Niedosłuch - co to jest, przyczyny, rodzaje i stopnie niedosłuchu
Pogorszenie słuchu zwykle następuje stopniowo wraz z wiekiem. Zdarza się jednak, że niedosłuch pojawia się również u najmłodszych pacjentów i zaburza ich prawidłowy rozwój. Za ubytki słuchu może odpowiadać nadmierna ekspozycja na hałas i zmiany w strukturze ucha, ale także przebyte infekcje i urazy mechaniczne. Niekiedy przyczyny są prozaiczne, a niedosłuch można cofnąć. Poznaj rodzaje i stopnie niedosłuchu. Dowiedz się, co jeszcze może powodować tego rodzaju problemy ze słuchem.
Spis treści:
- Problemy ze słuchem, czyli co to jest niedosłuch?
- Niedosłuch u dzieci – skutki uszkodzenia słuchu
- Ubytek słuchu w decybelach – stopnie niedosłuchu
- Typy i rodzaje niedosłuchu
- Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny
- Przyczyny niedosłuchu odbiorczego
- Czy niedosłuch można cofnąć?
Problemy ze słuchem, czyli co to jest niedosłuch?
Zaburzenia funkcji narządu słuchu określa się jako niedosłuch czy też ubytek słuchu. Pogorszenie słuchu może dotyczyć jednego lub obu uszu. W większości przypadków za niedosłuch odpowiadają zmiany związane z procesem starzenia się – wówczas niedosłuch jest związany z podeszłym wiekiem pacjenta. Dlaczego tak się dzieje? Wraz z upływem lat zanikają komórki słuchowe w ślimaku, co jest główną przyczyną niedosłuchu odbiorczego. Jednak na stopień upośledzonego odbierania dźwięków u osób starszych wpływa również m.in. narażenie na hałas w ciągu całego życia, dlatego też niedosłuch tego typu może dotyczyć osób młodych i tak naprawdę rozwinąć się w każdym wieku.
Niedosłuch u dzieci – skutki uszkodzenia słuchu
Warto mieć świadomość, że narząd słuchu rozwija się już w życiu płodowym. Jeśli na tym etapie dojdzie do nieprawidłowości w budowie ucha, pojawiają się ubytki w słuchu uwarunkowane genetycznie. Niedosłuch u dziecka może być również następstwem:
- komplikacji okołoporodowych,
- chorób matki w trakcie ciąży,
- przyjmowania niektórych leków.
Warto dodać, że niedosłuch u dzieci prowadzi do zaburzeń rozwoju społecznego, emocjonalnego oraz intelektualnego. Może powodować, że mowa dziecka jest niewyraźna, ma ono problemy z koncentracją oraz komunikowaniem się i osiąga gorsze wyniki w szkole niż zdrowi rówieśnicy.
Ubytek słuchu w decybelach – stopnie niedosłuchu
Stopień niedosłuchu (uszkodzenia słuchu) określa się na podstawie badania audiometrycznego. To badanie słuchu nazywane w skrócie audiogramem. Pozwala na określenie, jak duży jest ubytek słuchu w decybelach. Przyjmując taki podział, wyróżnia się 4 stopnie niedosłuchu:
- niedosłuch lekki (mały) – 20–40 dB,
- niedosłuch umiarkowany (średni) – 41–70 dB,
- niedosłuch znaczny (duży) – 71–90 dB,
- niedosłuch głęboki – powyżej 90 dB.
Typy i rodzaje niedosłuchu
Narząd słuchu składa się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Upośledzenie któregokolwiek z poszczególnych elementów zaburza funkcje ucha i dochodzi do wystąpienia niedosłuchu. W zależności od tego, której części ucha dotyczy nieprawidłowość, wyróżnia się następujące rodzaje niedosłuchu:
- niedosłuch przewodzeniowy – to pogorszenie słuchu w wyniku zaburzeń w przewodzie ucha zewnętrznego lub w uchu środkowym;
- niedosłuch odbiorczy – w tym przypadku dźwięki są nieprawidłowo odbierane, co wiąże się z uszkodzeniem nerwu ślimakowego (niedosłuch pozaślimakowy), narządu Cortiego (niedosłuch ślimakowy) lub zwoju spiralnego (niedosłuch ośrodkowy);
- niedosłuch mieszany – jednocześnie występujące ubytki słuchu typu przewodzeniowego i odbiorczego.
Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny
Niedosłuch przewodzeniowy wynika z zaburzeń w uchu zewnętrznym lub środkowym. Przyczyny tego rodzaju niedosłuchu najczęściej są związane z chorobami uszu, ale także ze schorzeniami ogólnoustrojowymi. Zwykle utrata słuchu następuje w jednym uchu, rzadziej ten rodzaj niedosłuchu pojawia się obustronnie.
Choroby, które przyczyniają się do niedosłuchu przewodzeniowego, to m.in.:
- mechaniczne uszkodzenie kosteczek słuchowych;
- otoskleroza (zwyrodnienie kosteczek);
- choroby zapalne uszu, głównie zapalenie ucha środkowego (ostre, przewlekłe lub wysiękowe), a także zapalenie ucha zewnętrznego;
- perforacja błony bębenkowej – w następstwie infekcji lub po urazie;
- nowotwory.
Ubytki słuchu typu przewodzeniowego nie zawsze są konsekwencją schorzeń. Jeśli pojawiają się szumy uszne i niedosłuch, stukanie, uczucie rozpierania lub świąd, przyczyną może być nadmiar woskowiny usznej. Natomiast gdy niedosłuch pojawia się nagle, zwłaszcza u dzieci, może być spowodowany obecnością ciała obcego w uchu.
Przyczyny niedosłuchu odbiorczego
Niedosłuch odbiorczy polega na zaburzeniu przetwarzania dźwięków. Oznacza to, że fale dźwiękowe prawidłowo przechodzą do ucha wewnętrznego, jednak nie są należycie przetwarzane i kierowane do mózgu. W konsekwencji dźwięk jest słabo słyszalny, nie dociera do mózgu w ogóle lub jest zniekształcony, co określa się jako niedosłuch centralny.
Najczęściej wymieniane przyczyny niedosłuchu odbiorczego to proces starzenia i częste narażenie na hałas, ale także:
- wady wrodzone;
- uraz akustyczny;
- powikłania po infekcjach;
- przyjmowanie leków uszkadzających słuch;
- neuropatia słuchowa;
- choroby autoimmunologiczne;
- choroby metaboliczne, np. cukrzyca, niewydolność nerek;
- nowotwory, w tym mózgu i kości skroniowej;
- złamania czaszki i kości skroniowej;
- udar mózgu.
Czy niedosłuch może się cofnąć? Leczenie niedosłuchu
Ubytek słuchu, niezależnie od stopnia, jest sporym dyskomfortem dla osoby dotkniętej tym problemem. Na niedosłuch wrodzony czy też wynikający z uszkodzenia ślimaka usznego nie mamy wpływu. Niemniej istnieje wiele metod, które mogą poprawić jakość słuchu. Nowoczesne aparaty słuchowe okazują się w takich przypadkach najlepszym rozwiązaniem. W przypadku głębokiego niedosłuchu (jak i głuchoty) stosuje się też implanty ślimakowe. Jeśli natomiast pogorszenie słuchu wynika z chorób ogólnoustrojowych, podstawą jest ich opanowanie za pomocą odpowiedniego leczenia, często z zastosowaniem farmakologii.
Niektóre rodzaje niedosłuchu mają charakter trwały, jednak w wielu przypadkach odpowiednie postępowanie pozwala na zachowanie prawidłowego słyszenia. Często niedosłuch może się cofnąć, zwłaszcza jeśli dysfunkcja ma rodzaj przewodzeniowy. Zaburzenie słuchu przez niedrożność trąbki Eustachiusza w trakcie infekcji uszu, przy odpowiednim leczeniu, ma charakter czasowy.
Aktualnie istnieje wiele metod chirurgicznych, dzięki którym możliwe jest odtworzenie struktur ucha, co w wielu przypadkach pozwala na przywrócenie słuchu. Odpowiednie leczenie infekcji i profilaktyka chorób uszu, m.in. poprzez należytą dbałość o higienę, mogą jednak zapobiec powikłaniom, a tym samym uchronić przed niedosłuchem.
