Czerwone ucho u dziecka – przyczyny, diagnostyka, postępowanie
Zmiana zabarwienia tkanek ucha to niespecyficzny objaw, za który mogą odpowiadać zarówno zmiany naczynioruchowe, jak i stan zapalny towarzyszący wielu schorzeniom. Czerwone ucho u dziecka, zwłaszcza swędzące i spuchnięte, często wskazuje na zapalenie ucha środkowego lub zewnętrznego. Poznaj szczegóły!
Przyczyny czerwonego ucha u dziecka – uraz, stres, temperatura
Najczęściej czerwone ucho u dziecka to niegroźna, krótkotrwała reakcja naczynioruchowa. Zmianę zabarwienia skóry małżowiny usznej można zaobserwować na przykład po przebudzeniu się dziecka – pod wpływem ucisku tkanki mogą być czerwone, a nawet gorące i lekko obrzmiałe. Taki objaw zwykle mija po kilkunastu minutach.
Zaczerwienienie ucha może być też związane ze zmianą temperatury. Pod wpływem mrozu lub wiatru skóra uszu dziecka zmienia kolor na czerwony z powodu rozszerzenia naczyń krwionośnych. Uszy to newralgiczne części ciała, dlatego także nadmiar promieni słonecznych może wpływać na zmianę koloru tkanek.
Do wzmożonego przepływu krwi w okolicy uszu może dochodzić również pod wpływem emocji. Gdy dziecko płacze lub okazuje entuzjazm, jego uszy mogą przybierać różowy albo czerwony odcień.
Inne możliwe przyczyny zaczerwienionego ucha u pociechy to urazy, których opiekun może nie być świadom. Dotyczy to szczególnie dzieci w okresie nauki chodzenia. Wówczas otarcia i uderzenia w ucho są częstym problemem. Krótkotrwałe zaczerwienienie tkanek małżowiny usznej zwykle nie jest powodem do obaw. Warto jednak wnikliwe obserwować dziecko, ponieważ czerwone ucho może być również jednym z objawów infekcji zapalnych uszu lub schorzeń dermatologicznych.
Czerwone ucho u dziecka przy stanie zapalnym ucha zewnętrznego
Zapalenie ucha zewnętrznego, czyli tkanek małżowiny usznej i widocznej części przewodu słuchowego, to częste schorzenie, występujące zwłaszcza u kilkuletnich dzieci. Czerwone ucho może więc być jedną z oznak stanu zapalnego.
Choroba jest wywoływana przez drobnoustroje bakteryjne lub, nieco rzadziej, grzybicze i wirusowe. Niedostatecznie rozwinięta odporność sprzyja wnikaniu patogenów, dlatego to właśnie u dzieci infekcja tego typu diagnozowana jest najczęściej.
W przebiegu choroby zwykle tylko jedno ucho u dziecka jest czerwone. Rzadko infekcja rozwija się obustronnie. Skóra małżowiny usznej łuszczy się, jest podrażniona i wysuszona. Na powierzchni małżowiny i w kanale słuchowym mogą tworzyć się plamy i pęcherze. Dodatkowo zwykle pojawiają się inne objawy, jak na przykład uporczywe swędzenie, ból i tkliwość. Ucho u dziecka może być nie tylko czerwone, lecz także gorące i spuchnięte. Długotrwale utrzymujące się objawy, zwłaszcza uporczywie swędzące ucho, mogą sugerować grzybicze zapalenie ucha.
Zapalenie ucha środkowego a czerwone i spuchnięte ucho u dziecka
Kolejną z możliwych przyczyn zaczerwienienia tkanek jest zapalenie ucha środkowego. To częste zakażenie, wywoływane głównie przez bakterie i wirusy, które przedostają się do ucha przez trąbkę Eustachiusza, łączącą narząd słuchu z gardłem. U dziecka jest ona szersza i krótsza niż u osób dorosłych, co sprzyja przenoszeniu się drobnoustrojów. Z tego powodu infekcja często rozwija się u małych dzieci i niemowląt w następstwie chorób górnych dróg oddechowych.
W przebiegu infekcji ucha środkowego dochodzi do obrzęku tkanek, dlatego ucho może być czerwone i spuchnięte w środku. Często jednak takie objawy rozpoznaje dopiero lekarz na podstawie badania otoskopowego – zmiany zwykle nie są widoczne przy samodzielnej ocenie ucha. Na stan zapalenia ucha u dziecka wskazują jednak inne objawy, takie jak na przykład:
- ból ucha – u małego dziecka może go sugerować m.in. płaczliwość, sięganie rączką w kierunku ucha czy pocieranie główką o poduszkę;
- gorączka lub stan podgorączkowy;
- nudności, a nawet wymioty i biegunka;
- utrata apetytu, niechęć do ssania i picia;
- niedosłuch – dziecko może nie reagować na głos opiekuna, zwłaszcza jeśli dociera ze strony chorego ucha;
- wysięk z ucha – nie zawsze występuje i nie należy go mylić z wypływającą woskowiną uszną.
Nieleczone zapalenie ucha środkowego może prowadzić do poważnych powikłań, np. zapalenia wyrostka sutkowatego czy nawet perforacji błony bębenkowej. Z tego względu już przy pierwszych niepokojących objawach warto skonsultować się z lekarzem.
Czerwone ucho u dziecka – przyczyny dermatologiczne
Za czerwone ucho u dziecka mogą odpowiadać także schorzenia dermatologiczne, takie jak łojotokowe zapalenie skóry. To przewlekła choroba, która cechuje się występowaniem rumieniowych plam. Na powierzchni skóry zmienionej chorobowo często występują także zmiany w budowie naskórka objawiające się nadmiernym łuszczeniem.
Łojotokowe zapalenie skóry zwykle obejmuje wiele części ciała, szczególnie partie skóry owłosionej, a także fałdy skórne. Zmiany dermatologiczne mogą dotyczyć także tkanki małżowiny usznej. To jedna z najczęściej spotykanych dermatoz, która może rozwijać się w każdym wieku, także u dzieci.
Alergia też może objawiać się czerwonym uchem u dziecka
Jako inne możliwe przyczyny czerwonego ucha u dziecka wymienia się alergię. Reakcja uczuleniowa po kontakcie z alergenem może objawiać się między innymi:
- zaczerwienieniem płatka ucha;
- szorstkością skóry, swędzeniem;
- suchością i łuszczeniem w okolicy ucha, także za nim;
- tkliwością małżowiny usznej;
- niekiedy wykwitami skórnymi, także ropnymi.
Alergiczne zapalenie ucha zwykle wywołuje także inne objawy, jak na przykład zaczerwienienie nosa, katar, kaszel czy łzawienie oczu. To przypadłość, która dotyka w szczególności najmłodszych, dlatego obserwując czerwone ucho u dziecka, można podejrzewać także uczulenie na składniki pokarmowe lub alergeny wziewne.
Zespół czerwonego ucha – objaw rzadkiego rodzaju otalgii
Zespół czerwonego ucha objawia się zaczerwienieniem małżowiny usznej i napadowym bólem w okolicy ucha oraz skroni, opisywanym jako palący i piekący. Jest to rzadki rodzaj otalgii i dotychczas wykazano, że może mieć różne podłoże, w tym towarzyszyć pierwotnym bólom głowy, takim jak migrena czy przewlekła napadowa hemikrania. Opisane dotychczas przypadki obejmują również występowanie zespołu czerwonego ucha o nieznanej etiologii.
W leczeniu przypadków opisywanych przez literaturę medyczną stosowano farmakoterapię, w tym indometacynę, ibuprofen czy propranolol, co pozwalało częściowo złagodzić lub całkowicie zwalczyć ból i inne objawy. W niektórych sytuacjach pozytywne skutki przyniosło również zastosowanie blokady nerwu usznego przy użyciu steroidów.
Źródła:
- Jurkiewicz D., Zielnik-Jurkiewicz B., Zapalenie ucha środkowego, Medycyna po Dyplomie 2012, nr 05, https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego.
- Stępień A., Brodacki B., Staszewski J., Zespół czerwonego ucha – opis przypadku, Neurologia i Neurochirurgia Polska 2010; nr 44 (4), s. 412–414.
- Wiercińska M., Ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
