Syczenie w uszach – o czym mogą świadczyć szumy uszne?
Dolegliwość nazywana fachowo szumami usznymi to dźwięki opisywane przez pacjentów na różne sposoby. Niektórzy definiują je jako gwizd, inni mówią o brzęczeniu, dzwonieniu lub syczeniu w uszach. Z czego wynika taki efekt akustyczny? Jakie są sposoby leczenia szumów usznych? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Czym są szumy uszne?
Szumy uszne (łac. tinnitus) mogą mieć charakter krótko- lub długotrwały. Mogą dotyczyć jednego lub obu uszu. Ich intensywność może nasilać się lub słabnąć w trakcie aktywności fizycznej i po zmianie pozycji ciała. W medycynie wyróżnia się szumy ostre (trwające do 3 miesięcy), podostre (trwające od 4 do 12 miesięcy) i przewlekłe (trwające dłużej niż 12 miesięcy). Chociaż częściej występują u osób dorosłych, to mogą pojawiać się również u dzieci.
Rodzaje szumów usznych
Szumy uszne dzielą się na dwa podstawowe rodzaje:
Subiektywne szumy uszne
Szumy subiektywne (inaczej podmiotowe, prawdziwe) występują przy braku obiektywnego źródła dźwięku. Są słyszane tylko przez osobę chorą. Ich przyczyną mogą być zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego, nerwu słuchowego lub ucha wewnętrznego.
Obiektywne szumy uszne
Szumy obiektywne (przedmiotowe, rzekome) występują rzadziej i są słyszalne zarówno przez chorego, jak i osobę wykonującą badanie. Dźwięki powstają wewnątrz organizmu pacjenta – mogą być spowodowane m.in. niedrożnością naczyń krwionośnych w okolicach kręgosłupa szyjnego. Mogą występować wówczas pulsujące szumy, często zsynchronizowane z rytmem serca.
Diagnostyka syczenia w uchu
Zdiagnozowanie rodzaju szumów usznych jest możliwe za pomocą badania audiologicznego. Polega ono na zastosowaniu metod audiometrycznych, aby ustalić częstotliwość i natężenie słyszanego dźwięku. Wykonuje je laryngolog, który na tej podstawie jest w stanie ustalić przyczyny i leczenie, jakie powinno zostać wdrożone. W przypadku podejrzenia, że syczenie w uszach spowodowane jest poważniejszą chorobą, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak: rezonans magnetyczny, angiografia czy tomografia komputerowa.
Objawy szumów usznych
Oprócz charakterystycznych dźwięków, które towarzyszą tej przypadłości, szumy mogą mieć również szereg innych objawów. Należą do nich:
- zaburzenie zdolności koncentracji,
- pogorszenie rozumienia mowy,
- zaburzenia snu,
- zmęczenie i rozdrażnienie.
Zwiększony poziom stresu może być również skutkiem syczenia w uszach. Długotrwałe narażenie na uciążliwe szumy często prowadzi do pogorszenia się samopoczucia psychicznego pacjenta. Niepokojące objawy mogą nasilać się wraz z wiekiem, jeszcze bardziej obniżając jakość życia. Dlatego tak ważne są wczesna diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Przyczyny szumów w uszach
Szumy uszne nie są odrębną jednostką chorobową, ale mogą wynikać z innych schorzeń. Bezpośrednią przyczyną jest zazwyczaj nadmierne napięcie błony bębenkowej. Pośrednio na występowanie tego objawu mają natomiast wpływ różne czynniki fizyczne lub środowiskowe.
Obecność ciała obcego w przewodzie słuchowym
Syczenie w uszach może dotyczyć ciała stałego (np. włosa czy jakiegoś zanieczyszczenia) lub cieczy (wówczas danej osobie zaczyna szumieć w uszach, np. po wynurzeniu się z wody w basenie).
Urazy mechaniczne
Szumy uszne mogą być związane z obecnością ciała obcego w uchu. Dotyczą samego narządu słuchu (małżowiny i/lub wnętrza) bądź też głowy lub szyi. W wyniku poważnego urazu mechanicznego może dojść do uszkodzenia nerwu słuchowego, co prowadzi do utraty słuchu.
Zalegająca wewnątrz ucha środkowego woskowina
Choć woskowina jest naturalną i potrzebną do nawilżania ucha substancją, jej nadmiar może być szkodliwy. Zalegający w kanale słuchowym materiał tworzy czop, który prowadzi do jego zablokowania i powstawania szumów usznych.
Kłopoty ze stawami skroniowo-żuchwowymi
Uporczywe syczenie w uszach może mieć związek ze stanem zapalnym toczącym się w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, na których umocowana jest dolna szczęka.
Alergia a syczenie w uchu
Jedną z powszechnych reakcji alergicznych jest opuchlizna w obrębie tkanek miękkich. Jeżeli obejmie swoim zasięgiem ucho wewnętrzne, może doprowadzić do niedrożności trąbki słuchowej. W takim wypadku regulacja ciśnienia w drogach słuchowych zostaje zaburzona. Skutkuje to m.in. występowaniem niepożądanego dźwięku w uszach.
Stan zapalny w obrębie gardła
Gardło i ucho są ze sobą połączone anatomicznie. Infekcje, które pojawiają się w obrębie jednego z tych narządów, mogą więc rzutować na stan tego drugiego. Wygląd śluzówki jamy ustnej może wskazywać na rozwijające się zapalenie, a przez to tłumaczyć występowanie dolegliwości w obrębie uszu.
Schorzenia ogólnoustrojowe
Szumy uszne mogą być spowodowane również poważną chorobą. Może to być nowotwór (np. guz nerwu przedsionkowo-ślimakowego), ale także nadczynność tarczycy, nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze oraz miażdżyca.
Niektóre leki
W niektórych przypadkach szumy uszne są wynikiem przyjmowania określonych leków. Mogą do nich należeć np. antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub leki przeciwdepresyjne.
Hałas a syczenie w uszach
Częste lub długotrwałe przebywanie w otoczeniu pełnym zgiełku może prowadzić do takich objawów, jak syczenie w uszach. W skrajnych przypadkach dochodzi do uszkodzenia nerwów słuchowych, a nawet rozwinięcia niedosłuchu. Czynnikiem pogłębiającym problem może być np. słuchanie głośnej muzyki, zwłaszcza przy użyciu słuchawek.
Silny stres
Objaw akustyczny wywołany długotrwałą ekspozycją na stres (np. w pracy) ujawnia się zwykle pod wieczór. Stres obniża jakość życia na wielu płaszczyznach. Może prowadzić do występowania innych niepożądanych symptomów utrudniających codzienne funkcjonowanie. Należą do nich m.in. pulsujące bóle głowy czy trudności z zaśnięciem.
Inną przyczyną powstawania szumów w uszach jest zaawansowany wiek pacjenta. W medycynie na określenie takiego przypadku używa się niekiedy sformułowania „głuchota starcza”.
Leczenie szumów usznych
W zależności od przyczyny dolegliwości, leczenie szumów usznych może przebiegać w różny sposób. W wielu przypadkach dolegliwość tę da się wyleczyć lub przynajmniej zminimalizować, przywracając komfort. Ważne jest jednak, aby nie polegać na domowych sposobach, ale w razie potrzeby konsultować swój stan z lekarzem.
Jeżeli przyczyną problemu jest dostanie się wody do przewodu słuchowego, wówczas wystarczy wytrząsnąć płyn z narządu i pozwolić mu wyschnąć. W przypadku, gdy elementem utrudniającym słyszenie jest ciało stałe, można spróbować je samodzielnie usunąć. Jeżeli działanie się nie powiedzie, należy zgłosić się do lekarza laryngologa.
Pomocy specjalisty wymaga również sytuacja, w której nastąpiło uszkodzenie ucha. Wskazane jest wówczas profesjonalne badanie otolaryngologiczne w celu stwierdzenia, czy doszło do naruszenia tkanek w obrębie ucha środkowego. Jeżeli dolegliwościom słuchowym towarzyszy również ból w odcinku szyjnym lub pacjent skarży się na zawroty głowy, wskazane jest zbadanie stanu ośrodkowego układu nerwowego.
Jeśli przyczyną występowania syczenia w uszach jest zalegająca woskowina, warto zastosować gotowe krople do uszu (np. wyrób medyczny LIX), które ułatwiają jej usunięcie. Preparaty tego typu upłynniają zatykający ucho materiał i sprawiają, że wylewa się on na zewnątrz.
Kłopoty ze stawami skroniowo-żuchwowymi należy skonsultować ze specjalistą stomatologiem. Podobnie w przypadku, gdy szumy uszne są spowodowane reakcją alergiczną, rozwiązaniem problemu jest podjęcie odpowiedniego leczenia polegającego na odczulaniu.
Jedną z metod terapii zaburzeń słuchu i szumów usznych jest leczenie dźwiękiem. Stosuje się wówczas generatory szumu szerokopasmowego. Pacjent nosi takie urządzenie przez kilka godzin dziennie i w ten sposób wycisza uciążliwe dźwięki.
Jeśli przyczyną ich występowania jest zażywanie określonych leków, problem szumów w uszach można rozwiązać poprzez zastosowanie innej terapii. Zmiany tego typu można wprowadzać wyłącznie po konsultacji z lekarzem.
Kiedy występuje podejrzenie poważnej choroby ogólnoustrojowej, pacjent powinien jak najszybciej skontaktować się z lekarzem danej specjalności. Szybka diagnostyka i dobranie odpowiedniej terapii w wielu przypadkach umożliwia całkowite wyleczenie.
W leczeniu szumów usznych wykorzystuje się również psychoterapię. Zastosowanie znalazła tutaj głównie terapia poznawczo-behawioralna, która zalecana jest zwłaszcza wtedy, gdy nie da się stwierdzić konkretnej, fizycznej przyczyny pojawienia się szumów usznych. Czasem też stosuje się leki antydepresyjne.
U osób, u których występują szumy uszne i ubytek słuchu, konieczne może okazać się założenie aparatu słuchowego.
Zapobieganie powstawaniu szumów usznych – sprawdzone porady
- Unikaj hałasu zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Nie słuchaj muzyki przez słuchawki i staraj się ograniczać swoje uczestnictwo w głośnych wydarzeniach, takich jak koncerty muzyczne.
- Pamiętaj o regularnym czyszczeniu uszu z zewnątrz.
- Higienę wnętrza dróg słuchowych wykonuj za pomocą specjalistycznych preparatów. Unikaj używania patyczków higienicznych.
- Unikaj sytuacji stresujących, a jeżeli ci się przytrafią, staraj się nie myśleć o nich przed zaśnięciem.
- Pamiętaj o tym, by codziennie znaleźć czas na relaks i wypoczynek fizyczny oraz psychiczny.
- Nie zasypiaj w całkowitej ciszy. Dźwięki tła są potrzebne do zachowania zdrowia narządu słuchu. Zrezygnuj ze stoperów, a w miarę możliwości śpij przy otwartych drzwiach lub oknie wychodzącym na ulicę.
- Obserwuj reakcje swojego organizmu po rozpoczęciu terapii farmakologicznej. Jeżeli leki stosowane przewlekle wywołują u ciebie niepożądane objawy, skontaktuj się ze swoim lekarzem.
- Regularnie badaj krew, wykonuj pomiary ciśnienia i rytmu serca. Odchylenia od normy staraj się niwelować dietą i codzienną aktywnością fizyczną. W razie potrzeby skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą dietetykiem.
- Środki farmakologiczne (np. przeciwbólowe, przeciwzapalne) przyjmuj z umiarem wyłącznie w sytuacjach, gdy zachodzi bezwzględna potrzeba.
Źródła:
- Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M. (2023). Szumy uszne: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pozbyć się szumu w uszach? Medycyna praktyczna dla pacjentów, online https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105636,szumy-uszne [dostęp: 11.03.2025]
- Szumy uszne. Poradnik Laryngologii, online https://poradniklaryngologii.pl/szumy-uszne/ [dostęp: 11.03.2025]
- Szumy uszne – czynniki wywołujące szumy, objawy, przyczyny, leczenie – wywiad z dr hab. n. med. Danuta Raj-Koziak. (2023). MedKurier Portal Medyczny, online https://medkurier.pl/szumy-uszne-czynniki-wywolujace-szumy-uszne-objawy-przyczyny-leczenie/
- J. Henry, T. Zaugg, P. Myers, C. Kendal, E. Michaelides. (2010) Wstępne różnicowanie szumu usznego. The Journal of Family Practice; 59(7): 389-393, online https://podyplomie.pl/medycyna/10995,wstepne-roznicowanie-szumu-usznego?pdf=true&srsltid=AfmBOorbcrnMpwDemSFWpmqMDiVS80MKWOxK4UcYvesy28hx_yDEFJXZ [dostęp: 11.03.2025]
