14 listopada 2025

Strona główna » Archives for admin

Pelargonia pachnąca (anginka) zdobi wiele polskich parapetów i zgodnie z ludowymi wierzeniami przydaje się przy rozmaitych dolegliwościach, w tym tych związanych z narządem słuchu. Czy anginka do ucha faktycznie może pomóc? A może stanowi ryzyko pogorszenia stanu zdrowia i poważniejszych powikłań? W tym artykule przyglądamy się bliżej przypuszczeniom i faktom dotyczącym tej rośliny.

Anginka – roślina łatwa w uprawie, ozdobna i lecznicza

Anginka to potoczna nazwa rośliny z rodziny bodziszkowatych – pelargonii pachnącej (Pelargonium graveolens). Znana jest również jako geranium, anginowiec i ruzyndla. Rodzina tych roślin liczy kilkaset gatunków, z których najlepiej poznaną jest omawiana anginka oraz pelargonia afrykańska (Pelargonium sidoides).

Geranium to roślina o intensywnym zapachu, za który ceni się ją najbardziej. Jej aromat jest słodko-ziołowy, z intensywną nutą cytrusową i różaną. W domach służy więc jako doniczkowa roślina ozdobna, zachwycająca zarówno pędami, pokrojem, jak i wonią.

W przemyśle uprawia się jej odmiany krzewiaste, z których pozyskuje się olejki eteryczne o wszechstronnym zastosowaniu. Służą do aromaterapii oraz jako dodatek perfumeryjny i spożywczy, np. do herbat. Przez medycynę ludową uznawana jest za roślinę leczniczą. Anginka do ucha to stosunkowo popularny sposób na ból, który niestety nie ma potwierdzenia naukowego, co wyjaśniamy dalej krok po kroku.

Główne właściwości lecznicze anginki

Wiele roślin zawiera związki o właściwościach leczniczych, chętnie wykorzystywanych przez medycynę tradycyjną i konwencjonalną. W przypadku anginki najważniejsze z nich to olejki eteryczne, takie jak geraniol, cytroneol, linalol, menton czy eugenol. Roślina zawiera też flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne czy witaminę C. Substancje te wykazują działanie:

• przeciwbakteryjne,
• przeciwwirusowe,
• przeciwbólowe,
• przeciwzapalne,
• rozluźniające,
• uspokajające.

Jak widać, geranium jest rośliną, której przypisuje się wiele właściwości. Z tego powodu od dawna stosuje się ją w domowych kuracjach, głównie przy infekcjach górnych dróg oddechowych. W wielu domach, w których tradycja jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, anginka do ucha stanowi metodę stosunkowo powszechną nawet dzisiaj.

Zastosowanie anginki na ból ucha polecane przez nasze babcie

Zwolennicy medycyny tradycyjnej wierzą, że liście anginki posiadają właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, dzięki czemu mogą łagodzić ból ucha przy infekcji. Nasze babcie i prababcie zalecały umieszczenie liścia anginki płytko w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

Zgodnie z tą metodą świeży listek należy lekko zgnieść, tak aby uwolnił sok i olejki, po czym włożyć go do ucha. Niektórzy listek owijają gazą, co ma zapobiec przedostawaniu się jego włosków do kanału słuchowego. Czynność taka ma przynosić ulgę w przypadku bólu, zwłaszcza jeśli jest on związany z “przewianym uchem” (podrażnieniami po ekspozycji na silny wiatr) czy też powikłaniami po infekcji górnych dróg oddechowych.

Niektórzy wierzą, że właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne liści anginki mogą złagodzić podrażnienia błony śluzowej przy infekcji ucha środkowego i zewnętrznego. Czy jednak rzeczywiście tak jest?

Czy wkładanie anginki do ucha to faktycznie dobry pomysł?

Chociaż anginka od lat jest źródłem badań i ma potwierdzone działania biologiczne, to na tę chwilę stanowi ona jedynie element medycyny tradycyjnej. Lepiej poznana jest Pelargonium sidoides, którą wykorzystuje się jako składnik leków stosowanych przy infekcji górnych dróg oddechowych. Jej działanie wynika jednak z odpowiednio wyizolowanych olejków, będących składnikiem preparatu, a nie samych liści, tym bardziej aplikowanych bezpośrednio do kanału słuchowego.

Struktury ucha środkowego i zewnętrznego kanału słuchowego są wyjątkowo delikatne. Wkładanie do wewnątrz ucha jakichkolwiek elementów, w tym roślin, jest jasno odradzane przez lekarzy laryngologów. Chociaż anginka ma wiele potwierdzonych i potencjalnych zalet, to ucho nie jest właściwym miejscem do eksperymentów, szczególnie w stanach chorobowych.

Ryzyko związane z umieszczaniem roślin leczniczych w uchu

Stosowanie liści czy olejków eterycznych w obrębie ucha jest ryzykowne z wielu powodów. Po pierwsze już sama ingerencja mechaniczna w przewód słuchowy może skutkować podrażnieniem skóry, które zwiększa ryzyko infekcji. Ponadto zgniecione listki anginki wydzielają intensywny aromat z uwagi na zawarte w nich olejki eteryczne. W uchu mogą one działać zbyt mocno, powodując zaczerwienienie i świąd tkanek. Nie można zapominać także o ryzyku reakcji alergicznej.

Wkładanie anginki do ucha zwiększa ryzyko infekcji również ze względu na brak jej sterylności. Nawet świeżo zebrany i oczyszczony listek nigdy nie będzie wolny od drobnoustrojów. Wprowadzenie go do ucha może skutkować przeniesieniem bakterii i grzybów, które rozwijają się łatwiej, gdy napotykają podrażnione miejsce i stan zapalny – często odpowiedzialne za ból ucha.

Miękkie liście pokryte włoskami mogą też utknąć w uchu, nawet jeśli wydaje się nam, że umieszczamy je płytko. Wówczas łatwo o zablokowanie ujścia woskowiny usznej i jej gromadzenie się, a także kumulację zanieczyszczeń. Takie stany mogą odpowiadać za wrażenie pełności, kłucie, ból ucha czy nasilenie infekcji. Zwykle wymagają też interwencji lekarskiej.

Co więcej, samodzielnie nie sposób określić przyczyny odczuwanej dolegliwości. Za ból może odpowiadać zarówno obrzęk trąbki słuchowej po przebytej infekcji górnych dróg oddechowych (kataralne zapalenie ucha), jak również infekcja bakteryjna czy grzybicza ucha zewnętrznego. Często przyczyną jest też promieniujący ból od zęba, zatok czy gardła. Domowe sposoby leczenia, takie jak anginka do ucha, bez właściwej diagnozy mogą okazać się nie tylko nieskuteczne, ale wręcz szkodliwe.

Pelargonia pachnąca – skąd popularność wkładania anginki do ucha?

Anginka do ucha to metoda naturalna. Być może dlatego niektóre osoby uważają ją za bezpieczną. Niestety jest to mit. Geranium wykazuje silne właściwości biologiczne, przez co wymaga precyzji w dawkowaniu i odpowiedniej formy podania. Wkładanie jej do ucha jest znane od lat, ale skuteczność tej metody nie ma potwierdzenia naukowego. Skąd więc popularność tej metody?

Prawdopodobnie wilgotny liść o temperaturze pokojowej zapewnia delikatne ciepło, które nieco neutralizuje ból. Trzeba jednak podkreślić, że ciepło i zablokowanie dostępu tlenu do kanału słuchowego może jednocześnie sprzyjać rozwojowi bakterii beztlenowych.

Na zmniejszenie bólu po zastosowaniu listka może wpływać też sam zapach. Przyjemna świeża woń działa rozluźniająco i uspokajająco – to fakt. Jednak o wiele bezpieczniej zastosować olejek z geranium w formie aromaterapii niż wkładać go do ucha.

Kluczowe w przypadku infekcji ucha jest działanie przeciwzapalne, które anginka wykazuje. Jak piszą autorzy publikacji “The Phytochemical Composition, Biological Effects and Biotechnological Approaches to the Production of High-Value Essential Oil from Geranium”, na podstawie wykonanych badań zauważono zmniejszenie obrzęku ucha u myszy po zastosowaniu olejku geraniowego:

,,Olejek eteryczny z geranium wykazał znaczące właściwości przeciwzapalne u myszy, u których obrzęk ucha wywołano olejkiem krotonowym. Uzyskano redukcję o prawie 73–88% przy dawkach odpowiednio 5 i 10 ml olejku/ucho.” [1]

Warto jednak podkreślić, że brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które potwierdzałyby zasadność zastosowania liści geranium przy bólu ucha. Faktem jest natomiast, że samodzielna aplikacja do przewodu słuchowego jakichkolwiek roślin czy olejków niesie ryzyko powikłań.

Inne sposoby korzystania z Pelargonium Graveolens – uprawa Geranium

Chociaż nie zaleca się wkładania anginki bezpośrednio do ucha, to trzeba przyznać, że jej liście skrywają cenne właściwości. Tę piękną, stosunkowo łatwą w uprawie roślinę warto wykorzystywać w innych celach.

Przede wszystkim można cieszyć się jej wyglądem, trzymając ją na parapecie i balkonie, a latem w ogrodzie. W warunkach domowych rzadko zaczyna kwitnąć, ale dzięki przepuszczalnej glebie, regularnemu i umiarkowanemu podlewaniu oraz stanowisku osłoniętemu od wiatru jest to możliwe. Zapach geranium odstrasza też owady, w tym komary, przez co jest to roślina bardzo przydatna.

Wykorzystanie znajduje również napar z geranium, a w aromaterapii olejek, który może powodować działanie relaksujące i udrażniające górne drogi oddechowe.

Nigdy nie stosuj liści anginki wprost do przewodu słuchowego.

Podsumowanie – właściwości prozdrowotne anginowca przy bólu ucha

Pelargonia pachnąca to roślina o wielu komercyjnych i prozdrowotnych właściwościach. Anginka zawiera m.in. olejki eteryczne, flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki i witaminę C. Roślina uprawiana jest głównie ze względu na aromat i walory estetyczne.

Nie należy samodzielnie i bez konsultacji z lekarzem wkładać anginki do ucha – pod żadną postacią, ani w formie zgniecionych liści, ani olejku. Geranium na ból ucha nie ma jasnego potwierdzenia w badaniach. Niewłaściwe zastosowanie liści może natomiast skutkować podrażnieniem, zaostrzeniem objawów infekcji lub nawet perforacją błony bębenkowej.

Jeśli nie masz pewności, co zrobić, żeby ucho przestało boleć, najlepiej skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem. Specjalista zaproponuje Ci środki o potwierdzonym naukowo i bezpiecznym działaniu.

FAQ

Czy anginka jest dobra na ucho?

Anginka, czyli pelargonia pachnąca, zawiera m.in. substancje o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym. Potencjalnie mogą one pomóc przy bólu ucha spowodowanym infekcją, ale nie ma na to potwierdzenia naukowego. Jej wkładanie do ucha niesie ryzyko podrażnień i infekcji.

Na co pomaga anginka?

Zgodnie z medycyną ludową, anginkę stosuje się w walce z infekcjami górnych dróg oddechowych. Jej napar może złagodzić ból gardła czy wspomóc udrożnienie zatok (z uwagi na intensywny zapach). Medycyna tradycyjna przypisuje angince również walory przy leczeniu infekcji ucha, ale wkładanie jej liści do kanału słuchowego nie jest zalecane z powodu braku potwierdzonego działania oraz dużego ryzyka komplikacji.

Jak długo trzymać anginkę w uchu?

Wkładanie anginki do ucha – jej zgniecionych liści – to metoda ludowa, która nie ma potwierdzenia w aktualnie dostępnych badaniach. Taka czynność może przynieść więcej szkody niż pożytku. Bezpieczniejsze będzie przyłożenie okładu z liści lub naparu anginki na zewnątrz ucha, ale najlepiej skonsultować swoje dolegliwości z lekarzem i zastosować rekomendowane przez niego rozwiązanie.

Cytaty:

1. Lokesh Kumar Narnoliya, Jyoti Singh Jadaun, Sudhir P. Singh, “The Phytochemical Composition, Biological Effects and Biotechnological Approaches to the Production of High-Value Essential Oil from Geranium”, Essential Oil Research. 2019 Mar 9, s. 327–352. doi: 10.1007/978-3-030-16546-8_12, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7122831/, tłumaczenie własne, data dostępu: 20.10.2025 r.

Źródła:

1. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3402/ljm.v8i0.22520#d1e922
2. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7122831/
3. https://www.jstor.org/stable/3599510
4. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1684118212002149
5. https://4healthykids.com/using-geranium-for-ear-aches/
6. https://poradnikogrodniczy.pl/pelargonie-pachnace.php

14 listopada 2025

Strona główna » Archives for admin

Ułożenie ciała na boku należy do ulubionych pozycji do spania wielu Polaków. Generalnie uznaje się ją za stosunkowo zdrową. Jednostronny ucisk głowy może jednak powodować dyskomfort po przebudzeniu i w minimalnym stopniu zwiększać ryzyko podrażnień, stanów zapalnych czy infekcji ucha. Nasilający się ból ucha po spaniu na boku może być też objawem wielu schorzeń. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze przyczyny tej dolegliwości.

Otalgia – zapalenie ucha, ucisk małżowiny usznej czy inny powód?

Ból ucha (otalgia) często objawia się nagłym i intensywnym kłuciem, pieczeniem czy uczuciem dyskomfortu [1]. Dolegliwości mogą się nasilać w pozycji leżącej, co wynika z naturalnych zmian ciśnienia w uchu środkowym i mechanicznego ucisku na tkanki zewnętrzne [2].

W większości przypadków ból ucha po spaniu na boku spowodowany jest uciskiem małżowiny usznej. Niekiedy zmiana ciśnienia w uchu jest naturalna i nie oznacza poważniejszych powikłań. Ponadto w czasie odpoczynku stajemy się bardziej wyczuleni na bodźce bólowe. Zdarza się jednak, że ból ucha nasilający się po spaniu jest wynikiem innych zaburzeń w obrębie narządu słuchu, często wymagających konsultacji z lekarzem.

Wrażenie zatkanego ucha przez zaleganie wody w przewodzie słuchowym

Woda, która przedostała się do przewodu słuchowego podczas kąpieli, nurkowania czy korzystania z sauny niekiedy powoduje pęcznienie woskowiny. W takich przypadkach spanie na boku może, z uwagi na grawitację, nasilić wrażenie rozpierania i ból po jednej stronie. Wilgoć w przewodzie słuchowym zewnętrznym to poważny stan, który predysponuje do rozwoju “ucha pływaka„.

Ból przy zapaleniu ucha zewnętrznego (Otitis Externa)

Ucisk głowy o poduszkę może nasilać objawy zapalenia ucha zewnętrznego – wspomnianego problemu zwanego “uchem pływaka”. Choroba może mieć podłoże grzybicze lub bakteryjne. W zaawansowanych przypadkach pojawia się zaczerwienienie i obrzęk tkanek skóry przewodu słuchowego i małżowiny usznej, silny ból, a nawet czasowe pogorszenie słuchu.

Spanie na boku a ból ucha środkowego (Otitis Media)

W przebiegu zapalenia ucha środkowego za błoną bębenkową zwykle gromadzi się wydzielina. Nie znajdując ujścia, powoduje napięcie membrany. Objawy, takie jak wrażenie zatkania, ciepła oraz intensywny, kłujący ból ucha, mogą nasilać się po spaniu na boku. Ostremu zapaleniu ucha środkowego często towarzyszy gorączka. Jednak przy postaci wysiękowej, kiedy dochodzi do perforacji błony bębenkowej, objawy bywają znikome i niekiedy nasilają się sporadycznie.

Problemy z trąbką słuchową (Eustachiusza)

Trąbka Eustachiusza (słuchowa) odpowiada za wyrównanie ciśnienia między uchem środkowym a środowiskiem zewnętrznym. Jeśli nie działa prawidłowo, mogą wystąpić szumy uszne, wrażenie zatkania i ból. Objawy takie są szczególnie odczuwane po nocy, ponieważ w trakcie spoczynku naturalny drenaż ucha – występujący podczas przełykania, mówienia czy ziewania – jest ograniczony. Z kolei powodem bólu ucha u dziecka często jest przerost migdałka, skutkujący właśnie obrzękiem trąbki słuchowej.

Inne możliwe przyczyny bólu ucha po spaniu na boku

Nocą mogą nasilać się również dolegliwości promieniujące, np. rzutowany ból ucha od zęba, zatok czy dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Bóle tego rodzaju wynikają z zaburzeń pracy lub uszkodzenia nerwów. Ucho może więc boleć po spaniu na boku, nawet jeśli przyczyna leży gdzie indziej.

Warto się też zastanowić, czy w niedalekiej przeszłości nie doszło do urazu. Z kolei jeśli ból ucha występuje często, trzeba wykluczyć również neuralgię potyliczną i uszkodzenia innych pobliskich nerwów. Zaburzenia takie mogą odpowiadać zwłaszcza za dolegliwości w obrębie okolicy ucha i karku. Ucho jest narządem silnie ukrwionym i unerwionym, co potwierdzają autorzy publikacji “Ból ucha — objaw chorób głowy, szyi i klatki piersiowej”:

„Ucho jest unerwione czuciowo przez sześć nerwów: cztery nerwy czaszkowe (nerw trójdzielny, twarzowy, językowo-gardłowy oraz błędny) oraz dwie gałęzie splotu szyjnego pochodzące z drugiego i trzeciego korzenia szyjnego (C2–C3). Wiele narządów czaszki, szyi i klatki piersiowej otrzymuje połączenia trzewne z tych nerwów.” [3]

Co robić, gdy boli ucho po spaniu na boku?

Jeśli problemem jest ból małżowiny usznej, prawdopodobnie spowodowany uciskiem i tarciem skóry, zwykle wystarcza zmiana pozycji snu. Za najzdrowszą dla większości uznaje się spanie na plecach. Z kolei przy infekcjach ucha zwykle korzystne okazuje się przyjęcie pozycji bardziej pionowej, z lekko uniesioną głową. Może to naturalnie ułatwić drenaż ucha i pomóc w uniknięciu podrażnień.

W przypadku bólu spowodowanego zalegającą wodą można spróbować delikatnie oczyścić ucho. Wykorzystaj do tego krople o właściwościach wiązania cząsteczek wody, takie jak wyrób medyczny LIX zawierający w składzie glicerol i lidokainę. Staraj się też przebywać w suchych, czystych pomieszczeniach. Pod żadnym pozorem nie wkładaj czegokolwiek do ucha, np. waty czy patyczków higienicznych.

Kiedy konieczna jest konsultacja lekarska?

Sporadyczny ból ucha po spaniu na boku zwykle nie powinien budzić niepokoju, zwłaszcza jeśli szybko ustępuje. Jeśli jednak ból jest ostry, nasila się lub nie mija po zastosowaniu środków zapobiegawczych w postaci zmiany pozycji snu, najlepiej skonsultować się z lekarzem. Wskazaniami do wizyty są też objawy, takie jak:

• gorączka,
• ogólnie złe samopoczucie,
• zauważenie wydzieliny z ucha – wyciek ropny, surowiczy,
• krwawienie z błony bębenkowej,
• zaczerwienienie i obrzęk zewnętrznego przewodu słuchowego,
• problemy ze słuchem (szumy, piski, trzaski) lub utrata słuchu,
• krwiak małżowiny usznej,
• zawroty głowy, nudności, wymioty.

Wymienione powyżej objawy mogą świadczyć o infekcjach ucha wewnętrznego, środkowego lub zewnętrznego. Poważne przypadki bólu ucha stanowią zagrożenie dla zdrowia i mogą wymagać pomocy medycznej, dlatego nie warto zwlekać z wizytą u lekarza.

Na czym polega leczenie bólu ucha zewnętrznego i ucha środkowego?

Ból ucha zewnętrznego lub środkowego, nasilający się po spaniu na boku, zwykle wskazuje na infekcję. W takich przypadkach lekarz może przepisać krople do uszu, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Istotne są też preparaty osuszające przewód słuchowy. Z kolei w przypadku infekcji bakteryjnych konieczne może być zastosowanie antybiotyków miejscowych, niekiedy ogólnoustrojowych, a przy zapaleniu grzybiczym – środków przeciwgrzybiczych.

FAQ

Dlaczego boli mnie ucho w nocy?

Nocą, podczas snu, przyjmuje się pozycję leżącą. Powoduje ona zmianę krążenia krwi, co może skutkować zwiększonym ciśnieniem w uchu oraz nasilać objawy towarzyszące różnym schorzeniom.

Czemu boli mnie ucho po spaniu?

Ból ucha może być objawem infekcji, zalegającej wody w przewodzie słuchowym czy obrzęku trąbki słuchowej przy infekcji górnych dróg oddechowych. Najczęściej jednak powodem jest ucisk małżowiny usznej o poduszkę.

W jakiej pozycji spać przy bólu ucha?

Wybierz pozycję na plecach, z lekko uniesioną głową. Ewentualnie połóż się na drugim boku, tak aby odciążyć bolące ucho.

Cytaty i parafrazy:

1. https://www.merckmanuals.com/home/ear-nose-and-throat-disorders/symptoms-of-ear-disorders/earache
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549830/
3. Jerzy Kuczkowski, Wojciech Sierszeń, Jarosław Czaczkowski, „Ból ucha — objaw chorób głowy, szyi i klatki piersiowej.” Forum Medycyny Rodzinnej 2011, vol. 5, no. 2, s. 164–170, https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/18004, tłumaczenie własne, data odczytu: 20.10.2025.

Źródła:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/18004
2. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/299980,leczenie-ostrego-zapalenia-ucha-zewnetrznego-w-swietle-aktualnych-wytycznych
3. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.5.
5. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/127532,czop-woskowinowy-rozpoznawanie-i-postepowanie
6. https://podyplomie.pl/medycyna/10674,zapalenie-ucha-srodkowego?srsltid=AfmBOopjVDjGgpkwsZMqvcVdxUObitN8YqQzI95bdHKUJTgqNDBbuIPD

13 listopada 2025

Strona główna » Archives for admin

Dolegliwości ze strony narządu słuchu występują bardzo powszechnie, mogą mieć różne podłoże i nasilenie. Do tych szczególnie irytujących należy kłujący ból ucha, który osoba chora może odczuwać w różnych miejscach, ale najczęściej w przewodzie słuchowym i uchu środkowym. Sprawdź, czym mogą być spowodowane objawy o takim charakterze.

Co oznacza kłucie w uchu i jak rozróżnić ten rodzaj bólu ucha?

Ból ma różny charakter. Bywa określany jako silny, ostry, umiarkowany, tępy, napadowy czy właśnie kłujący. Osoba chora czuje wówczas, jakby coś nagle wbijało się w tkanki. Ucisk może być łagodny, zlokalizowany punktowo na określonym obszarze ucha, lub przeszywający, promieniujący do głowy czy szyi.

W części przypadków za ból zlokalizowany w środku ucha odpowiadają nieprawidłowości w obrębie tego narządu. Zdarza się też, że dolegliwości bólowe nie mają związku z uchem, a kłucie jedynie promieniuje do niego z innych obszarów poprzez połączenia nerwów.

Możliwy jest również ból ucha bez wyraźnej przyczyny, niezwiązany z żadnym schorzeniem (otalgia). W takim przypadku kłucie mija samoistnie po kilku dniach lub wcześniej. Jeśli tak się nie dzieje lub objawy się nasilają, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu albo laryngologa, który wykluczy bądź potwierdzi inne możliwe powody dolegliwości.

Kłucie przy zatkaniu kanału słuchowego czopem woskowinowym

Istnieją różne przyczyny bólu ucha o charakterze kłującym, jednak najczęstszy powód to nadmierne wydzielanie woszczyny w kanale słuchowym. Woskowina w optymalnej ilości chroni struktury ucha środkowego przed zanieczyszczeniami i drobnoustrojami, działa też nawilżająco i natłuszczająco, ale w nadmiarze może powodować ból ucha.

Prawidłowo ucho oczyszcza się samoistnie, na drodze naturalnej migracji komórek na zewnątrz, do małżowiny usznej. Jednak wiele czynników wzmaga nadmierną produkcję tej wydzieliny. Są to głównie:

• nieprawidłowa higiena, zwłaszcza wkładanie do kanału słuchowego patyczków higienicznych;
• nadmierne czyszczenie uszu;
• noszenie aparatów słuchowych;
• korzystanie ze słuchawek dousznych.

Do gromadzenia się tzw. korka woskowinowego przyczyniają się także wady anatomiczne ucha i niektóre choroby dermatologiczne. Silny ból ucha lub kłucie może pojawiać się nagle, zwłaszcza po kąpieli. Wówczas pod wpływem wilgoci czop pęcznieje i napiera na tkanki.

Kłujący ból ucha u dziecka a ciało obce w kanale słuchowym

Również ciało obce w uchu może powodować dyskomfort, rozpierający i kłujący ból ucha. Taka sytuacja dotyczy zwłaszcza małych dzieci, które mogą włożyć do przewodu słuchowego niewielki przedmiot.

Zdarza się też, że do zatkania ucha doprowadza kawałek waty lub owad. Tak drobne elementy raczej nie są bezpośrednią przyczyną bólu, jednak powodują gromadzenie się woszczku i zwiększają ryzyko zakażenia.

Na obecność zanieczyszczeń często wskazuje wydzielina z ucha o nieprzyjemnym zapachu. W przypadku obecności ciała obcego w uchu lub podejrzenia takiego stanu najbezpieczniej jest udać się do lekarza. Samodzielne próby oczyszczenia przewodu słuchowego mogą doprowadzić do przesunięcia obcego elementu głębiej, a nawet przebicia błony bębenkowej.

Kłujący ból w uchu jako objaw zapalenia ucha środkowego, wewnętrznego i zewnętrznego

Kłujący ból ucha może mieć różne przyczyny, ale często związany jest z zapaleniem ucha. Jeśli jest ostry, zwykle dotyczy infekcji ucha zewnętrznego lub wewnętrznego. Z kolei tępy i pulsujący może wskazywać na zapalenie ucha środkowego. Kłuciu towarzyszą inne objawy, które mogą się nasilać wraz z rozwojem choroby. Co warto wiedzieć o tych schorzeniach?

Kłucie jako objaw zapalenia ucha środkowego

Kłujący ból ucha jest jednym z objawów zapalenia ucha środkowego. Choroba dotyczy głównie dzieci, ponieważ mają one niedostatecznie rozwiniętą trąbkę słuchową (trąbkę Eustachiusza). Ten kanał łączy ucho środkowe z nosem i gardłem. U najmłodszych jest on szerszy i mniej zagięty, przez co drobnoustroje z gardła z łatwością przedostają się do ucha.

Wirusowe lub bakteryjne zapalenie ucha często jest poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych, m.in. nieżytem nosa, zapaleniem gardła i krtani, zapaleniem oskrzeli, zatok, gardła i migdałków. Tak zwane kataralne zapalenie ucha częściej rozwija się także u osób z osłabioną odpornością.

Przewlekłe lub ostre zapalenia ucha środkowego, poza kłuciem, powoduje również inne objawy, m.in. podwyższoną temperaturę ciała lub gorączkę, wyciek z ucha, objawy grypopodobne, powiększenie węzłów chłonnych, bóle i zawroty głowy.

Ból może być również jednym z objawów choroby obejmującej konkretne elementy ucha środkowego, np. perlaka, zapalenia błony bębenkowej czy zapalenia wyrostka sutkowatego.

Ból i kłucie w okolicy ucha przy infekcji ucha zewnętrznego

Do często diagnozowanych chorób ucha, które mogą powodować kłucie, należy także zapalenie ucha zewnętrznego, potocznie określane jako ucho pływaka. To schorzenie infekcyjne, dotykające tkanki małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Za chorobę zwykle odpowiada patogen bakteryjny (głównie pałeczka ropy błękitnej) lub grzybiczy (np. grzyby pleśniowe z rodzaju aspergillus). Drobnoustroje rozwijają się najlepiej w środowisku wilgotnym i ciepłym, a takie warunki panują wewnątrz ucha. Wnikaniu zarazków sprzyjają także wszelkie otarcia w okolicy ucha.

W przypadku infekcji ucha zewnętrznego mogą pojawiać się zmiany skórne wokół ucha (łuszczenie się skóry, wysypka), tkliwość i ból ucha przy dotyku, zaczerwienienie tkanek, obrzęk.

Zapalenie ucha wewnętrznego jako przyczyna kłującego bólu ucha

Silny, kłujący ból ucha, odczuwany i nazywany też jako tętniący [1], może występować przy stanie zapalnym ucha wewnętrznego, potocznie zwanym zapaleniem błędnika, gdy za chorobę tę odpowiada niewyleczona infekcja ucha środkowego [2]. Co istotne, patogeny chorobotwórcze mogą przenikać do ucha również z ustroju, np. przy odrze, śwince, różyczce lub bakteryjnym zapaleniu opon mózgowych. Powodem bywa też uraz lub choroby autoimmunologiczne. Podłoże zatem może być różne.

W przypadku bólu ucha wewnętrznego mogą występować również zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, bóle głowy, szumy uszne, oczopląs i ogólnie złe samopoczucie.

Kłujący ból ucha przy przełykaniu a infekcja gardła i podrażnienia trąbki słuchowej

Niegroźne swędzenie, uczucie zatkania i kłucie może być spowodowane także bólem gardła. Nawet jeśli patogeny chorobotwórcze nie przedostają się do ucha środkowego, to należy pamiętać, że trąbka słuchowa leży w bliskim sąsiedztwie gardła i może ulegać podrażnieniom. Obrzęk natomiast sprawia, że zmianie ulega ciśnienie w uchu środkowym, co także może powodować dyskomfort i kłucie, nasilające się zwłaszcza przy ruchach mięśni gardła i jamy ustnej – przy mówieniu i przełykaniu. Jeśli ból jest wynikiem zatkania ucha przy katarze, najczęściej w jego łagodzeniu pomagają leki nawilżające gardło i redukujące symptomy przeziębienia.

Najczęstsze przyczyny kłującego bólu uchu, niezwiązane z narządem słuchu

Zdarza się, że ból ucha jest spowodowany przez zaburzenia, które nie mają bezpośredniego związku z narządem słuchu. Do możliwych przyczyn kłującego bólu ucha zalicza się m.in.:

• bóle promieniujące od kręgosłupa szyjnego;
• porażenie nerwu twarzowego;
• neuralgia nerwu usznego;
• dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego;
• zmiany narostowe (guzy, nowotwory);
• zapalenie tętnicy skroniowej;
• uraz akustyczny;
• uraz mechaniczny w obrębie ucha lub czaszki;
• alergia;
• czyrak ucha;
• półpasiec uszny (Herpes Zoster Oticus), powodujący szumy w uszach i charakterystyczne pęcherzyki na skórze;
• napięciowe i migrenowe bóle głowy, powodujące ból rzutowany do ucha;
• zatkanie lub podrażnienie trąbki Eustachiusza z innych powodów, np. przerostu migdałka, zaburzeń ciśnienia.

Diagnostyka kłującego bólu ucha – kiedy udać się do lekarza?

Zawsze w razie występowania i utrzymywania się nieprzyjemnych objawów dłużej niż kilka dni, aby uniknąć poważnych powikłań, należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to również sytuacji, kiedy kłującemu bólowi ucha towarzyszą jakiekolwiek niepokojące objawy, np. gdy obserwuje się wyciek z ucha, wysoką gorączkę, ostry ból ucha środkowego, krwawienie z błony bębenkowej, zaburzenia równowagi czy pogorszenie słuchu. Szybkiej diagnozy wymaga też ból silny i pojawiający się nagle oraz podejrzenie obecności ciała obcego w uchu.

Jak może wyglądać leczenie bólu ucha?

Leczenie kłującego bólu ucha zależy od przyczyny dolegliwości, a także stanu ucha. Infekcje łagodzi się lekami o działaniu miejscowym lub ogólnoustrojowym. Przy uchu pływaka zastosowanie znajdują krople do uszu o działaniu znieczulającym i osuszającym tkanki, jak np. wyrób medyczny LIX. W części przypadków konieczne może być też stosowanie środków zawierających antybiotyk lub substancję przeciwgrzybiczą (przepisywanych przez lekarza).

Jeśli natomiast kłujący ból ucha nie ma związku z narządem słuchu, lekarz zaleci dodatkowe badania diagnostyczne i na podstawie ich wyników ustali odpowiednie leczenie. W zależności od stwierdzonej przyczyny wskazana może być farmakoterapia, a niekiedy leczenie chirurgiczne.

Ponadto doraźnie przy kłującym bólu ucha stosuje się leki przeciwbólowe dostępne bez recepty – na bazie paracetamolu lub przeciwbólowe i przeciwzapalne z ibuprofenem. Mogą one pomóc złagodzić ból, ale nie eliminują jego przyczyny.

Domowe sposoby na kłujący ból ucha w środku i na zewnątrz

Jeśli w uchu pojawia się ból o nieznanej etiologii, nie warto podejmować żadnych kroków na własną rękę. Domowe sposoby na ból ucha ograniczają się raczej do przestrzegania zasad właściwej, bezpiecznej pielęgnacji i ochronie przed nadmiarem wilgoci oraz zanieczyszczeń, a także unikania możliwości przewiania ucha (przeciągów).

W czasie oczekiwania na wizytę u lekarza można przyjąć doustny środek przeciwbólowy. Ulgę w bólu ucha niekiedy przynoszą także ciepłe okłady. Powinny być to kompresy suche, umieszczane w okolicy ucha na kilka minut, tak aby nie doszło do nadmiernego rozgrzania i zwilgotnienia przewodu słuchowego (ciepło i woda sprzyjają rozwojowi bakterii).

FAQ

Co pomaga na kłujący ból ucha?

Na kłujący ból ucha pomagają leki o działaniu przeciwbólowym (np. z paracetamolem lub ibuprofenem) oraz ciepłe, suche kompresy. Po wykluczeniu przeciwwskazań (np. pęknięcia błony bębenkowej) stosuje się także krople do uszu dostępne bez recepty, np. z lidokainą o działaniu miejscowo znieczulającym.

Co zrobić jak ucho kłuje?

Jeśli kłuje Cię ucho, a dolegliwości są ostre i nie ustępują lub często się powtarzają, najlepiej ustalić wizytę u lekarza. Doraźnie, aby zmniejszyć ból, można zażyć lek przeciwbólowy na bazie paracetamolu lub ibuprofenu oraz zrobić suchy, ciepły kompres. Unikaj też przeciągów i staraj się spać z uniesioną głową, co zmniejsza ucisk na bolące ucho.

Jakie krople na kłucie w uchu?

W aptekach dostępne są krople bez recepty, które mogą złagodzić ból i kłucie dzięki zawartości miejscowo znieczulającego chlorowodorku lidokainy. Stosuje się je, mając pewność, że nie doszło do pęknięcia błony bębenkowej. W zależności od przyczyny dolegliwości lekarz może zalecić również leki z antybiotykiem, substancją przeciwgrzybiczą lub przeciwzapalną. Jeśli powodem kłucia jest czop woskowinowy, sprawdzą się krople, które go zmiękczą, jak np. wyrób medyczny LIX.

Cytaty:

1. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74798,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
2. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego

Źródła:

1. Bartoszewicz R., Zarębska P., Bruzgielewicz A., Niemczyk K.: Zapalenie ucha zewnętrznego. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2012, 110-116. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2084530812700199 (data odczytu: 08.12.2022).
2. Kukwa A.: Zapalenie ucha środkowego. https://www.termedia.pl/Zapalenie-ucha-srodkowego,8,1721,0,1.html (data odczytu: 08.12.2022).
3. Wasilewska A.: Kłucie w uchu – co oznacza kłujący ból ucha? wyleczto.pl. https://wylecz.to/laryngologia/klucie-w-uchu-co-oznacza-klujacy-bol-ucha/ (data odczytu: 08.12.2022).
4. Wiskirska-Woźnica B.: Pozauszne przyczyny bólu ucha. http://kwartalnik.psps.pl/wp-content/uploads/2022/03/protetyka_sluchu_nr9_2022_wiskirska-1.pdf (data odczytu: 08.12.2022).
5. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74798,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego
6. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego

27 października 2025

Strona główna » Archives for admin

Każdy z nas wie, jak ważny jest zmysł słuchu – pozwala czerpać radość z rozmów, muzyki i dźwięków natury, a także odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu, umożliwiając nam komunikację, orientację w przestrzeni czy odbiór bodźców ostrzegawczych. Niestety u coraz większej liczby osób, w tym młodych, rozwijają się zaburzenia słuchu. Czym właściwie są, co za nie odpowiada, jak je diagnozować i leczyć? Dowiedz się po przeczytaniu tego artykułu!

Problemy ze słuchem – czym są zaburzenia słuchu?

Słyszymy dzięki skomplikowanemu pod względem budowy i funkcji układowi słuchowemu, który składa się z ucha, drogi słuchowej i pól słuchowych kory mózgowej. Jeśli z różnych przyczyn dochodzi do problemów z percepcją dźwięków, czyli ich odbieraniem, przetwarzaniem lub interpretacją, tracimy możliwość niezakłóconego słyszenia i zdolność rozumienia mowy. Tym właśnie są zaburzenia słuchu. Mogą one wynikać zarówno z wad wrodzonych, jak i uszkodzeń mechanicznych, chorób narządu słuchu i ogólnoustrojowych oraz problemów neurologicznych.

Rodzaje niedosłuchu – odbiorczy, przewodzeniowy, mieszany

Zaburzenia słuchu mogą przybierać rozmaite formy – od przejściowych szumów usznych, przez lekkie pogorszenie słyszenia, aż do znacznych ubytków słuchu lub nawet całkowitej jego utraty. Do najczęstszych należą niedosłuchy (ubytki słuchu), które dzieli się trzy podstawowe rodzaje:

• Odbiorczy (zmysłowo-nerwowy) – jest to najczęstszy typ, zazwyczaj wynikający z uszkodzenia komórek rzęsatych w ślimaku (w uchu wewnętrznym).
• Przewodzeniowy – odpowiadają za niego zaburzenia w przewodzeniu fal dźwiękowych przez ucho zewnętrzne lub środkowe.
• Mieszany – łączy cechy niedosłuchu odbiorczego i przewodzeniowego.

Inne problemy – zaburzenia przetwarzania słuchowego i psychogenne

Zaburzenia słuchu mogą wynikać również z innych mechanizmów, takich jak:

• Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD) – dotyczą nieprawidłowości w obrębie części mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie i interpretację dźwięków. W konsekwencji dźwięki są słyszane prawidłowo pod względem fizycznym, ale pojawiają się trudności w ich przetwarzaniu, przez co występują np. trudności w rozumieniu mowy.
• Psychogenne zaburzenia słuchu – to rozbieżność między faktycznym progiem słuchu a tym deklarowanym przez pacjenta, czyli sytuacja, w której pogorszenie słyszenia nie ma odzwierciedlenia w badaniach audiologicznych. Powodem są czynniki psychiczne lub emocjonalne.

Ubytek słuchu w decybelach

Stopnie niedosłuchu klasyfikuje się na podstawie progu słyszenia wyrażonego w decybelach (dB), przy czym różne organizacje podają nieco inne zakresy. W Polsce często można się spotkać z 4 podstawowymi stopniami wg Międzynarodowego Biura Audiofonologii (BIAP):

• niedosłuch lekkiego stopnia (mały): 20–40 dB – występują trudności ze słyszeniem cichszych dźwięków i mowy w hałaśliwym otoczeniu;
• niedosłuch umiarkowany (średni): 41–70 dB – utrudnione rozumienie mowy w ciszy;
• niedosłuch znaczny (duży): 71–90 dB – przy takim ubytku występują trudności w komunikacji (konieczność podniesienia głosu), a rozumienie mowy w grupie może być niemożliwe;
• niedosłuch głęboki: powyżej 90 dB – usłyszenie nawet bardzo głośnych dźwięków jest trudne lub niemożliwe.

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjmuje niedosłuch:

• lekki: 26–40 dB HL;
• umiarkowany: 41–60 dB
• znaczny: 61–80 dB:
• głęboki: powyżej 81 dB.

Najczęstsze przyczyny niedosłuchu i innych zaburzeń słyszenia

Zaburzenia słuchu mogą dotyczyć ludzi w każdym wieku, ale najczęściej mają związek z postępującym procesem starzenia się organizmu. Wraz z wiekiem dochodzi do naturalnego zużywania się komórek słuchowych w ślimaku. Jako inne przyczyny wymienia się czynniki, takie jak np.:

• Długotrwała ekspozycja na hałas – co powoduje nieodwracalne uszkodzenie komórek rzęsatych.
• Choroby ucha – np. zapalenie ucha środkowego lub wewnętrznego, choroba Meniere’a, otoskleroza, perforacja błony bębenkowej, urazy, nadmiar woskowiny usznej.
• Infekcje – zarówno przebyte zapalenia uszu i ich powikłania, jak i ogólnoustrojowe, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
• Guzy, zwłaszcza nerwu słuchowego i mózgu.
• Mechaniczne uszkodzenia narządu słuchu i czaszki, np. złamania, pęknięcia, przebicia błony bębenkowej.
• Leki ototoksyczne – niektóre antybiotyki, diuretyki czy leki chemioterapeutyczne, które mogą prowadzić do uszkodzeń słuchu.
• Choroby neurologiczne i o podłożu autoimmunologicznym, np. stwardnienie rozsiane, toczeń trzewny układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy zespół Sjögrena – mogą one odpowiadać za uszkodzenie nerwów słuchowych lub ośrodków mózgowych.
• Inne choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, miażdżyca i nadciśnienie, które powodują zaburzenia krążenia i osłabiają ukrwienie ślimaka.
• Czynniki genetyczne – mutacje genów odpowiedzialne za wrodzone wady słuchu.
• Infekcje wirusowe lub bakteryjne u ciężarnej, np. różyczka, opryszczka, toksoplazmoza.
• Niedotlenienie okołoporodowe.

Objawy, które mogą świadczyć o pogorszeniu słuchu

Nagłą utratę słuchu zauważymy bez problemu. Nieco inaczej jest, gdy zdolność do słyszenia maleje stopniowo. Uwagę powinny zwrócić zwłaszcza objawy, takie jak:

• trudności w śledzeniu rozmów, zwłaszcza w głośnym otoczeniu;
• częste prośby o powtórzenie zdania przez rozmówcę;
• wrażenie, jakby inni mamrotali, a ich mowa jest stłumiona i zniekształcona;
• problemy z lokalizacją źródła dźwięku;
• wszelkie szumy uszne, piski, trzaski czy pukanie w uchu;
• konieczność zwiększania głośności telewizora czy radia;
• w przypadku dzieci brak reakcji na polecenia;
• uczucie pełności w uchu, obecności ciała obcego;
• zawroty głowy.

Jak sprawdzić, czy dobrze słyszę? Badania słuchu

Przy podejrzeniu zaburzenia słuchu u siebie lub dziecka należy skonsultować się z lekarzem laryngologiem lub audiologiem. Specjalista może zbadać słuch dzięki testom, takim jak:

• audiometria,
• tympanometria,
• otoemisja,
• badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu (BERA) [1].

Jeśli poza pogarszającym się słuchem występują inne niepokojące objawy, np. zawroty głowy, drętwienie kończyn, kłopoty z pamięcią, osłabienie siły mięśniowej czy zaburzenia równowagi – konieczna może być wizyta u neurologa.

Metody leczenia i rehabilitacji przy objawach niedosłuchu

Leczenie zaburzeń słuchu zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Lekarz może zdecydować o:

• leczeniu przyczynowym – np. usunięciu korka woskowinowego zaburzającego przepływ fal dźwiękowych, farmakologicznym leczeniu infekcji, operacji rekonstrukcyjnej;
• zastosowaniu aparatu słuchowego – jest to podstawowa pomoc, mogąca znacznie poprawić jakość życia osób z niedosłuchem;
• rehabilitacja słuchowa – polega na trenowaniu rozumienia mowy m.in. u osób, które mają trudności z przetwarzaniem dźwięków;
• wszczepieniu implantu ślimakowego – zaawansowana metoda z zakresu protetyki słuchu, odpowiednia dla osób z głębokim ubytkiem słuchu.

Konsekwencje nieleczonych zaburzeń słuchu

Wczesna diagnoza zaburzeń słuchu i odpowiednie leczenie dają największe szanse na utrzymanie prawidłowego słuchu lub znaczącą poprawę. Problemu nie warto ignorować, ponieważ może prowadzić do izolacji społecznej i obniżenia jakości życia. Może też opóźniać rozwój dziecka, a w przypadku osób starszych przyspieszać procesy otępienne.

Profilaktyka – jak dbać o układ słuchowy?

Zaburzenia słuchu bardzo często mają związek ze stylem życia i przebytymi chorobami. Jednocześnie istnieją sposoby, które pozwalają ich uniknąć lub znacznie opóźnić ich rozwój. Przede wszystkim:

• unikaj hałasu, w razie potrzeby, np. z uwagi na pracę, noś specjalne ochronniki tłumiące dźwięki;
• ogranicz słuchanie muzyki w słuchawkach dousznych;
• dbaj o higienę uszu i profilaktykę infekcji;
• nie lekceważ bólu ucha, szumów czy jakichkolwiek objawów;
• chroń uszy przed zimnem, wiatrem i wilgocią;
• unikaj zanieczyszczeń, zwłaszcza dymu tytoniowego;
• pamiętaj o zdrowej diecie i aktywności fizycznej, co pomaga m.in. utrzymać właściwe ciśnienie krwi;
• regularnie kontroluj słuch, nawet jeśli nie zauważasz niepokojących objawów.

FAQ

Jakie są zaburzenia słuchu?

Problemy ze słuchem dzieli się na niedosłuchy przewodzeniowy, odbiorczy i mieszany. Wymienia się też psychogenne zaburzenia słuchu (o podłożu psychicznym lub emocjonalnym) i centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD, dotyczące ośrodków korowych i pnia mózgu).

Jakie są najczęstsze zaburzenia słuchu?

Najczęstszym rodzajem zaburzenia słuchu jest niedosłuch odbiorczy (zmysłowo-nerwowy), który zwykle wynika z uszkodzenia komórek włoskowatych (rzęsatych) w ślimaku, co może być skutkiem starzenia organizmu, długotrwałej ekspozycji na hałas, urazu, chorób, leków ototoksycznych lub predyspozycji genetycznych.

Jaka jest klasyfikacja zaburzeń słuchu?

Zaburzenia słuchu klasyfikuje się na podstawie progu słyszenia w decybelach (dB), uwzględniając normy ustalone przez Międzynarodowe Biuro Audiofonologii (BIAP) lub Światową Organizację Zdrowia (WHO – World Health Organization). Wyróżnia się niedosłuch lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki.

Cytaty:

1. https://laryngologia.pl/wady-sluchu/rodzaje-badan-sluchu/

Źródła:

1. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/529/original/47-53.pdf?1477057311
2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/show.html?id=225010
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/120016,niedosluch-u-osob-starszych
4. https://podyplomie.pl/pediatria/29323,zaburzenia-sluchu-u-dzieci
5. https://podyplomie.pl/medycyna/36814,niedosluch-u-osob-w-podeszlym-wieku
6. https://laryngologia.pl/wady-sluchu/rodzaje-badan-sluchu/

27 października 2025

Strona główna » Archives for admin

Od higieny uszu zależy zdrowie narządu słuchu i nasz komfort na co dzień. Niestety często niewłaściwie stosujemy pozornie proste narzędzia, jakimi są patyczki higieniczne, zwane też kosmetycznymi. Jeśli dokucza Ci ból ucha po czyszczeniu patyczkiem higienicznym, jest to sygnał, że doszło do podrażnienia delikatnych struktur, a niekiedy nawet poważniejszych problemów zdrowotnych. Co dokładnie może odpowiadać za ból i inne niepożądane objawy po czyszczeniu? Sprawdź to z nami i dowiedz się, jak zadbać o odpowiednią higienę!

Czy można czyścić uszy patyczkiem? Prawidłowa higiena uszu

Zacznijmy od tego, że patyczki higieniczne przeznaczone są wyłącznie do oczyszczania małżowiny usznej. Ich wkładanie do przewodu słuchowego jest bezcelowe, ponieważ znajdująca się w nim wydzielina (wosk, woszczyna, woszczek) odpowiada za nawilżenie i ochronę tkanek. Do jej wymiany dochodzi na drodze naturalnej migracji komórek na zewnątrz – przesuwaniu się wosku sprzyja m.in. żucie i mówienie, generujące ruchy mięśni szczęki, dzięki którym porusza się także przewód słuchowy.

Usuwanie woskowiny z przewodu słuchowego zewnętrznego nie jest więc konieczne, a nawet może okazać się szkodliwe, ponieważ w ten sposób pozbawiamy ucho naturalnej ochrony i narażamy je na wiele powikłań, o których świadczy m.in. ból. Prawidłowa higiena ucha polega na przemywaniu małżowiny i usuwaniu tylko woskowiny, która sama do niej wypłynęła. Ostrożność warto zachować także przy oczyszczaniu małżowiny i okolicy ucha, gdzie tkanki są wrażliwe i stosunkowo łatwo ulegają podrażnieniom mechanicznym.

Najczęstsze przyczyny bólu ucha po czyszczeniu patyczkiem

Bólu ucha po czyszczeniu patyczkiem higienicznym nie można lekceważyć, ponieważ z pewnością nie jest przypadkowy. Dolegliwości wskazują, że doszło do podrażnienia tkanek małżowiny, zewnętrznego kanału słuchowego lub elementów ucha środkowego, zwłaszcza błony bębenkowej. Powodem bólu po czyszczeniu ucha bywa też wepchnięcie woskowiny głębiej i rozwój infekcji ucha.

Wepchnięcie woskowiny patyczkiem i zatkanie ucha

Ból ucha może mieć różne przyczyny, ale do najczęstszych należy zalegająca woskowina, która jest produkowana w nadmiarze w wyniku właśnie wkładania patyczków do kanału słuchowego. Jest to swego rodzaju reakcja obronna na jej nadmierne usuwanie. Ponadto wszelkie przedmioty wkładane do ucha utrudniają naturalne wypływanie woszczku i mogą przesuwać go głębiej.

W przypadku wytworzenia się czopu woskowinowego ból zwykle nasila się po kontakcie z wilgocią, kiedy wosk pęcznieje. Mogą pojawić się też kłucie, uczucie pełności w uchu, zaburzenia i pogorszenie słuchu, swędzenie.

Podrażnienie tkanek przewodu słuchowego i małżowiny usznej

Ściany skóry przewodu słuchowego zewnętrznego i małżowiny usznej są pokryte cienką i wrażliwą skórą. Jej pocieranie patyczkiem może prowadzić do mikrouszkodzeń, a nawet ran. W konsekwencji pojawia się pieczenie, szczypanie, tkliwość, a nawet ból małżowiny usznej lub głębszych części narządu słuchu.

Przewód słuchowy zewnętrzny jest silnie unerwiony, m.in. przez nerw błędny. Ruchy pocierające w obrębie ucha mogą więc odpowiadać także za reakcje neurologiczne, objawiające się kaszlem, bólem czy zawrotami głowy po oczyszczaniu ucha.

Stan zapalny ucha zewnętrznego jako powikłanie podrażnień mechanicznych

Wszelkie otarcia skóry, jak również nadmierne pozbywanie się woskowiny sprzyjają wnikaniu i rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych – wirusów, bakterii, grzybów. Ból ucha po czyszczeniu patyczkiem może sugerować, że doszło do zapalenia ucha zewnętrznego (potocznie zwanym ,,uchem pływaka„).

Poza uszkodzeniem skóry przewodu słuchowego zakażeniu sprzyja właśnie brak naturalnej ochrony w postaci woskowiny, a także ciepłe i wilgotne środowisko – stąd potoczne określenie tego schorzenia. Często ból nasila się w trakcie dotyku, mogą pojawić się też obrzęk i zaczerwienienie skóry, która niekiedy się złuszcza. Pacjenci zgłaszają również świąd oraz przejściowe pogorszenie słuchu.

Uszkodzenie błony bębenkowej – podrażnienie i perforacja

Części ucha dzieli się na elementy ucha zewnętrznego i środkowego, a także ucha wewnętrznego (z błędnikiem włącznie). Jeśli patyczek zostanie włożony zbyt głęboko do zewnętrznego przewodu słuchowego, dochodzi do bezpośredniego nacisku na błonę bębenkową, za którą znajdują się kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko). Samo jej delikatne podrażnienie może odpowiadać za przeszywający, ostry ból. Istnieje też duże ryzyko przerwania ciągłości błony bębenkowej.

Objawy perforacji błony bębenkowej w wyniku urazu zwykle pojawiają się bezpośrednio po czyszczeniu ucha patyczkiem. Mogą wystąpić też krwisty wyciek z ucha, zawroty głowy i pogorszenie słuchu. Niestety pęknięcie membrany oznacza nie tylko ból, ale też zwiększone ryzyko poważnych powikłań – zapalenia ucha środkowego, zapalenia wyrostka sutkowatego, tworzenia się perlaków ucha czy nawet trwałego uszkodzenia słuchu.

Leczenie bólu ucha po patyczkach – kiedy należy udać się do lekarza laryngologa?

Niewielki dyskomfort po oczyszczaniu ucha patyczkiem w większości przypadków ustępuje samoistnie. W przypadku nadmiaru woskowiny można odetkać zatkane ucho specjalnymi sprayami i kroplami, które rozpuszczają wydzielinę. Jeśli jednak doszło do powstania stanu zapalnego lub istnieje podejrzenie uszkodzenia przewodu słuchowego albo błony bębenkowej, należy udać się do lekarza. O konieczności konsultacji wskazują zwłaszcza objawy, takie jak:

• dolegliwości bólowe utrzymujące się dłużej niż 1–2 dni;
• ból ostry i nasilający się;
• wyciek z ucha;
• wrażenie pełności, rozpierania;
• kłucie w uchu;
• szumy uszne, piski, trzaski;
• osłabienie słuchu;
• zmiany skórne, np. zaczerwienienie, łuszczenie się skóry;
• objawy ogólnoustrojowe, np. gorączka, osłabienie.

FAQ

Dlaczego boli ucho po czyszczeniu patyczkiem?

Ból ucha po czyszczeniu patyczkiem najczęściej spowodowany jest uszkodzeniem delikatnych tkanek i błony bębenkowej – jej uciskiem lub przebiciem. Powodem może być też przesunięcie woskowiny głębiej i powstanie czopu. Mijające dolegliwości mogą wynikać z podrażnienia zakończeń nerwowych, a utrzymujące się sugerują rozwój infekcji.

Jak głęboko można włożyć patyczek do ucha?

Patyczki higieniczne nie mogą być wkładane do przewodu słuchowego. Służą wyłącznie do ostrożnego czyszczenia zewnętrznej części małżowiny usznej. Woskowinę wypływającą do małżowiny najlepiej usuwać zwilżonym palcem lub wacikiem kosmetycznym.

Czy wbicie patyczka do ucha jest bezpieczne?

Nie, wbijanie patyczków kosmetycznych do ucha nie jest bezpieczne. Ich wkładanie do kanału grozi poważnymi powikłaniami – utratą naturalnego nawilżenia i ochrony (wosku), wytworzeniem się korka woskowinowego, uszkodzeniami skóry i błony bębenkowej, infekcją ucha zewnętrznego i środkowego, a nawet utratą słuchu.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/286540,uszy-woskowina-czop
2. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.6.10.
3. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/225025,woskowina-w-przewodzie-sluchowym-zewnetrznym

23 października 2025

Strona główna » Archives for admin

Pulsowanie w uchu może być objawem urazu, schorzenia czy efektem zalegania woskowiny w przewodzie słuchowym. Jak radzić sobie z tym problemem zdrowotnym? Metoda leczenia pulsowania w uchu, jaką podejmuje specjalista, zależy od przyczyny dolegliwości. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy warto skonsultować się z lekarzem oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie odczucia tętnienia i pulsowania w uszach.

Kilka słów o pulsowaniu w uszach

Pulsowanie w uszach jest nieprzyjemnym doświadczeniem dźwiękowym, które ma subiektywną postać. Towarzyszyć mu może szereg innych uciążliwych dla chorego objawów, np.:

• piski i trzaski w uchu,
• nudności,
• wymioty,
• bóle i zawroty głowy,
• uczucie rozpierania w uchu,
• ból ucha.

U części chorych występuje również mizofonia (nadwrażliwość na dźwięki) oraz fonofobia (lęk przed głośnymi dźwiękami). Pulsowanie może pojawić się w prawym lub lewym uchu, o dowolnej porze dnia (często wieczorami, gdy przebywamy w pozycji leżącej).

Wielu pacjentów przyznaje, że pulsowanie w uchu obniża jakość ich codziennego funkcjonowania. Może przyczyniać się m.in. do zaburzeń koncentracji, powodować bezsenność, rozdrażnienie i uczucie zmęczenia. Uciążliwa dolegliwość może sprzyjać nerwicy i zaburzeniom depresyjnym. Z drugiej strony powodem dyskomfortu w części przypadków jest somatyzacja, czyli odzwierciedlenie emocji i zaburzeń psychicznych w objawach fizycznych. Inną możliwością są także problemy stomatologiczne.

Dlaczego ucho „zaczyna pulsować”? Urazy

Pulsowanie w uchu to typ szumów usznych, który może mieć związek z przebytymi urazami głowy, szczególnie w okolicy skroniowej. Na tego typu dyskomfort skarżą się m.in. osoby po urazach czaszki, np. związanych z niespodziewanym upadkiem, pobiciem czy wypadkiem komunikacyjnym. Możliwą przyczyną są też urazy błony bębenkowej spowodowane oczyszczaniem ucha z użyciem patyczków higienicznych.

Pulsowanie w uchu – zalegająca woskowina i czop woszczynowy

Za pulsowanie w uchu może odpowiadać też tzw. czop woszczynowy, który jest niczym innym jak zamknięciem przewodu słuchowego zalegającą w nim woskowiną. Do powstania czopa przyczyniają się zaniedbania w kwestii higieny uszu, m.in. ich niewłaściwe czyszczenie. Oczywiście urazy i zaleganie woskowiny w małżowinie usznej to nie jedyne czynniki sprawcze pulsowania w uchu. Co jeszcze może przyczynić się do pulsujących szumów usznych?

Pulsowanie i tętnienie w uchu – objaw infekcji

W przypadku wielu pacjentów częstą przyczyną pulsowania i dudnienia w uchu jest infekcja bakteryjna, np. wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS, łac. otitis media secretoria). Ta choroba jest dość częstym powikłaniem pogrypowym, może mieć też związek z alergią, refluksem przełykowo-gardłowym i przerostem migdałka gardłowego. Za rozwój schorzenia niekiedy odpowiadają nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki. OMS zalicza się do tzw. chorób wieku dziecięcego, może mieć postać:

• ostrą,
• podostrą,
• przewlekłą.

Pulsowanie i pisk w uszach może być również jednym z objawów zapalenia ucha zewnętrznego (tzw. ucho pływaka) lub wewnętrznego.

Inne przyczyny pulsowania w uchu – zmiany strukturalne i choroba Meniere’a

Przyczyną pulsującego szumu w uszach mogą być uszkodzenia błony bębenkowej, zaburzenia w kościach słuchowych lub inne zmiany w strukturach ucha środkowego i / lub wewnętrznego, które towarzyszą rozmaitym schorzeniom, nie tylko stanom zapalnym.

Pulsowanie w uszach może oznaczać, że mamy do czynienia z chorobą Meniere’a, która objawia się pod postacią zaburzeń narządu słuchu i równowagi. Schorzenie, zwane zamiennie wodniakiem endolimfatycznym, ma charakter napadowy – objawy mijają zwykle w ciągu kilku godzin. Warto podkreślić, że nieleczona choroba może spowodować głęboki niedosłuch.

Innymi przyczynami tętnienia i pulsowania w uszach mogą być:

• nowotwory w uchu,
• ekspozycja na duży hałas,
• zapalenie trąbki słuchowej,
• stwardnienie rozsiane,
• zwyrodnienia kręgosłupa w odcinku szyjnym.

Kiedy jeszcze pojawia się pulsowanie? Podwyższone ciśnienie krwi, tętniak, inne

Jako możliwą przyczynę problemu wymienia się guzy mózgu i choroby układu krążenia. W takich przypadkach ,,pulsowanie krwi” w wyniku zaburzeń czy też ucisku na naczynia może odpowiadać za przenoszenie fal tętna do naczyń krwionośnych w pobliżu ucha wewnętrznego lub środkowego, co skutkuje odczuwaniem bicia serca w uchu. Do zaburzenia przepływu krwi i niepokojących objawów dochodzi zwłaszcza przy chorobach, takich jak:

• podwyższone ciśnienie tętnicze krwi (nadciśnienie),
• zwężenie tętnicy szyjnej (Carotid Artery Stenosis),
• malformacje tętniczo-żylne i tętniaki naczyń wewnątrzczaszkowych,
• tętniak mózgu,
• guz mózgu naciekający,
• miażdżyca,
• niewydolność serca,
• arytmie,
• nadczynność tarczycy.

Pulsowanie i szum w uszach – przyczyny hormonalne

Nadczynność tarczycy należy jednocześnie do zaburzeń metabolicznych i krwionośnych, ponieważ może skutkować nadciśnieniem rozkurczowym i rozwojem miażdżycy, co kolejno może powodować wtórne szumy uszne, niekiedy o charakterze pulsacyjnym. Wśród innych stanów odpowiedzialnych za zaburzenia hormonalne i tym samym możliwe wystąpienie pulsowania w jednym lub obu uszach wymienia się też:

• anemię,
• zespół Cushinga,
• akromegalię,
• menopauzę,
• ciążę.

Pulsowanie w uchu – diagnostyka. Kiedy udać się do laryngologa?

Warto skorzystać z wizyty u specjalisty (laryngologa), jeśli pulsowanie w uszach dokucza nam od dłuższego czasu. Powodem do niepokoju są silne bóle oraz zawroty głowy i zaburzenia słuchu. Pilnej diagnostyki wymagają też przypadki pulsowania w prawym lub lewym uchu z wyraźnym słyszeniem tętna – mogą świadczyć o groźnych tętniakach lub malformacjach tętniczo-żylnych.

By potwierdzić bądź wykluczyć poważne schorzenia ośrodkowego układu nerwowego, poza podstawowym badaniem słuchu konieczne jest poddanie się szczegółowym badaniom diagnostycznym, w tym tomografii komputerowej (TK) i rezonansowi magnetycznemu głowy (MRI).

Niezbędna może okazać się również diagnoza stomatologiczna. W celu określenia charakteru choroby pomocne bywa też badanie krwi i USG. W przypadku podejrzenia somatyzacji warto skorzystać z konsultacji z doświadczonym psychologiem.

Jak leczyć pulsowanie w uchu? Farmakoterapia i nie tylko

Odpowiednie leczenie zależy od przyczyny pulsowania. W przypadku podłoża sercowo-naczyniowego stosuje się leczenie kardiologiczne i / lub operacyjne, przy zmianach występujących w obrębie ucha: leczenie laryngologiczne i niekiedy również zabiegowe, a przy malformacjach i guzach: zwykle kombinację wielu metod.

W zależności od przyczyny pulsowania lekarz może wdrożyć leczenie farmakologiczne doustne (np. środki przeciwzapalne, beta-blokery, leki przeciwdepresyjne i przeciwhistaminowe), leki miejscowe (maści, kremy) lub operacyjne.

Jeśli szumy uszne mają podłoże psychiczne i leczenie farmakologiczne jest mało skuteczne, warto rozważyć poddanie się terapii poznawczo-behawioralnej. Bywa, że pomagają również masaże, terapie dźwiękowe i akupunktura.

Należy wspomnieć, że zdarza się, iż pulsujące szumy uszne ustępują samoistnie. Dobrym pomysłem jest wprowadzenie zdrowych nawyków do codziennego życia, tj. rzucić palenie, zacząć regularnie ćwiczyć, zadbać o zbilansowaną dietę dostosowaną do naszych potrzeb i stanu zdrowia. Warto jeść produkty obfitujące w witaminy z grupy B, miedź, cynk i kwas foliowy, które mają korzystny wpływ na narząd słuchu.

Pacjenci cierpiący z powodu pulsowania w uszach powinni unikać przebywania w hałasie, a jeżeli są na niego narażeni w środowisku pracy, powinni stosować specjalne ochraniacze na uszy.

Bardzo ważne jest również dbanie o prawidłową i staranną higienę uszu. Zaniedbanie w tej kwestii może bowiem przyczynić się do gromadzenia woskowiny, a w konsekwencji także do infekcji ucha. Jeśli zakażenie już się pojawiło i lekarz stwierdził zapalenie ucha zewnętrznego, w celu łagodzenia bólu może zalecić m.in. krople LIX, które są wyrobem medycznym, dostępnym bez recepty. Krople mają działanie osmotyczne, a więc redukują obrzęk tkanek, co może też zmniejszyć odczuwanie nieprzyjemnych doznań, takich jak pulsujący szum w uszach.

Z kolei gdy powodem są choroby uszu skutkujące trwałym niedosłuchem, niekiedy konieczny jest zabieg operacyjny lub stosowanie specjalnych aparatów słuchowych, dobieranych indywidualnie.

Podsumowując, pulsowanie w uszach może mieć związek zarówno z chorobami uszu, jak i drobnymi urazami czy ogólnoustrojowymi schorzeniami. Pamiętajmy, że w razie dyskomfortu ze strony narządu słuchu warto niezwłocznie skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Lepiej zapobiegać, niż leczyć!

FAQ

O czym świadczy pulsowanie w uchu?

Za pulsowanie w uchu często odpowiada wysokie ciśnienie tętnicze krwi. Nadciśnieniu towarzyszą zawroty i bóle głowy oraz kołatanie serca, więc w przypadku tych objawów należy skonsultować swój stan z lekarzem kardiologiem. Ponadto tętnienie w uchu może świadczyć o chorobach narządu słuchu, dlatego warto udać się do otolaryngologa, jeśli problem ten utrzymuje się przez dłuższy czas.

Jakie są przyczyny pulsowania w uchu?

Pulsowanie w uchu może być spowodowane przez woskowinę, uraz, choroby narządu słuchu czy stres. Bywa to też objaw poważniejszych schorzeń, takich jak np. zaburzenia krążenia krwi (nadciśnienie), zaburzenia naczyniowe (malformacje tętniczo-żylne, zwężenia tętnic), guzy, zmiany hormonalne. Utrzymujące się pulsacyjne szumy w uszach należy skonsultować z lekarzem.

Czy od zatok może pulsować w uchu?

Zapalenie zatok może powodować dolegliwości w obrębie innych pobliskich narządów i np. doprowadzić do uczucia zatkania ucha. Wzrost ilości wydzieliny powoduje również uczucie pełności w uchu i inne objawy, takie jak pulsowanie i tętnienie w uchu, dolegliwości bólowe. Może to świadczyć o tym, że infekcja z zatok objęła również ucho.

Czy przy nerwicy może pulsować w uchu?

Zaburzenia lękowe wpływają na funkcjonowanie całego organizmu i mogą powodować różne objawy. Niektóre osoby zmagające się z tym problemem odczuwają pulsowanie w głowie i uszach, a także szumy uszne. Warto ten objaw skonsultować z lekarzem w celu prawidłowego rozpoznania.

Źródła

1. Zagor M., Szumy uszne: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pozbyć się szumu w uszach?, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105636,szumy-uszne (dostęp 28.03.2024).
2. Kochanek K., Szumy uszne. [w:] Janczewski G. (red.): Otolaryngologia praktyczna, tom I. Via Medica Gdańsk 2005: 26-30.
3. Zagor M., Choroba Meniere’a, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/106005,choroba-menirea (dostęp 28.03.2024).

13 października 2025

Strona główna » Archives for admin

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego należy do stosunkowo często spotykanych schorzeń narządu słuchu. Choroba cechuje się obecnością wysięku w jamie bębenkowej, oddzielającej ucho zewnętrzne od ucha środkowego, i zaburzeniami drożności trąbki słuchowej. Objawy niestety często bywają niezauważone, a schorzenie niesie ryzyko poważnych powikłań, w tym trwałego uszkodzenia słuchu. Dowiedz się więcej o przyczynach i sposobach leczenia tego rodzaju stanu zapalnego.

Czym jest wysiękowe zapalenie ucha środkowego?

Wysiękowe zapalenie ucha (OME – otitis media with effusion, OMS – otitis media secretoria) jest chorobą zapalną, obejmującą struktury ucha środkowego, takie jak błona bębenkowa, jama bębenkowa i trąbka Eustachiusza (słuchowa). W przebiegu choroby dochodzi do gromadzenia się wydzieliny w przestrzeni ucha, która od strony zewnętrznej jest ograniczona błoną bębenkową, a od wewnątrz częścią kostną ucha wewnętrznego. Jama jest połączona także z trąbką słuchową, która stanowi łącznik nosogardła z uchem.

Przyczyną wytwarzania i zalegania płynu jest stan zapalny, spowodowany przez patogeny chorobotwórcze, które najczęściej przedostają się do ucha z nosa i gardła. Chorobie towarzyszy nieprawidłowy mechanizm funkcjonowania trąbki słuchowej – niedrożność, która uniemożliwia odprowadzanie płynu.

Wysiękowe zapalenie ucha u dziecka

Na zakażenie ucha środkowego najbardziej narażone są dzieci oraz osoby dorosłe z osłabioną odpornością. Szacuje się, że choroba dotyczy głównie dzieci między 1. a 2. rokiem życia. Co ważne, przypadłość ta jest jedną z głównych przyczyn rozwoju niedosłuchu i zaburzeń mowy u małych dzieci.

W przypadku najmłodszych trąbka Eustachiusza jest niedostatecznie rozwinięta – szersza i płasko położona. Z tego powodu połączenie z nosogardłem stanowi łatwą drogę dla wnikających patogenów. Częste infekcje górnych dróg oddechowych sprzyjają więc rozwojowi infekcji. Wpływają też na toczący się stan zapalny w obrębie ujścia trąbki słuchowej, a to właśnie jej niedrożność ma istotne znaczenie w rozwoju wysiękowego zapalenia ucha.

Ponadto u najmłodszych pacjentów układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Silny, zdrowy organizm potrafi zwalczać patogeny, dlatego nie każdy kontakt z zarazkiem oznacza rozwój infekcji. Tendencja do zachorowania, ze względu na stopniowe doskonalenie układu immunologicznego i kształtowanie się prawidłowej budowy trąbki słuchowej, maleje więc u dzieci w wieku przedszkolnym i starszych. Niemniej do wystąpienia choroby może dochodzić u osób w każdym wieku.

Możliwe objawy wysiękowego zapalenia ucha środkowego

Głównym objawem wysiękowego zapalenia ucha jest niedosłuch wynikający z upośledzenia przewodzenia bodźców dźwiękowych. W następstwie gromadzenia się płynu w jamie bębenkowej, w której znajdują się kosteczki słuchowe, dochodzi do zaburzeń przekazywania sygnałów akustycznych i tym samym pogorszenia słuchu. Zdarzają się też szumy uszne, a zaleganiu płynu w przestrzeniach ucha środkowego może towarzyszyć uczucie pełności i wilgoci.

Wysiękowe zapalenie ucha to podstępny rodzaj infekcji, który może przez długi czas nie wywoływać żadnych objawów. W przebiegu innych postaci zakażenia gromadzenie się płynu w uchu środkowym powoduje napieranie na okoliczne tkanki, co zwykle wywołuje silny ból ucha. Z kolei w przypadku postaci wysiękowej płyn się sączy, stopniowo wypływa, przez co mogą nie występować dolegliwości bólowe. Płynu natomiast może być niewiele i nie zawsze jest on zauważalny, co utrudnia wczesne rozpoznanie choroby.

Niestety z uwagi na to, że choroba zwykle dotyczy małych dzieci, objawów choroby czasem się nie zauważa. Dzieci z tej grupy wiekowej zwykle nie potrafią zakomunikować swoich dolegliwości. Zwykle pierwszym niepokojącym objawem zauważonym przez opiekunów jest dopiero osłabienie ostrości słuchu u dziecka. Do lekarza warto więc zwrócić się w momencie zauważenia zmiany zachowania dziecka, czyli gdy maluch na przykład:

• nie reaguje na wysokie dźwięki;
• nie kieruje główki w kierunku źródła dźwięku;
• nie reaguje płaczem na hałas, który powinien go wystraszyć;
• wykazuje zwiększoną ruchomość główki, np. pociera nią o poduszkę;
• sięga rączką w kierunku ucha, pociera małżowinę.

Przyczyny wysiękowego zapalenia ucha

Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko pojawienia się wysiękowego zapalenia ucha. To głównie schorzenia związane z zaburzeniami drożności trąbki słuchowej, a także upośledzające odporność. Wśród nich wymienia się m.in.:

• wcześniej przebyte ostre zapalenie ucha środkowego;
• infekcje górnych dróg oddechowych;
• przerost migdałka gardłowego (“trzeci migdał”);
• alergie;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• niektóre choroby upośledzające płynność śluzu, np. astma oskrzelowa czy mukowiscydoza;
• ujemne ciśnienie w jamie bębenkowej;
• wady anatomiczne twarzoczaszki;
• wady elementów pneumatycznych wyrostka sutkowatego.

Za infekcję najczęściej odpowiadają wirusy i bakterie, rzadziej grzyby, które przenikają do ucha poprzez trąbkę słuchową. Często pierwotną przyczyną zakażenia są patogeny wirusowe odpowiedzialne za choroby górnych dróg oddechowych. Pod ich wpływem dochodzi do wydzielania płynu, który stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii. Z tego powodu choroby wirusowe mogą prowadzić do nadkażenia bakteryjnego. Jest mało prawdopodobne, choć możliwe, aby patogeny przedostały się do ucha innymi drogami, np. wraz z krwią.

Podstawowe rodzaje stanu zapalnego z wysiękiem i przebieg choroby

W zależności od czasu trwania wysiękowego zapalenia ucha środkowego wyróżnia się kilka postaci choroby:

• postać ostra – trwa mniej niż 10 dni;
• postać podostra – trwa powyżej 10 dni, ale nie dłużej niż 3 miesiące;
• postać przewlekła – trwająca ponad 3 miesiące.

Choroba wiąże się z szeregiem zmian zachodzących w tkankach wyściółki jamy bębenkowej. W początkowym okresie infekcji dochodzi do hiperplazji nabłonka. W konsekwencji powstają nowe komórki kubkowe i gruczołowe. W dalszym etapie dochodzi do intensywnej produkcji komórek zapalnych. Zanikają komórki kubkowe, natomiast dochodzi do wzrostu aktywności gruczołów śluzowych. W trzecim stadium rozpoczyna się tworzenie zmian zwyrodnieniowych.

Na jakiej podstawie rozpoznaje się schorzenie?

W przypadku wysiękowego zapalenia ucha lekarz stawia ostateczną diagnozę na podstawie informacji uzyskanych dzięki badaniom, takim jak:

• otoskopia(tradycyjna lub pneumatyczna) – to tzw. wziernikowanie ucha;
• otomikroskopia;
• tympanometria;
• badania audiometryczne;
• paracenteza diagnostyczna;
• inne badania słuchu.

Objawy kliniczne są niezwykle ważne do rozpoznania choroby. Lekarz dokonuje oceny stanu błony bębenkowej w celu wstępnego określenia postępu choroby. W pierwszym etapie choroby objawy są łagodne. Błony śluzowe są niewiele zmienione. Jednak błona bębenkowa zwykle jest mniej ruchoma, zmienia też barwę na żółtawą, a pod wpływem gromadzącego się w uchu wysięku znacznie się uwypukla. W późniejszym czasie można zaobserwować również cechy ścieńczenia membrany.

Leczenie wysiękowego zapalenia ucha środkowego

Przy podejrzeniu wysiękowego zapalenia ucha należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub bezpośrednio do laryngologa. Schorzenie musi być leczone pod okiem specjalisty. Żadne domowe sposoby nie są w tym przypadku skuteczne, a nawet mogą doprowadzić do trwałego uszkodzenia ucha środkowego.

Wybór metody leczenia zależy przede wszystkim od stanu zaawansowania choroby, a także wieku pacjenta i istnienia chorób współistniejących oraz indywidualnych wskazań. W łagodnych fazach podstawą są obserwacja i leczenie zachowawcze.

Zwykle stosuje się leczenie farmakologiczne, którego celem jest łagodzenie zapalenia i eliminacja patogenu odpowiedzialnego za infekcję – antybiotykoterapię i ewentualnie środki przeciwgrzybicze. Zalecane są też środki mukolityczne, które rozrzedzają wydzielinę w drogach oddechowych, a tym samym zmniejszają podrażnienie trąbki Eustachiusza. Pomocne bywają również leki immunostymulujące, a także donosowe środki steroidowe.

Przewlekła postać choroby może ustępować samoistnie. Oznacza to, że toczący się stan zapalny z czasem sam zostaje ograniczony przez układ odpornościowy. Niemniej choroba może nawracać. Samoograniczanie się stanu zapalnego dotyczy jednak niewielkiego odsetka dzieci.

Myringotomia – drenaż odprowadzający płyn w jamie bębenkowej

Niekiedy w trakcie infekcji usuwanie wydzieliny jest znacznie utrudnione, dlatego zaleca się leczenie chirurgiczne – operacyjne nacięcie błony bębenkowej. Tak zwany drenaż w trakcie leczenia wysiękowego zapalenia ucha środkowego zwykle wykonuje się u osób, u których schorzenie utrzymuje się powyżej 4 miesięcy. Zabieg o nazwie myringotomia polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia błony bębenkowej i umieszczeniu w niej drenu. Jego wielkość, rodzaj i czas pozostawienia w tkance zależą od wskazań indywidualnych. Celem zabiegu jest usprawnienie wentylacji ucha i swobodne odprowadzanie wydzieliny, co przekłada się na poprawę stanu ucha.

Do leczenia operacyjnego wysiękowego zapalenia ucha zalicza się także tympanopunkcję i paracentezę. Zabiegi polegają na nakłuciu błony bębenkowej. Zamyka się ona naturalnie w ciągu kilku dni. Wybór najlepszej metody leczenia zawsze jest oceniany indywidualnie.

Zabiegi operacyjne na ogół przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym. Trudnością może być ich wykonanie u najmłodszych, szczególnie kilkuletnich dzieci. W niektórych przypadkach konieczne jest więc znieczulenie ogólne.

Możliwe powikłania zapalenia ucha

Zdarza się, że w przebiegu choroby dochodzi do samoistnej perforacji błony bębenkowej. To z kolei zwiększa ryzyko wrastania naskórka do jamy bębenkowej i powstawania przewlekłego perlakowego zapalenia ucha. Masy złogów keratynowych mogą kolejno prowadzić do uszkodzenia kosteczek słuchowych, a to grozi trwałym uszkodzeniem słuchu. Takie powikłania są szczególnie niebezpieczne u dzieci, ponieważ mogą jednocześnie doprowadzić do zaburzeń rozwoju mowy.

Źródła:

1. Goździewski A. i in., Upośledzenie słuchu jako następstwo przebytego wysiękowego zapalenia ucha. Otorynolaryngologia 2009, 8.1, s. 28-32.
2. Kuczkowski J., Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, v. 5, nr 4, s. 287-294.
3. Hassmann-Poznańska E. i in., Trwałe następstwa wysiękowego zapalenia ucha w wieku dziecięcym, Otolaryngologia Polska 2010, nr 64.4, s. 234-239.
4. Obrębowski A., Obrębowska Z., Wpływ przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego na rozwój mowy u dzieci, Otorynolaryngologia 2009, nr 8.4.
5. Zakrzewska A., Wysiękowe zapalenie ucha środkowego, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74809,wysiekowe-zapalenie-ucha-srodkowego (dostęp: 13.10.2023).

25 września 2025

Strona główna » Archives for admin

Ucho zewnętrzne jest oddzielone od struktur ucha środkowego błoną bębenkową, dlatego woda może swobodnie wpływać do przewodu słuchowego, nie stanowiąc zagrożenia dla głębiej położonych części narządu. Zdarza się jednak, m.in. po wizycie na basenie, że jej nadmiar zalega, a tym samym może przynieść uciążliwe skutki. Zatkane ucho po basenie trzeba odetkać zarówno dla własnego komfortu, jak i bezpieczeństwa, ponieważ długotrwale utrzymująca się wilgoć sprzyja rozwojowi infekcji. Jak można to zrobić za pomocą domowych metod, a kiedy trzeba udać się do lekarza? Sprawdzone sposoby poznasz w tym artykule!

Dlaczego woda może zalegać w kanale słuchowym?

Podczas kąpieli w basenie lub innym akwenie woda wpływa do uszu. Niekiedy po nurkowaniu czy pływaniu pojawia się nieprzyjemne uczucie zatkanego ucha. Przewód słuchowy zewnętrzny ma ok. 3–4 cm długości, a jego objętość szacuje się na ok. 0,3–1,5 ml. Przy tak niewielkich rozmiarach już odrobina płynu może być problematyczna. Co więcej, kanał słuchowy nie jest prosty, a zagięty w kształt litery ,,S”, co dodatkowo sprzyja zaleganiu wilgoci.

Objawy ucha zatkanego przez wodę

Zazwyczaj zatkanie ucha po basenie objawia się tylko uczuciem wilgoci i pełności. Ciecz zalegająca w kanale słuchowym zaburza przewodzenie fal dźwiękowych, dlatego mogą występować także szumy uszne, piski czy zaburzenia słuchu. Objawy zwykle mijają samoistnie po kilku, maksymalnie kilkunastu minutach.

Zdarza się jednak, że po kąpieli występuje uczucie rozpierania, a nawet silny ból. Takie objawy wskazują na nadmiar woskowiny usznej, która po namoczeniu pęcznieje. Powiększający się czop woskowinowy jest nie tylko źródłem dyskomfortu, lecz także zagrożeniem dla zdrowia. W lepkiej wydzielinie gromadzą się zanieczyszczenia, które mogą doprowadzić do rozwoju infekcji. Jeśli nurkujesz i po wyjściu z wody pojawiają się u Ciebie dokuczliwe objawy, nie można wykluczyć również perforacji błony bębenkowej pod wpływem nagłej zmiany ciśnienia.

Czy zatkane ucho po basenie to groźny objaw?

Niewielka ilość wody w uchu zwykle nie jest groźna. Najczęściej, aby odetkać zatkane ucho po basenie, wystarczy przechylenie głowy w bok i dokładne osuszenie tkanek. Problem pojawia się, gdy ucho jest długotrwale narażone na wilgoć.

Ciepło panujące w uchu w połączeniu z wilgocią stwarza idealne warunki do namnażania się patogenów chorobotwórczych odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego.

Długotrwałe zaleganie płynu w uchu może prowadzić do zapalenia ucha zewnętrznego. To infekcja tkanek kanału słuchowego i / lub małżowiny usznej, wywołana najczęściej przez bakterie lub grzyby. Schorzenie określa się potocznie jako ucho pływaka. Taka nazwa jest stosowana właśnie ze względu na zwiększone ryzyko zachorowania u nurków i pływaków, chociaż w rzeczywistości częściej chorują dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością. Osoby szczególnie narażone na ekspozycję na wilgoć, np. często korzystające z basenów, powinny wiedzieć, jak zabezpieczyć ucho przed wodą, profilaktycznie stosować odpowiednie krople i dbać o higienę przewodu słuchowego.

Infekcji sprzyja również niewłaściwy sposób czyszczenia uszu, głównie przy użyciu patyczków higienicznych, które mogą podrażnić delikatne tkanki wyściełające przewód uszny. Wszelkie otarcia i skaleczenia, nawet drobne, ułatwiają wnikanie zanieczyszczeń i patogenów.

W jaki sposób odetkać ucho zatkane po basenie?

Zatkane ucho po basenie można odetkać, pozbywając się nadmiaru wody. Warto wykorzystać siłę grawitacji, przechylając głowę na bok i lekko pociągając płatek uszny. Jeśli to nie pomoże, można wypróbować metodę Valsalvy, suszarkę do włosów, parę wodną, krople do uszu lub delikatne płukanie.

Usuwanie wody z przewodu słuchowego siłą grawitacji

W większości przypadków sposoby leczenia zatkanego ucha po basenie ograniczają się do usunięcia cieczy. Aby pozbyć się wody z ucha, zwykle wystarczy przechylić głowę w kierunku ramion. Dodatkowo można pociągnąć za płatek uszny. Powoduje to niewielki ruch tkanek i minimalne zwiększenie średnicy przewodu słuchowego, dzięki czemu ciecz może swobodnie wypłynąć.

Pamiętaj, żeby nigdy nie potrząsać głową w celu odetkania ucha zatkanego wodą! Chociaż niektóre źródła podają tę metodę jako skuteczną, niesie ona ryzyko przedostania się cieczy głęboko do ucha, a nawet powikłań wewnątrzczaszkowych. Bezpieczniej wypróbować inne domowe sposoby na zatkane ucho, które pomagają udrożnić przewód słuchowy.

Jak odetkać zatkane ucho manewrem Valsalvy?

Jeśli masz zatkane ucho, staraj się intensywnie żuć gumę. Ruchy żuchwą generują jednocześnie ruch trąbki słuchowej (trąbki Eustachiusza), która otwiera się m.in. w trakcie gryzienia czy ziewania w celu wyrównania ciśnienia w uchu. W czasie żucia lub ssania cukierków stymulowana jest także produkcja śliny, co wymusza częste przełykanie i również sprzyja odprowadzaniu cieczy z ucha. Taki sposób jest również pomocny w trakcie lotu samolotem, kiedy nagła zmiana ciśnienia może doprowadzić do zatkania ucha.

Do wyrównania ciśnienia prowadzi także tzw. manewr Valsalvy. Z tej prostej techniki można skorzystać w przypadku obecności wody w uchu. Wystarczy, że:

1. Nabierzesz powietrza i zamkniesz usta.
2. Zatkasz nos, np. zaciskając skrzydełka palcami (nie wypuszczając powietrza).
3. Zaczniesz wydmuchiwać powietrze, ale wciąż z zatkanym nosem i ustami.
4. Jeśli metoda ta da efekty, zwykle pojawia się charakterystyczny dźwięk, jakby w uchu coś ,,pyknęło”.

Domowe sposoby na zatkane ucho – suszarka i płukanie

Ucho można osuszyć za pomocą suszarki do włosów. Ważne jest jednak, aby zrobić to poprawnie i ze szczególną ostrożnością. Przede wszystkim ustaw letni nadmuch i skieruj go w stronę ucha z odległości ok. 30 cm. Delikatnie i w sposób przerywany poruszaj suszarką. Pod żadnym pozorem nie ogrzewaj ucha gorącym i mocnym nawiewem, ponieważ może to prowadzić do podrażnienia, a nawet poparzenia tkanek przewodu słuchowego.

Nie zaleca się płukania ucha wodą utlenioną czy aplikowania bezpośrednio do ucha jakichkolwiek domowych mieszanek i olejków. Zwykle są one nie tylko nieskuteczne, lecz także mogą uszkodzić delikatne tkanki i doprowadzić do powikłań. Można natomiast, zwłaszcza jeśli w uchu zalega woskowina, wypróbować delikatne płukanie ucha ciepłą wodą (nie gorącą!) lub roztworem soli fizjologicznej. Czyszczenie takie przeprowadza się za pomocą strzykawki. Nie zaleca się jednak robienia tego samodzielnie – konieczna jest wizyta u laryngologa.

Kiedy zastosować krople do uszu osuszające tkanki?

Jeśli domowe sposoby nie przynoszą pożądanych efektów, warto sięgnąć również po preparaty do higieny uszu, m.in. krople ułatwiające osuszenie tkanek. Pomocny przy dolegliwościach usznych związanych z częstym korzystaniem z basenu jest m.in. wyrób medyczny LIX. Zawiera on bezwodny glicerol, który wiąże cząsteczki wody, w ten sposób osuszając tkanki przewodu słuchowego. Z kolei składnik dodatkowy – lidokaina – działa powierzchniowo znieczulająco, szybko łagodząc ból spowodowany m.in. ekspozycją na wilgoć.

Jakie objawy zatkanego ucha po basenie powinny skłonić do wizyty u lekarza?

W przypadku dłuższego utrzymywania się objawów lub ich nasilenia zatkane ucho powinien obejrzeć lekarz specjalista.

Uczucie wody w uchu nie zawsze wynika z jej obecności. Podobne obawy towarzyszą zapaleniu ucha środkowego. W takich przypadkach płyn gromadzi się za błoną bębenkową, a napierając na nią, wywołuje silny ból. Przy infekcji ucha środkowego mogą występować również inne objawy, takie jak np.:

• pogorszenie słuchu;
• ból ucha, który może promieniować do wyrostka sutkowatego (zgrubienia za uchem);
• osłabienie, bóle głowy;
• nudności, wymioty, biegunki (zwłaszcza u dzieci);
• gorączka lub stan podgorączkowy.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że w przebiegu wysiękowego zapalenia ucha często nie występują dolegliwości bólowe. Chorobie towarzyszy uszkodzenie błony bębenkowej, a ze względu na brak jej szczelności płyn sączy się do przewodu słuchowego. Niekiedy przez wiele miesięcy jedynym objawem schorzenia jest właśnie wysięk z ucha.

Warto też zaznaczyć, że przy pęknięciu błony bębenkowej przeciwwskazane jest aplikowanie do ucha jakichkolwiek aptecznych czy domowych preparatów. Przy podejrzeniu infekcji konieczna jest więc wizyta u laryngologa, który oceni stan struktur ucha.

Z kolei przy zapaleniu ucha zewnętrznego uczuciu wilgoci w uchu może towarzyszyć opuchlizna i zaczerwienienie tkanek. Obrzęk z czasem narasta i może znacznie lub całkowicie zamykać światło kanału słuchowego, co zaburza zdolność prawidłowego słyszenia. W zależności od zajętej części ucha i rodzaju patogenu rozwijającego się w tkankach w okolicy przewodu słuchowego i na małżowinie usznej skóra może być sucha, pokryta pęcherzami i krostkami.

FAQ

Jak odetkać ucho po basenie?

Aby odetkać ucho po basenie, w pierwszej kolejności warto pochylić głowę i pociągnąć płatek uszny. Można też nabrać powietrza i przy zamkniętych ustach i nosie próbować je wypchnąć, co powoduje wyrównanie ciśnienia i ułatwia usunięcie wody. Pomóc może również łagodny nadmuch od suszarki. W aptekach dostępne są też krople, które wspierają osuszanie tkanek przewodu słuchowego.

Co zrobić, gdy ucho nie chce się odetkać od wody?

Jeśli ucho nie chce się odetkać od wody, należy wypróbować domowych metod, takich jak np. pochylanie głowy, próba Valsalvy (dmuchanie z zamkniętymi ustami i nosem), suszenia suszarką czy stosowanie kropli do uszu wiążących cząsteczki wody (np. z bezwodnym glicerolem). Jeśli to nie pomoże i wrażenie wody w kanale słuchowym utrzymuje się kilka dni lub towarzyszą mu inne symptomy, najlepiej udać się do lekarza.

Ile może być zatkane ucho od wody?

Uczucie zatkania ucha od wody powinno ustąpić samoistnie po kilku minutach. Jeśli woda zalega kilka dni, wzrasta ryzyko podrażnienia tkanek i infekcji. Z kolei gdy dyskomfort trwa przewlekle, warto skonsultować się z lekarzem, ponieważ przyczyną może być już istniejąca infekcja z towarzyszącym wysiękiem.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/otolaryngologia/zalecenia/100112,ostre-zapalenie-ucha-zewnetrznego-wytyczne-przygotowane-na-podstawie-clinical-practice-guideline-acute-otitis-externa
2. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/74809,wysiekowe-zapalenie-ucha-srodkowego
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/35939,technika-badania-otoskopowego-i-zasady-interpretacji-wyniku
4. https://www.mp.pl/otolaryngologia/ekspert/pytania_do_eksperta/105446,zapalenie-ucha-srodkowego-a-lot-samolotem-co-zalecic-pacjentowi

https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/145577,oczyszczanie-przewodu-sluchowego-zewnetrznego

19 sierpnia 2025

Strona główna » Archives for admin

Podróż linią lotniczą bywa ekscytującym przeżyciem, ale niestety często również źródłem stresu i dolegliwości fizycznych. Silny ból ucha przy lądowaniu samolotem należy do tych szczególnie uciążliwych. Chociaż zwykle mija samoistnie, to w części przypadków może być objawem poważniejszego uszkodzenia głębszych struktur ucha. Co dokładnie odpowiada za dokuczliwe symptomy i jak ich uniknąć? Poznaj najważniejsze informacje na ten temat i zadbaj o swój słuch!

Silny ból ucha przy lądowaniu samolotu – czym jest barotrauma?

Barotrauma to określenie pochodzące z łacińskich słów baro – ciśnienie i trauma – uraz. Silny ból ucha w samolocie to właśnie rodzaju urazu lub dyskomfortu spowodowanego gwałtowną zmianą ciśnienia. Sytuacja taka najczęściej dotyczy ucha środkowego, w którym znajdują się jamy wypełnione powietrzem, odpowiedzialne za wyrównywanie ciśnienia.

Silny ból ucha przy lądowaniu samolotu to stosunkowo częsty problem, ponieważ na tym etapie lotu narażeni jesteśmy na największe zmiany ciśnień między uchem środkowym a otoczeniem. Wahania ciśnienia powietrza są porównywalne do nurkowania, w trakcie którego również może dochodzić do barotraumy ucha.

Mechanizm powstawania bólu ucha podczas podróży samolotem

Ciśnienie atmosferyczne panujące na poziomie morza wynosi ok. 760 mmHg – do życia w takim środowisku przystosowany jest człowiek. W kabinie samolotu ciśnienie w takich granicach utrzymywane jest sztucznie i ulega zmianie zwłaszcza podczas wznoszenia się i lądowania.

Gdy samolot się obniża, ciśnienie wzrasta, natomiast w uchu środkowym utrzymuje się ono niższe. Za jego wyrównanie między uchem a środowiskiem zewnętrznym odpowiada przede wszystkim trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza). Jest to cienki kanał, który łączy ucho środkowe z gardłem. U zdrowego człowieka następuje swobodny przepływ powietrza, generowany dzięki mimowolnym ruchom trąbki podczas m.in. żucia, przełykania czy ziewania, co skutkuje wyrównaniem ciśnienia.

Jeśli natomiast mechanizm ten z różnych przyczyn nie działa poprawnie i ciśnienie w uchu środkowym różni się od tego w otoczeniu (inne jest po obu stronach błony bębenkowej), może dochodzić do odchylenia membrany do wewnątrz (w kierunku ucha środkowego) oraz jej obrzęku. Właśnie takie zmiany pod wpływem podciśnienia odpowiadają za silny ból ucha przy lądowaniu samolotu.

Zapalenie ucha środkowego i inne infekcje – przyczyny problemów z wyrównaniem ciśnienia

Jeśli zapewniona jest prawidłowa drożność trąbki słuchowej, ryzyko bólu ucha w czasie lotu jest niewielkie. Istnieją jednak czynniki, które zaburzają funkcjonowanie tego kanału i utrudniają wyrównanie ciśnienia w uchu.

Za niedrożność trąbki Eustachiusza odpowiadają zwłaszcza infekcje górnych dróg oddechowych, którym towarzyszy nieżyt nosa, objawiający się obrzękiem błony śluzowej jam nosowych i zatok oraz nadmiarem wydzieliny nosowej (potocznie zwanej katarem).

Do opuchlizny ujścia trąbki słuchowej mogą prowadzić także alergie i inne problemy z nosem, np. polipy. Także zapalenie ucha środkowego może nasilać objawy urazu ciśnieniowego. Jako kolejny czynnik, utrudniający wyrównanie ciśnienia w uszach w czasie lotu, wymienia się nadmiar woskowiny usznej.

Jakie objawy można odczuwać podczas startu i lądowania?

Barotrauma może powodować objawy o różnym stopniu nasilenia. Czasem odczuwana jest jako zwykły dyskomfort, w innych przypadkach zaś jako bardzo silny ból ucha, najczęściej pojawiający się nagle przy lądowaniu samolotu. Poza dolegliwościami bólowymi uszu mogą występować także:

• stłumienie słuchu (niedosłuch);
• uczucie pełności lub zatkania ucha;
• szumy uszne;
• pulsowanie w uchu;
• zawroty głowy;
• dzwonienie w uszach;
• rzadziej krwawienie z ucha, które sugeruje pęknięcie błony bębenkowej lub nawet uszkodzenie łańcuszka kosteczek słuchowych albo ucha wewnętrznego;
• utrata słuchu.

Znasz już przyczyny bólu ucha, spróbuj go teraz uniknąć – profilaktyka

Podróżujący liniami lotniczymi mogą właściwie przygotować się do lotu samolotem, dlatego warto poznać metody profilaktyczne, które w większości przypadków pozwalają uniknąć barotraumy. Jeśli chcesz zmniejszyć ryzyko bólu ucha, nie śpij w czasie lotu, tylko wypróbuj następujące sposoby:

• Czynności stymulujące otwarcie trąbki słuchowej – częste przełykanie śliny, ziewanie, żucie gumy lub ssanie cukierków, zwłaszcza podczas startu i lądowania.
• Manewr Valsalvy – polega on na zatkaniu nosa i ust oraz próbie wydmuchnięcia powietrza, ale wciąż przy zamkniętym nosie i ustach.
• Specjalne zatyczki do uszu – dostępne są zatyczki, które mogą pomóc w stopniowym dostosowywaniu się uszu do zmian ciśnienia. Zatkanie uszu chroni słuch również przed hałasem generowanym przez silniki samolotu.
• Udrożnienie nosa przed lotem – jeśli masz problemy z katarem lub alergią, zapytaj lekarza o krople do nosa obkurczające błonę śluzową i zastosuj wskazany preparat przed lotem.
• Nawadnianie – podczas lotu warto pić dużo wody, co pomaga utrzymać prawidłowe nawilżenie błon śluzowych i jednocześnie zwiększa częstotliwość przełykania, wprowadzając ujście trąbki słuchowej w ruch.

Jak przygotować się do lotu z dzieckiem?

Niemowlęta i małe dzieci są szczególnie narażone na silny ból ucha przy lądowaniu samolotem, ponieważ ich trąbki słuchowe są węższe i krótsze w porównaniu do tych u osoby dorosłej. Jednocześnie nie wszystkie metody profilaktyczne mogą być u nich zastosowane. Aby ograniczyć ryzyko dyskomfortu u swojej pociechy, staraj się podawać jej coś picia (np. butelkę z wodą lub mlekiem) podczas schodzenia do lądowania.

Jeśli dziecko ma katar, po konsultacji z pediatrą możesz zastosować odpowiednie krople do nosa. Starszym dzieciom staraj się wytłumaczyć, jak powinny się zachowywać w trakcie lotu – często przełykać ślinę, ziewać i dmuchać z zatkanym nosem.

Jak łagodzić dolegliwości, które już wystąpiły?

Jeśli pomimo starań po wyjściu z samolotu dokucza Ci ból ucha, staraj się kontynuować techniki pozwalające na wyrównanie ciśnienia. Ból i obrzęk można lekko zmniejszyć za pomocą ciepłego kompresu, przykładanego na okolicę ucha. W razie potrzeby można też ponownie zastosować leki obkurczające lub sięgnąć po doustne środki przeciwbólowe. Jeśli pomimo tego ciśnienie wewnątrz ucha się nie wyrównuje i wciąż odczuwasz dyskomfort, skonsultuj się z lekarzem. Utrzymujące się wrażenie zatkanego ucha po locie może wskazywać na poważniejsze uszkodzenia.

Silny bólu ucha przy lądowaniu samolotu – kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli ból jest bardzo silny, utrzymuje się długo po locie lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. znaczące pogorszenie słuchu, wyciek z ucha, silne zawroty głowy), niezwłocznie należy udać się do lekarza. Poważny przypadek barotraumy może prowadzić do groźnych powikłań, z trwałą utratą słuchu włącznie, dlatego niekiedy pomoc medyczna jest po prostu niezbędna.

FAQ

Jak złagodzić silny ból ucha w samolocie?

Aby złagodzić silny ból ucha w samolocie, staraj się często przełykać ślinę, żuć gumę lub cukierki, ziewać i dmuchać z zamkniętymi ustami. Powinno to doprowadzić do wyrównania ciśnienia w uchu, a w efekcie – ustąpienia dolegliwości.

Jak pozbyć się bólu ucha w samolocie?

Do najpopularniejszych metod, pozwalających na pozbycie się bólu ucha podczas lotu samolotem, należy ssanie cukierków i żucie gum, powodujące większe wydzielanie śliny i przełykanie, a także ziewanie i próba Valsalvy (dmuchanie z zamkniętym nosem i ustami).

Czy lot samolotem może uszkodzić słuch?

Tak, rosnące ciśnienie w kabinie samolotu może doprowadzić do pęknięcia błony bębenkowej, uszkodzenia kosteczek słuchowych i struktur ucha wewnętrznego.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/otolaryngologia/aktualnosci/103141,barotrauma-ucha-i-zatok-czesta-dolegliwosc-w-okresie-wakacji
2. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/178619,uraz-cisnieniowy-ucha-wewnetrznego
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/ekspert/pytania_do_eksperta/105446,zapalenie-ucha-srodkowego-a-lot-samolotem-co-zalecic-pacjentowi
4. https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/lista/60718,barotrauma

6 sierpnia 2025

Strona główna » Archives for admin

Przewód słuchowy zewnętrzny jest chroniony przez woskowinę uszną, która stanowi barierę dla drobnoustrojów, wspomaga oczyszczanie ucha z zanieczyszczeń i nawilża tkanki. Jednak z różnych przyczyn jej nadmiar może się gromadzić, co jest niekorzystne. Tak zwany czop woskowinowy bywa przyczyną przykrych dolegliwości, zwiększa też ryzyko infekcji i uszkodzenia słuchu. Podpowiadamy, jak usunąć czop woskowinowy, czego unikać i jak prawidłowo dbać o higienę uszu, aby zapobiegać nadprodukcji wydzieliny.

Czym jest woskowina uszna?

Przewód słuchowy zewnętrzny (kanał słuchowy) ma długość ok. 3 cm i jest zagięty. Częściowo składa się z tkanki chrzęstnej, pokrytej skórą z włosami, które pełnią funkcję ochronną przed wnikaniem zanieczyszczeń. Na zewnętrznej części przewodu obecne są też gruczoły woskowinowe i potowe. Pierwsze z nich odpowiadają za wytwarzanie wydzieliny, tak zwanej woskowiny usznej czy też woszczku.

Woskowina to naturalna mieszanina wydzielin gruczołów łojowych, potowych i martwych komórek złuszczonego naskórka. Przewód słuchowy zewnętrzny jest stale pokryty niewielką ilością woszczku. Ucho ma zdolność do samooczyszczania się na drodze naturalnej migracji komórek w kierunku ujścia kanału słuchowego do zagłębienia małżowin usznych.

Jakie funkcje pełni woskowina w uchu?

Woskowina odgrywa niezwykle istotną rolę. Ma lepką konsystencję, dzięki czemu wychwytuje brud i patogeny. Chroni przewód słuchowy i głębsze elementy znajdujące się w uchu przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń, bakterii, grzybów i wirusów.

Dzięki odpowiedniej ilości woskowiny w uchu delikatne tkanki są stale nawilżone, a to zmniejsza ryzyko wysuszenia, pękania i otarć. Ponadto woskowina pełni funkcję regulatora prawidłowego pH na powierzchni tkanek wyściełających przewód słuchowy, a tym samym zapobiega nadmiernemu namnażaniu się patogenów, utrzymując optymalne proporcje mikrobiomu.

Czym jest i jak powstaje czop woskowinowy?

Optymalna ilość woskowiny jest niezbędna do zachowania zdrowia narządu słuchu. Jednak nadmiar wosku może doprowadzić do wytworzenia się tak zwanego czopu woskowinowego. Powstaje on w wyniku nagromadzenia się wydzieliny, w której potem zbierają się zanieczyszczenia. Z czasem wydzielina gęstnieje i powoduje częściowe lub całkowite zwężenie światła przewodu słuchowego. Twardy korek z zalegającej woskowiny trzeba wówczas bezpiecznie usunąć.

Czynniki zwiększające wytwarzanie nadmiaru wydzieliny

Zwykle przewodu słuchowego nie trzeba regularnie czyścić. Ważne jest natomiast unikanie czynników, które mogą doprowadzić do powstania czopu woskowinowego. Na gromadzenie się woszczku mogą wpływać wady anatomiczne przewodu słuchowego i jego zniekształcenia, które mogą utrudniać naturalne oczyszczanie. Gdy jest on nadmiernie zagięty lub wąski, wydzielina ma utrudnione ujście.

Do produkcji nadmiernej ilości woskowiny przyczyniają się także czynniki zewnętrzne, np. noszenie aparatu słuchowego i częste korzystanie ze słuchawek dousznych. Urządzenia umieszczane w kanale słuchowym mogą drażnić tkanki, które w ramach reakcji obronnej zwiększają produkcję woszczku. Ponadto same w sobie uniemożliwiają prawidłowe, naturalne oczyszczanie uszu, ponieważ blokują przewód słuchowy, a to skutkuje gromadzeniem się woskowiny wewnątrz ucha.

Czynnikiem zwiększającym produkcję woskowiny są również zanieczyszczenia. Ten problem częściej dotyczy osób, które ze względu na rodzaj pracy są zmuszone przebywać w zakurzonych pomieszczeniach.

Czop woskowinowy powstaje także jako konsekwencja niewłaściwej higieny ucha. Mowa nie o nieefektywnym oczyszczaniu ucha zewnętrznego, a o zbyt intensywnej ingerencji w przewód słuchowy. Wkładanie patyczków higienicznych do przewodu słuchowego może doprowadzić nie tylko do perforacji błony bębenkowej i uszkodzenia ucha środkowego, lecz także do przesuwania się woskowiny głęboko do ucha, a tym samym jej zalegania.

Uczucie zatkanego ucha, szumy uszne, ból ucha – objawy korka woskowinowego

Początkowo drobna grudka woskowiny może z czasem narastać. W zależności od jej objętości mogą pojawić się nieprzyjemne dolegliwości, takie jak.:

• uczucie wilgoci w uchu;
• uczucie rozpierania ucha, pełności;
• uczucie zatkanego ucha;
• wrażenie obecności ciała obcego;
• problemy ze słuchem;
• ból ucha;
• szumy uszne, piski;
• kaszel, który może wynikać z drażnienia gałęzi nerwu błędnego, który częściowo unerwia także ucho zewnętrzne;
• zawroty głowy, spowodowane uciskiem na tę samą gałąź uszną nerwu błędnego.

W przypadku czopu woskowinowego charakterystyczne jest nagłe nasilanie się dolegliwości bólowych po zamoczeniu ucha. Pod wpływem wody korek pęcznieje, napierając na tkanki.

Czym grozi czop woskowinowy w przewodzie słuchowym?

Zatkane woskowiną ucho staje się bardziej narażone na zakażenie. Drobnoustroje zalegające w ciepłym i wilgotnym środowisku znacznie szybciej się namnażają. W wyniku dużej ilości woskowiny proces samooczyszczania staje się nieefektywny i problem narasta. Czop woskowinowy jest więc jednym z czynników, który zwiększa ryzyko zapalenia ucha zewnętrznego. Ponadto przesuwanie się twardej woskowiny w głąb przewodu słuchowego grozi także uszkodzeniem błony bębenkowej, co zwiększa ryzyko zapalenia ucha środkowego, a nawet utraty słuchu.

Czego nie stosować do usuwania nadmiaru woskowiny?

Pod żadnym pozorem nie należy podejmować samodzielnych prób mechanicznego usuwania czopu woskowinowego. Do kanału słuchowego nie powinno się wkładać żadnych przedmiotów. W najlepszym przypadku grozi to podrażnieniem delikatnych tkanek, co zwiększa ryzyko stanu zapalnego, a w najgorszym – do głębszego zaczopowania ucha i przebicia delikatnej membrany.

Nie zaleca się także stosowania groźnych dla zdrowia domowych sposobów, takich jak świecowanie uszu czy samodzielne płukanie ucha pod ciśnieniem. Nie zaleca się również aplikacji do ucha oliwy z oliwek czy innych olejków, które nie gwarantują sterylności i nie są przeznaczone do tego celu. Takie praktyki niosą ryzyko szeregu powikłań.

Jak prawidłowo czyścić ucho z woskowiny i jakie preparaty wybierać?

Jeśli czop woskowinowy nie wywołuje jeszcze bardzo uporczywych dolegliwości, można spróbować usunąć go samodzielnie. Jak odetkać ucho bezpiecznie w domowym zaciszu? W pierwszej kolejności korek należy zmiękczyć i rozpuścić. Do tego służą specjalne krople lub spraye dostępne w aptece. Preparaty do czyszczenia uszu, zawierające np. glicerol, działają poprzez nawilżenie, zmiękczenie czopu woskowinowego i złagodzenie podrażnień, co ma ułatwić jego usunięcie.

W celu usunięcia woskowiny z uszu środki takie aplikuje się zwykle kilka razy dziennie, kierując się instrukcją dołączoną do opakowania. Systematyczne rozpuszczanie woskowiny powinno przynieść efekty po maksymalnie kilku dniach. Wydzielina zwykle wypływa samoistnie. Aby oczyścić małżowinę, najlepiej przetrzeć ją delikatnie zwilżonym wacikiem kosmetycznym.

Kiedy zgłosić się do laryngologa, aby odetkać zatkane ucho?

Jeśli próby samodzielnego usunięcia nadmiaru woskowiny nie przyniosły efektów, należy zgłosić się do laryngologa. Specjalista przed czyszczeniem uszu jest w stanie obejrzeć wnętrze kanału słuchowego. Również po bezbolesnym zabiegu sprawdzi, czy nie doszło do jakichkolwiek uszkodzeń, dzięki czemu usuwanie woskowiny z przewodu słuchowego jest bezpieczniejsze, niż próby domowe.

Istnieją różne sposoby usuwania czopu, a o ich wyborze decyduje lekarz. Specjaliści w celu usuwania woskowiny z uszu praktykują następujące sposoby::

• płukanie ucha wodą o odpowiedniej temperaturze;
• mechaniczne usuwanie czopu za pomocą narzędzi, takich jak haczyk uszny czy kleszczyki;
• aspiracja (odsysanie) woskowiny, często z użyciem mikroskopu operacyjnego dla większej precyzji.

Do laryngologa warto się udać również, jeśli wystąpią niepokojące objawy towarzyszące, takie jak silny ból, zawroty głowy, krwisty wyciek z ucha, silne uczucie rozpierania w uchu.

Jak zapobiegać powstawaniu czopu woskowinowego? Prawidłowa higiena uszu

Aby zapobiegać ponownemu zaczopowaniu ucha, trzeba pamiętać o prawidłowej higienie i kilku podstawowych zasadach:

• jeśli ucho ma skłonność do nadprodukcji woskowiny i nie możesz wykluczyć czynników, które się do tego przyczyniają, stosuj regularnie spraye i krople do czyszczenia uszu– nie używaj ich jednak zbyt często bez potrzeby;
• patyczki do uszu stosuj tylko do oczyszczania małżowiny usznej;
• myj tylko niewielki fragment przewodu słuchowego, najlepiej za pomocą czystego palca lub zwilżonego wacika;
• unikaj zanieczyszczeń i dymu tytoniowego;
• po kąpieli dokładnie osuszaj uszy, unikaj długotrwałego utrzymywania się wilgoci w uchu.

FAQ

Jak usunąć czop woskowinowy z ucha?

Czop woskowinowy można usunąć za pomocą specjalnych preparatów dostępnych w aptece. Jeśli nie przynosi to efektu, należy skorzystać z pomocy specjalisty. Pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie usuwać czopu woskowinowego przy użyciu metod mechanicznych.

Jak sprawdzić, czy mam czop woskowinowy w uchu?

Typowym objawem powstania czopu woskowinowego jest pogorszenie słuchu. Do innych możliwych dolegliwości należą: uczucie rozpierania i wilgoci w uchu, zatkanie ucha, szumy uszne, kaszel. Objawy często nasilają się po kontakcie ucha z wodą. Aby się upewnić, najlepiej udać się do lekarza.

Od czego robi się czop woskowinowy?

Czop woskowinowy powstaje w wyniku nagromadzenia się woskowiny. Przyczyną może być nieprawidłowa budowa anatomiczna ucha, noszenie aparatu słuchowego, a także nieodpowiednia higiena uszu.

Jakie są objawy czopu woskowinowego?

Najczęstszymi objawami czopu woskowinowego są pogorszenie słuchu, wrażenie pełności i zatkania ucha oraz szumy uszne. Może pojawiać się też ból, a nawet kaszel i zawroty głowy w wyniku ucisku na gałęzie nerwu błędnego, przebiegające przez ucho zewnętrzne.

Czy korek woskowinowy boli?

Korek woskowinowy odpowiada za uczucie pełności, rozpierania i ucisku. Jeśli jest duży i twardy, może powodować również ból. Dolegliwości zwykle nasilają się po kontakcie z wodą, kiedy pod wpływem wilgoci czop pęcznieje i bardziej napiera na tkanki.

Źródła:

1. Kacprzyk, Czop woskowinowy – jak prawidłowo dbać o higienę uszu, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/286540,uszy-woskowina-czop
2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/225025,woskowina-w-przewodzie-sluchowym-zewnetrznym
3. https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/121432,czop-woskowinowy
4. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/145577,oczyszczanie-przewodu-sluchowego-zewnetrznego