Za chorobę zwykle odpowiada patogen bakteryjny (głównie pałeczka ropy błękitnej) lub grzybiczy (np. grzyby pleśniowe z rodzaju aspergillus). Drobnoustroje rozwijają się najlepiej w środowisku wilgotnym i ciepłym, a takie warunki panują wewnątrz ucha. Wnikaniu zarazków sprzyjają także wszelkie otarcia w okolicy ucha.
W przypadku infekcji ucha zewnętrznego mogą pojawiać się zmiany skórne wokół ucha (łuszczenie się skóry, wysypka), tkliwość i ból ucha przy dotyku, zaczerwienienie tkanek, obrzęk.
Zapalenie ucha wewnętrznego jako przyczyna kłującego bólu ucha
Silny, kłujący ból ucha, odczuwany i nazywany też jako tętniący [1], może występować przy stanie zapalnym ucha wewnętrznego, potocznie zwanym zapaleniem błędnika, gdy za chorobę tę odpowiada niewyleczona infekcja ucha środkowego [2]. Co istotne, patogeny chorobotwórcze mogą przenikać do ucha również z ustroju, np. przy odrze, śwince, różyczce lub bakteryjnym zapaleniu opon mózgowych. Powodem bywa też uraz lub choroby autoimmunologiczne. Podłoże zatem może być różne.
W przypadku bólu ucha wewnętrznego mogą występować również zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, bóle głowy, szumy uszne, oczopląs i ogólnie złe samopoczucie.
Kłujący ból ucha przy przełykaniu a infekcja gardła i podrażnienia trąbki słuchowej
Niegroźne swędzenie, uczucie zatkania i kłucie może być spowodowane także bólem gardła. Nawet jeśli patogeny chorobotwórcze nie przedostają się do ucha środkowego, to należy pamiętać, że trąbka słuchowa leży w bliskim sąsiedztwie gardła i może ulegać podrażnieniom. Obrzęk natomiast sprawia, że zmianie ulega ciśnienie w uchu środkowym, co także może powodować dyskomfort i kłucie, nasilające się zwłaszcza przy ruchach mięśni gardła i jamy ustnej – przy mówieniu i przełykaniu. Jeśli ból jest wynikiem zatkania ucha przy katarze, najczęściej w jego łagodzeniu pomagają leki nawilżające gardło i redukujące symptomy przeziębienia.
Najczęstsze przyczyny kłującego bólu uchu, niezwiązane z narządem słuchu
Zdarza się, że ból ucha jest spowodowany przez zaburzenia, które nie mają bezpośredniego związku z narządem słuchu. Do możliwych przyczyn kłującego bólu ucha zalicza się m.in.:
- bóle promieniujące od kręgosłupa szyjnego;
- porażenie nerwu twarzowego;
- neuralgia nerwu usznego;
- dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego;
- zmiany narostowe (guzy, nowotwory);
- zapalenie tętnicy skroniowej;
- uraz akustyczny;
- uraz mechaniczny w obrębie ucha lub czaszki;
- alergia;
- czyrak ucha;
- półpasiec uszny (Herpes Zoster Oticus), powodujący szumy w uszach i charakterystyczne pęcherzyki na skórze;
- napięciowe i migrenowe bóle głowy, powodujące ból rzutowany do ucha;
- zatkanie lub podrażnienie trąbki Eustachiusza z innych powodów, np. przerostu migdałka, zaburzeń ciśnienia.
Diagnostyka kłującego bólu ucha – kiedy udać się do lekarza?
Zawsze w razie występowania i utrzymywania się nieprzyjemnych objawów dłużej niż kilka dni, aby uniknąć poważnych powikłań, należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to również sytuacji, kiedy kłującemu bólowi ucha towarzyszą jakiekolwiek niepokojące objawy, np. gdy obserwuje się wyciek z ucha, wysoką gorączkę, ostry ból ucha środkowego, krwawienie z błony bębenkowej, zaburzenia równowagi czy pogorszenie słuchu. Szybkiej diagnozy wymaga też ból silny i pojawiający się nagle oraz podejrzenie obecności ciała obcego w uchu.
Jak może wyglądać leczenie bólu ucha?
Leczenie kłującego bólu ucha zależy od przyczyny dolegliwości, a także stanu ucha. Infekcje łagodzi się lekami o działaniu miejscowym lub ogólnoustrojowym. Przy uchu pływaka zastosowanie znajdują krople do uszu o działaniu znieczulającym i osuszającym tkanki, jak np. wyrób medyczny LIX. W części przypadków konieczne może być też stosowanie środków zawierających antybiotyk lub substancję przeciwgrzybiczą (przepisywanych przez lekarza).
Jeśli natomiast kłujący ból ucha nie ma związku z narządem słuchu, lekarz zaleci dodatkowe badania diagnostyczne i na podstawie ich wyników ustali odpowiednie leczenie. W zależności od stwierdzonej przyczyny wskazana może być farmakoterapia, a niekiedy leczenie chirurgiczne.
Ponadto doraźnie przy kłującym bólu ucha stosuje się leki przeciwbólowe dostępne bez recepty – na bazie paracetamolu lub przeciwbólowe i przeciwzapalne z ibuprofenem. Mogą one pomóc złagodzić ból, ale nie eliminują jego przyczyny.
Domowe sposoby na kłujący ból ucha w środku i na zewnątrz
Jeśli w uchu pojawia się ból o nieznanej etiologii, nie warto podejmować żadnych kroków na własną rękę. Domowe sposoby na ból ucha ograniczają się raczej do przestrzegania zasad właściwej, bezpiecznej pielęgnacji i ochronie przed nadmiarem wilgoci oraz zanieczyszczeń, a także unikania możliwości przewiania ucha (przeciągów).
W czasie oczekiwania na wizytę u lekarza można przyjąć doustny środek przeciwbólowy. Ulgę w bólu ucha niekiedy przynoszą także ciepłe okłady. Powinny być to kompresy suche, umieszczane w okolicy ucha na kilka minut, tak aby nie doszło do nadmiernego rozgrzania i zwilgotnienia przewodu słuchowego (ciepło i woda sprzyjają rozwojowi bakterii).
FAQ
Co pomaga na kłujący ból ucha?
Na kłujący ból ucha pomagają leki o działaniu przeciwbólowym (np. z paracetamolem lub ibuprofenem) oraz ciepłe, suche kompresy. Po wykluczeniu przeciwwskazań (np. pęknięcia błony bębenkowej) stosuje się także krople do uszu dostępne bez recepty, np. z lidokainą o działaniu miejscowo znieczulającym.
Co zrobić jak ucho kłuje?
Jeśli kłuje Cię ucho, a dolegliwości są ostre i nie ustępują lub często się powtarzają, najlepiej ustalić wizytę u lekarza. Doraźnie, aby zmniejszyć ból, można zażyć lek przeciwbólowy na bazie paracetamolu lub ibuprofenu oraz zrobić suchy, ciepły kompres. Unikaj też przeciągów i staraj się spać z uniesioną głową, co zmniejsza ucisk na bolące ucho.
Jakie krople na kłucie w uchu?
W aptekach dostępne są krople bez recepty, które mogą złagodzić ból i kłucie dzięki zawartości miejscowo znieczulającego chlorowodorku lidokainy. Stosuje się je, mając pewność, że nie doszło do pęknięcia błony bębenkowej. W zależności od przyczyny dolegliwości lekarz może zalecić również leki z antybiotykiem, substancją przeciwgrzybiczą lub przeciwzapalną. Jeśli powodem kłucia jest czop woskowinowy, sprawdzą się krople, które go zmiękczą, jak np. wyrób medyczny LIX.
Cytaty:
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74798,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
Źródła:
- Bartoszewicz R., Zarębska P., Bruzgielewicz A., Niemczyk K.: Zapalenie ucha zewnętrznego. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2012, 110-116. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530812700199 (data odczytu: 08.12.2022).
- Kukwa A.: Zapalenie ucha środkowego. https://www.termedia.pl/Zapalenie-ucha-srodkowego,8,1721,0,1.html (data odczytu: 08.12.2022).
- Wasilewska A.: Kłucie w uchu – co oznacza kłujący ból ucha? wyleczto.pl. https://wylecz.to/laryngologia/klucie-w-uchu-co-oznacza-klujacy-bol-ucha/ (data odczytu: 08.12.2022).
- Wiskirska-Woźnica B.: Pozauszne przyczyny bólu ucha. http://kwartalnik.psps.pl/wp-content/uploads/2022/03/protetyka_sluchu_nr9_2022_wiskirska-1.pdf (data odczytu: 08.12.2022).
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74798,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
